خود عید و مهمانی هیچگاه با ماهیت اصلی خود بد و ضد ارزش نیست بلکه اضافاتی که بر حسب آداب جاهلی و خرافی و نیز حرکات غیر عقلانی که به آن الحاق می شود آن را دارای ابعاد منفی و بازتاب بد می کند. گاهی وقت ها برخی مهمانی ها و دید و بازدیدها در عید عملا بُعد منفی پیدا می کند و یا نوع رفتار مردم در جامعه باعث می شود که عید با تمام محاسن، ارزش ها و نکات مثبت مبتلا به ابعاد منفی و ضد ارزش شود و ما بی توجه به آن از کنارش رد شویم.
۱ اسرافیکی از ابعاد منفی از عید و مهمانی ها اسراف به معنای عام و کمتر شنیده شده آن است. اسراف به معنی هرگونه تجاوز و تعدی از حد را شامل می شود. هرچند که اغلب در مورد بخشش ها، هزینه ها و مخارج به کار می رود. ولی این تجاوز و تعدی همان طور که می تواند در خوردن و پول خرج کردن باشد می تواند در پوشش و نوع لباس و آرایش هم اطلاق شود.
همانطور که بعضی ها در نوع انتخاب لباس خود از حدود شرعی و فرهنگی تجاوز کرده و به ریخت و پاش حیای پوششی خود اقدام می کنند و از حد الهی تجاوز می کنند. به هرحال اسراف دارای معنای وسیعی است. قرآن با کلامی قاطع اعلام می کند که اسراف کاران اهل آتشند و همچنین در کلامی از معصوم آمده است که می فرمایند:
اسراف کار سه نشانه دارد:
آنچه فراخور حالش نیست می خورد
آنچه در در شان او نیست می پوشد
آنچه در شان او نیست می خرد
این میان هیچ تفاوتی بین زن و مرد اسراف کار نیست و تفاوتی ندارد که آنها چگونه پا را از خط قرمزها فراتر می گذارند. به هرحال وقتی که در رفتار خودمان در مهمانی و غیر آن احکام را به حراج گذاشته و کم و توجهی کنیم در کلام قرآن و معصوم اسراف کار هستیم.
اینجا هم فرقی نمی کند لباس و پوششی که در خور یک زن و مرد مسلمان نیست را بخرد و بپوشد و یا به بهانه عید و تغییر دکوراسیون وسیله ای که در خور شأن او نیست را خریده و به فضای خانه اضافه کند. نمونه های این نوع سلیقه به خرج دادن در بسیاره از خریدهای شب عید و یا حتی در طول سال دیده می شود مثل خرید مجسمه های بودایی و آفریقایی که ساده ترین این خریدهاست تا تابلوهای عکس و نقاشی و تابلو فرش هایی که تصویر نیمه برهنه و برهنه زنان و مردان را به نمایش گذاشته، یا میزهای تزیینی بار که امروزه به دکور برخی از خانه های ایرانی ها اضافه شده است، از مواردی هستند که می توان جزو اسراف در خرید وسیله ای که شأن یک مسلمان نیست نام برد و خریدار را طبق کلام معصوم مُسرف دانست.
۲ خوش گذرانی
یکی از نیازهای انسان، نیاز به تفریح و سرگرمی است موضوعی که در تمام عید و مهمانی ها محور اصلی برنامه هاست چنانکه از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
سرگرمی داشته باشید و تفریح کنید چرا که خوش ندارم در دین شما درشتی و سختی دیده شود.
در روایات متعددی بر گردش کردن شوخی و برخی تفریحات تاکید فراوانی شده است. در مقابل اسلام انسان ها را از تفریحاتی که انسان را از یاد خدا دور می سازد منع می کند. چنین اموری که به ظاهر تفریح نام نهاده می شود، در قرآن و روایات به لهو و لعب تعبیر می شود؛ علامه در ذیل ۶۴ سوره عنکبوت می فرماید : لهو به معنای هر چیز و هر کار بیهوده ای است که انسان را از کار مهم و مفیدش باز بدارد، و به خود مشغول سازد و لعب کار و یا کارهای منظمی است که با نظم خیالی انجام شود مثل بازی بچه ها که عده ای با حرص و شور و هیجان عجیبی یک بازی را شروع می کنند و بر سر بازی داد و فریاد راه می اندازند ولی زود از آن سیر شده و از هم جدا می شوند.
بسیاری از دور هم نشستن ها و بازی کردن های امروز در مهمانی ها عین همین لهو و لعبی است که قرآن به آن اشاره کرده که نه تنها اثری ندارد بلکه برخی از آن ها مسبب به وجود آمدن کدورت و یا زمانی باعث حریم شکنی می شود.
امام علی(ع) می فرماید : از سرگرمی دوری کن زیرا تو بیهوده آفریده نشده ای تا در نتیجه به سرگرمی بپردازی و مهمل رها نشده ای تا بیهودگی کنی.
امام باقر(ع) می فرمایند : مبادا مردم تو را از خودت غافل گردانند زیرا نتیجه آن به خودت می رسد نه به آنها، و روز خود را با چه و چه کارهای بیهوده ای سپری مکن زیرا همراه تو کسی است که آنچه از تو سر می زند ثبت می کند.
موضوع مهمی که باید به آن توجه کنیم این مطلب هست که خود عید و مهمانی هیچگاه با ماهیت اصلی خود بد و ضد ارزش نیست بلکه اضافاتی که بر حسب آداب جاهلی و خرافی و نیز حرکات غیر عقلانی که به آن الحاق می شود آن را دارای ابعاد منفی و بازتاب بد می کند؛ مثل افزایش هزینه ها مسرفانه در رواج مد پرستی، تودیع با سال قبل با آتش و رقص و پایکوبی و خطرات آن، گرانی بیشتر، شبب نشینی و تشکیل جلسات آلوده؛ در عین حال دارای ارزش هایی است که پافشاری و ترویج آن باعث هدایت این تعطیلات و خوشی ها و مهمانی به سوی چارچوب دینی و ارزشی آن در حصا حیا و عفاف است مانند: نظافت ملی و عمومی، دید و بازدید و عیدی دادن مبتنی بر آداب اسلامی، زیارت جمعی مزار درگذشتگان و شهدا، غسل عید، نماز عید، روزه گرفتن، توجه به قرآن نیز هست.
به هر حال این خود ما هستیم که با برنامه ریزی و یا حتی بدون برنامه و با خط دهی سایرین، عید و عید دیدنی را به یک ارزش و یا ضد ارزش تغییر دهیم.
منبع: باحجاب ها
