دکتر صدیقه نوبان
سفره هفت سین، سفره ایرانیان است که هنگام نوروز می‌آرایند. این سفره ممکن است روی زمین و یا تزئین بخش میز شود. این سفره زیبا و رنگین و نشانه‌ای از آغاز سال است که روز و سال نو می‌شود. در نوروز رایحه پاکیزگی، فضای خانه را آراسته و روح سرسبزی و طراوت بخشیده است. لباس‌های نو بر تن کرده‌ایم و درکنار سفره هفت سین به انتظار نو شدن نشسته‌ایم.
سفره زیباست و همه منتظر حلول سال نو می‌باشند. هیجانی زیبا، تمام وجود اعضای خانواده را در برگرفته است. ما نیز نفس خویش را تزکیه می‌کنیم و ارج می‌نهیم تا خداوندی که هفت آسمان را آفریده و هفت دریا را زیر آن نشانده است، بدین وسیله هفت نماد را فرا روی ما قرار داده و به ما نشان می‌دهد که به کدامین وجه زندگی خویش را سپری کنیم و با نشستن و برخاستن در کنار این سفره، اسطوره عشق و صفا و پاکی را که در آن وجود دارد، در جسم و روح خود منعکس کنیم.
اعضای خانواده معمولاً در لحظه تحویل سال یکدل و یک زبان در کنار هم بر سر سفره هفت‌سین به گرد هم می‌آیند و «یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال» را زمزمه می‌کنند و اکثر مردم سفره هفت‌سین را در مدت سیزده روز نوروز نگه می‌دارند و در پایان این دوره، در روز سیزده نوروز، سبزه را به آب می‌دهند. رسم گستردن سفره فقط منحصر به سفره هفت‌سین در نوروز نیست و این سفره یا مشابهش را برای مراسم ازدواج یا شب چله پهن می‌کنند.
چه چیزهای دیگری سر سفره هفت‌سین می‌گذارند؟
علاوه بر «سین‌ها» بر این سفره آینه نیز می‌گذاریم كه نور و روشنایی می‌تاباند، شمع می‌افروزیم كه روشنایی و تابش آتش را به یاد می‌آورد و شاید بازمانده جشن چهارشنبه سوری و جشن‌های آتش می‌باشد. تخم مرغ كه تمثیلی از نطفه و باروری است، كاسه آب زلال به نشانه همه آب‌های خوب و شیرین جهان و ماهی زنده در آب، به نشانه تازگی و شادابی، عسل و نقل و شیرینی و دیگر چیزهایی كه بنا به رسم خاص هر شهر و روستا و خانواده‌ای بر این سفر می‌افزودند و استفاده از گل‌های رنگارنگ و گذاشتن چند شاخه بیدمشك روح افزا نیز بر زیبایی سفره می‌افزاید.
وجود قرآن یا دیگر كتاب‌های دینی بر سر سفره هفت سین برای راندن دیوان و شیطان از محیط خانه است. گذاشتن نمونه‌ای از غلات (معمولا نان و برنج) و حبوبات و همچنین در برخی خانواده‌ها گذاشتن شیر و فرآورده‌های شیری به نشانه استحکام در بركت خانه در طول سال است. در برخی خانواده‌ها، به ویژه در میان هم میهنان زرتشتی، هفت شین نیز معمول است كه باید ناشی از شبیه سازی «شین» با «سین» باشد و نیز شاید به این دلیل كه شهد و شكر از دیرباز از بنیادی‌ترین مائده‌های این خوان بوده است. حتی از هفت «میم» نیز سخن گفته‌اند كه برخی مرغ، ماهی، ماست، مویز و... بر خوان نوروزی می‌گذاشتند.
روی هم رفته، هفت سین نوروزی در جاهای متفاوت به شكل‌های متفاوت برگزار می‌شده است. برگزاری این مراسم بستگی به شرایط، قومیت‌ها، باورها و اعتقادات مردم این سرزمین داشته است و در هر خانواده متفاوت بوده است و هر كس به شكلی برگزار می‌كرده است.
البته مردم هم به دلیل علاقه و پایداری در سنت‌ها این مراسم را سال‌ها حفظ و برگزار كرده‌اند. تنها چیزی كه شاید در این مراسم ثابت مانده است، عدد «هفت» آن باشد كه با هفتم بودن جشن نوروز در اعیاد هفتگانه واجب توجیه می‌شود.
شاید این عدد «هفت» با هفت سیاره نیز ارتباط داشته باشد كه تصور می‌شد سرنوشت بشر در دست آن‌ها است و این امر در تقدس عدد هفت موثر بوده است. شاید تصور می‌شد كه اگر كسی هر هفت تا را در اختیار داشته باشد و نظر لطف هر هفت سیاره را به خود جلب كند، خوشبخت خواهد بود.
