افلاطون، شکسپیر، اینشتین و خیلی از آدم‌های معروف دیگر چپ دست بودند، اما همه وسایل برای راست دست‌ها طراحی شده است.
هرچند حدود ۱۰ درصد جمعیت جهان را چپ دست‌ها تشکیل می‌دهند، اما هنوز وقتی مردم یک چپ دست را می‌بینند، این تفاوت برایشان جالب است و دوست دارند که نحوه نوشتن، به دست گرفتن وسایل و... را توسط آنها ببینند، کاری که خودشان با دست چپ‌شان نمی‌توانند انجام دهند!
۱۳ اوت برابر با ۲۲ مرداد به نام روز جهانی چپ‌دست‌ها نام گذاری شده است. دلیل نام گذاری این روز، انتقاد از این است که تمام ابزار‌ها برای راست دست‌ها طراحی شده‌اند (مانند صندلی‌های یک دسته، قانون‌های راهنمایی رانندگی، میز‌های پُر کردن فرم در بانک‌ها و اداره‌ها و...) و چپ دست‌ها را مجبور به استفاده از دست راست می‌کنند.
همچنین یکی از اهداف این روز، مبارزه با باور‌های خرافاتی درباره چپ دست‌هاست که البته و خوشبختانه در ایران برخورد‌های خرافی و غلط با چپ دست‌ها به ادعای دبیر انجمن چپ دست‌های ایران، بسیار محدود است و عموم جامعه به چپ دست‌ها نگرش مثبتی دارند. پرونده امروز در کنار پژوهش‌های معتبر و علمی انجام شده درباره چپ دست‌ها به مشکلات‌شان می‌پردازد و نگاهی هم به معروف‌ترین چهره‌های چپ دست‌های ایران و دنیا خواهد داشت.
یک چپ دست از مشکلات فراوان چپ دست‌ها می‌نویسد
دنیایی که اصلا برای ما تجهیز نشده!
«خب چرا با دست راستت تمرین نمی‌کنی که بنویسی؟» این جمله اولین مشکلی بود که بیشتر چپ دست‌ها با آن مواجه شدند، حرف‌هایی که از سر ناآگاهی بیان می‌شد و ناخودآگاه حس ضعف و عیب داشتن را به خیلی از ما القا می‌کرد، در حالی که می‌شد از خاص بودن چپ‌دست‌ها گفت و البته آنها را برای زندگی در دنیای تجهیز شده برای راست‌دست‌ها آماده کرد. دنیایی که بیشتر لوازمش برای راست‌دست‌ها طراحی شده و چپ‌دست‌ها یا از آنها بی‌بهره هستند یا با مشقت از آنها استفاده می‌کنند. مشکلاتی که البته برای همه چپ دست‌ها عمومیت ندارد.
قیچی و مهم‌تر از همه کنکور
قیچی‌ها برای راست دست‌ها طراحی شده و هیچ راه چاره‌ای جز تقویت دست راست برای استفاده از این وسیله وجود ندارد و این مسئله برای کسانی که در شغل‌شان ارتباط مستقیم با قیچی دارند، مشکل‌زاست. مشکل تقریبا بزرگ دیگر که چپ‌دست‌ها بخش زیادی از عمرشان را با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند، بحث نیمکت‌های مدرسه است. در زمان ما (من یک دهه شصتی هستم)، روی نیمکت‌های سه‌نفره همیشه دست ما به نفر کناری برخورد می‌کرد و نوشته‌های هر دوی‌مان خراب می‌شد و وقتی هم صندلی‌های تک‌نفره به مدارس آمد، باز هم برای راست‌دست‌ها بود و غیر از سال‌های اخیر که هنگام ثبت‌نام کنکور می‌توانید تیک چپ دستی را بزنید تا برایتان صندلی مخصوص تهیه کنند، سال‌های درازی چپ‌دست‌ها با کنکور هم مشکل بزرگی داشتند!
از ساز و کنسرو تا اسلحه
نوازندگان چپ دست معمولا برای خرید ساز‌هایی مانند گیتار و سه‌تار و ویولون و... چالش‌های فراوانی دارند، چون این ساز‌ها برای چپ‌دست‌ها طراحی نشده و حتما باید تغییراتی در ساز اعمال کنند. همان‌طور که می‌دانید، دربازکن‌های کنسرو جزو معمولی‌ترین ابزار‌هایی هستند که روزانه با آنها سروکار داریم، اما تمام افراد چپ دست برای باز کردن یک کنسرو هم باید مشقت داشته باشند یا از دست غیرتخصصی مدد بگیرند.
درست است که اسلحه چیزی نیست که بسیاری از آدم‌ها در زندگی خود استفاده کنند، اما درصدی از افرادی که به نیرو‌های نظامی می‌پیوندند، چپ‌دست‌ها هستند و از آن‌جایی که تمام اسلحه‌ها فقط برای افراد راست‌دست طراحی شده‌اند، فرد چپ‌دست به راحتی نمی‌تواند از سلاح استفاده کند و خطرات بیشتری او را تهدید می‌کند.
رایانه، کارت خوان و نوشیدنی که مال من نیست!
امروزه استفاده از رایانه به روزمره‌های بشر تبدیل شده، اما برای چپ‌دست‌ها استفاده از آن همچنان مشکل است. بیشتر موس‌ها برای راست‌ها طراحی شده راست‌کلیک و چپ‌کلیک کاملا برای چپ‌دست‌ها متفاوت است، جدای از این قسمت اعداد صفحه کلید و دکمه‌های پرکاربرد هم در قسمت راست صفحه‌کلید قرار دارد و عملا برای چپ‌دست‌ها بدون استفاده است.
به این فهرست، دستگاه‌های کارت خوان را هم اضافه کنید که هیچ چپ‌دستی با آنها راحت نیست. یکی از مشکلات بانمک و عجیب چپ‌دست‌ها، اما مشکل مهمانی‌ها و نوشیدنی‌هاست که اغلب نوشیدنیِ فرد کناری را به اشتباه برمی‌داریم و گمان می‌کنیم متعلق به خود ماست!
پژوهش‌های علمی بخش زیادی از تفاوت‌هایی را که به چپ‌دست بودن افراد نسبت داده می‌شود، رد می‌کنند.
باهوش ترند و خلاق یا ترسو و خجالتی؟!
چپ دست بودن را هر کسی به شکل خاص خود تعبیر می‌کند! برخی اعتقاد دارند که این افراد از هوش بیشتری نسبت به راست دست‌ها برخوردار هستند و برخی نیز در گذشته تصور می‌کردند که چپ دست‌ها شوم هستند و آن را یک عیب می‌دانستند، اما پژوهش‌های علمی در این باره چه نظری دارند؟
چپ‌دست‌ها باهوش‌ترند؟
این گزاره را بسیاری برای دلداری دادن به افراد چپ‌دست استفاده می‌کنند؛ این‌که افراد چپ‌دست باهوش‌ترند، اما مطالعات علمی و آماری در این زمینه چه می‌گویند؟ یک مطالعه مروری که نتایج آن در سال ۲۰۱۹ منتشر شده است، نشان می‌دهد این گزاره درست نیست. در واقع مجریان این مطالعه، بعد از بررسی ۳۶ مطالعه پیشین در این باره، نتیجه‌گیری کردند که در واقع این راست‌دست‌ها هستند که به میزان اندکی باهوش‌ترند.
چپ‌دست‌ها خلاق‌ترند؟
یکی از مهم‌ترین مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، مطالعه‌ای است که در سال ۲۰۰۵ و در فرانسه انجام شد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که مردان چپ‌دست به میزان اندکی در تفکر واگرا قوی‌تر از مردان راست‌دست هستند. در گروه زنان، اما چنین تفاوتی بین افراد راست‌دست و چپ‌دست دیده نشد. مطالعه جدیدتری که در سال ۲۰۱۸ در دانشگاه دوبلین انجام شد، نتوانست خلاق بودن افراد چپ‌دست را تایید کند. به نظر می‌رسد بر مبنای این مطالعات، نمی‌توان ادعای خلاق بودن افراد چپ‌دست را تایید کرد.
چپ‌دست‌ها ترسوترند؟
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۷ در اسکاتلند انجام شد، مشخص شد، افراد چپ‌دست بعد از تماشای ویدئو‌های سوانح احتمال بیشتری دارد که علایم اختلال اضطرابی پس از سانحه را از خود بروز دهند و به نوعی این افراد آسیب‌پذیری بیشتری در این زمینه دارند. در این مطالعه متهم اصلی، نحوه کار کردن مغز چپ‌دست‌ها و نحوه پردازش هیجان‌هایی، چون عصبانیت و ترس در مغز آنها اعلام شد. با توجه به قدمت کم مطالعه در این حوزه، به نظر می‌رسد برای جمع‌بندی لازم باشد، مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود.
چپ‌دست‌ها خجالتی‌تر هستند؟
تا امروز مطالعات متعددی درباره ویژگی‌های شخصیتی افراد چپ‌دست انجام شده و البته در بسیاری از آنها از پرسش نامهای استفاده شده که پنج ویژگی شخصیتی (برون‌گرایی، توافق‌جویی، گشودگی به تجربه، روان‌رنجورخویی و مسئولیت‌پذیری) را می‌سنجد. در غالب این مطالعات، این موضوع که درون‌گرایی در افراد چپ‌دست قوی‌تر است، تایید نشده و در واقع اگر خجالتی بودن را معادل درون‌گرایی در نظر بگیریم، تصور خجالتی بودن این افراد رد می‌شود. از بین دیگر ویژگی‌های شخصیتی، افراد چپ‌دست تنها در ویژگی توافق‌جویی نمره بالاتری کسب کرده‌اند.
چپ‌دست‌ها بدخواب‌ترند؟
یکی از دلایل اختلالات خواب، سندروم پای بی‌قرار است. مطالعه دانشگاه تولدو در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد شیوع این سندروم بین افراد چپ‌دست بیش از افراد راست‌دست است. به واسطه این موضوع نیز اختلال خواب ناشی از این سندروم بین افراد چپ‌دست شیوع بالاتری دارد. البته شیوع بالاتر اختلالات خواب ناشی از دیگر عوامل، بین افراد چپ‌دست تایید نشده است.
چپ‌دست‌ها ورزشکاران بهتری هستند؟
این شاید یکی از معدود زمینه‌هایی باشد که متخصصان بر سر آن توافق دارند؛ چپ‌دست‌ها در ورزش‌های انفرادی که نیاز به مهارت دست‌ها دارند، مانند تنیس، بیسبال و بوکس می‌توانند موفقیت بیشتری داشته باشند. اما چرا چنین است؟ یکی از متخصصان بنام این حوزه به نام ریک اسمیتز، معتقد است این موضوع دلیل ساده، اما قابل توجهی دارد.
ورزشکاران در زمان تمرین به صورت معمول با حریف‌های راست‌دست تمرین می‌کنند، پس دو گروه چپ‌دست و راست‌دست مهارت خوبی برای مسابقه با حریفان راست‌دست می‌توانند پیدا کنند، اما به واسطه تمرین نداشتن با حریفان چپ‌دست، در زمان مسابقه، افراد راست‌دست عملکرد ضعیف‌تری دارند.
دردسر‌هایی که قدیمی‌ها با چپ دست بودن‌شان داشتند
علیرضا کاردار: به‌عنوان کسی که فرزند دو چپ‌دست است، از نزدیک با مسائل و حتی مشکلات این افراد به‌خوبی آشنا هستم. از کوچک‌ترین مسئله گرفته که وقتی چیزی را گره می‌زدند، ما راست دست‌ها با مصیبت می‌توانستیم باز کنیم و اگر ما بچه‌ها چیزی را گره می‌زدیم، آن دو نمی‌توانستند به راحتی باز کنند! یا نشستن سر میز و سفره و گره خوردن دست‌ها در یکدیگر! یا حتی در مهمانی‌ها که اگر از آن کارد‌های میوه‌خوری دندانه‌دار کند بود، باید خیار را با پوست می‌خوردیم، چون چاقو برای راست دست‌ها بود و پدر و مادرمان نمی‌توانستند پوست بکنند و رودلش نصیب ما می‌شد!
هرچند این روز‌ها مشکلات کمتر شده، ولی وقتی پای خاطرات‌شان می‌نشینیم متوجه می‌شویم در زمان‌های نه‌چندان قدیم، گاهی وقت‌ها چپ‌دستی یک عیب به حساب می‌آمده است. برعکس این روز‌ها که برای بعضی‌ها به‌عنوان یک گزینه برای جلب توجه، کلاس گذاشتن و شوآف کردن است.
پدر و مادرم تعریف می‌کنند، در زمان تحصیل‌شان، تا معلم‌ها می‌فهمیدند دانش‌آموزی چپ‌دست است، انگار (دور از جان) جذام دارد، تمام سعی‌شان را به کار می‌بستند تا هرچه زودتر راست دست اش کنند که دفترش را درست جلویش بگذارد و به دیگر دانش‌آموزان سرایت نکند! یکی از روش‌ها این بوده که دست چپ‌شان را می‌بستند تا فقط با دست راست بنویسند. یا با ترکه بالای سرشان می‌ایستادند تا مبادا مداد به دست چپ بگیرند و فقط با دست راست بنویسند. یا حتی گچ و زغال به دست راست و چپ‌شان می‌دادند تا تشخیص بدهند با چه دستی باید بنویسند که خب با هم قاطی می‌کردند! البته این کار حسنی هم داشته که اکنون با هر دو دست می‌توانند بنویسند.
مشکل بعدی در جمع خانواده بوده است. البته خوشبختانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایم این‌طور نبوده‌اند، ولی تعریف می‌کنند بعضی خانواده‌ها از این که فرزندشان چپ‌دست باشد احساس سرشکستگی و خجالت می‌کرده‌اند. برعکس این روز‌ها که بعضی والدین منتظرند بچه پا به دنیا بگذارد و همان‌جا توی بیمارستان، در حالی که هنوز چشمانش باز نمی‌شود، یک چیزی به دست اش بدهند تا ببینند با کدام دست چنگ می‌زند که اگر چپ‌دست بود، در صفحه اختصاصی اینستاگرامشان پست کنند: «و این هم آنارشیمبالای چپ‌دست مامان... عمه قربونش بره. فالوئر‌های عزیز اگه دوست دارین آنارشیمبالای ما با دست چپش محصولات شما رو تبلیغ کنه، دایرکت بدین!»
این روز‌ها خوش به حال چپ دست‌هاست، چون روز و ابزار مخصوص هم دارند، ولی هنوز هم درگیر مشکلاتی هستند که در این پرونده می‌خوانید. البته مشکلات چپ دست‌ها فقط به خودشان برنمی‌گردد و دامن اطرافیان را هم می‌گیرد. نمونه شخصی‌اش، باز و بسته کردن پیچ پکیج در خانه ما در زمستان گذشته بود که پدرم با دست چپ به جای بستن، شیر تخلیه را باز کرده بود و علاوه بر هزینه‌ای که متحمل شد، چند روزی هم اهل خانه سرمای سازگار نبودن شیر با چپ دستی‌اش را خوردند!
مروری بر اسامی مشهورترین چپ دست‌های ایران و جهان
از افلاطون و اینشتین تا گاندی و پیکاسو و مهران غفوریان!
مطالعات گوناگون نشان می‌دهد در جهان فقط حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد انسان‌ها چپ دست هستند. در بین چپ‌دست‌های مشهور جهان البته افراد بزرگ و تاثیرگذاری حضور دارند و می‌توان گفت کفه چپ دست‌های مشهور جهان نسبت به کفه راست دست‌های مشهور از نظر سنگینی چیزی کم ندارد. شاید به عنوان قدیمی‌ترین و اولین چپ دست‌ها بتوانیم از «ارسطو» و «افلاطون» فیلسوف‌های بزرگ یونان باستان نام ببریم. «افلاطون» را بسیاری به عنوان بزرگ‌ترین فیلسوف تاریخ می‌دانند. فیلسوف‌شاه و نظریه مثل (یا نظریه جهان فرم‌ها) دو ایده اصلی در آثار او هستند. «ارسطو» هم به عنوان شاگرد «افلاطون» دیگر چپ دست مشهور تاریخ است. او در رشته‌های گوناگون از جمله فیزیک، متافیزیک، شعر، ادبیات، زیست‌شناسی، منطق، علم بیان، سیاست، دولت و اخلاق صاحب‌نظر بوده است.
چپ‌دست‌های خارجی
در بیان مشاهیر عصر حاضر باید از «آلبرت اینشتین» یکی از مشهورترین پژوهشگران چپ‌دست تاریخ نام ببریم. پروفسور ژولیده‌موی فیزیک که تئوری‌های انقلابی او درباره فضا و زمان، ارکان اساسی علم فیزیک شدند و زمینه علوم طبیعی مدرن را فراهم کردند. جالب است بدانید «اسحاق نیوتن» کاشف جاذبه زمین هم چپ‌دست بوده است. این را هم بدانید که «ویلیام شکسپیر» نمایش نامه‌نویس و شاعر بزرگ انگلیسی هم تمام نوشته‌ها و آثارش را با دست چپ به ثبت رسانده است. در نقاشی هم «پیکاسو» با آن همه نقاشی‌های معروف که از خودش به جا گذاشته است؛ چپ دست بوده است. از دیگر چپ‌دست‌های تاریخ می‌توان به نامهای بزرگی، چون «مهاتما گاندی»، «چارلی چاپلین»، «ماری کوری»، «لودویگ فن بتهوون» و ... اشاره کرد.
چپ دست‌های ایرانی
از چپ‌دست‌های مشهور ایرانی هم می‌توان به «نوشاد عالمیان» پینگ‌پنگ باز موفق کشورمان، «مهران غفوریان» بازیگر و کارگردان خوب سینما و تلویزیون، «فرهاد قائمی» والیبالیست توانمند تیم‌ملی، «محسن تنابنده» بازیگر سینما و تلویزیون و «کریم باقری» فوتبالیست سابق و محبوب کشورمان اشاره کرد. همچنین زیبا بروفه، بهنوش بختیاری، لاله اسکندری، هانیه توسلی و حامد کمیلی در میان بازیگران و علیرضا نیکبخت واحدی، مهرداد معدنچی و محسن خلیلی در میان فوتبالیست‌ها از جمله افراد چپ دست هستند.
منبع : خراسان
