ركسانا خوشابی؛ كارشناس ارشد مشاوره
از روز اول كه او را دیدم از او بدم آمد.
از متانت ظاهری او خوشم می آید.
از این جور آدم ها خوشم نمی آید!
رفتار او را اصلا دوست ندارم....
متاسفانه زندگی روزمره بسیاری از ما پر است از عبارات و جملاتی كه از آنها بوی قضاوت به مشام میرسد. اما آیا میدانید چه عواملی بر قضاوت ما بر شخصیت دیگران اثر میگذارند؟ ظاهر آنها؟ رفتار یا منش آنها؟ ثروت آنها؟ مقام یا شغل و سمت آنها؟ یا ...
متاسفانه با آنكه اكثر ما به تجربه دریافتهایم كه ظاهر و باطن افراد با هم تفاوت دارد، اما هنوز بسیاری از ما با توجه به ظاهر افراد آنها را قضاوت میكنیم. غیر از ظاهر، عوامل دیگری هم بر قضاوتهای ما اثر میگذارند.
نظر دیگران خصوصا اطرافیان و نزدیكان ما، نظر افراد جامعه و باورهای اجتماعی ، تجربیات گذشته و اتفاقات دوران كودكی و حتی برداشت های شخصی و رسوم قومی باعث میشوند طرف مقابل را به گونهای كه شاید حقیقت نداشته باشد ارزیابی كنیم. غافل از این كه نظر ما انسانها، خود تابع شرایط، زمان، مكان و بسیاری متغیرهای دیگر است كه با گذشت زمان متحول خواهد شد.
در یكی از آزمایشاتی كه در دانشگاه ییل در آمریكا انجام گرفت، محققان توانستند با دادن یك فنجان قهوه، نظر افراد را نسبت به یك فرد غریبه عوض كنند. شركت كنندگان در این آزمایش تعدادی از دانشجویان دانشگاه بودند. آنها سر راه خود به آزمایشگاه، یكی از كاركنان آزمایشگاه را میدیدند كه مقداری كاغذ، تعدادی كتاب، یك زیردستی و یك فنجان قهوه در دستش بود.
او از دانشجویان میخواست فنجان قهوه را برایش نگه دارند (به بعضیها یك فنجان قهوه داغ و به بعضی دیگر فنجان قهوه سرد میداد). سپس این دانشجویان به آزمایشگاه میرفتند و مطلبی درباره یك آدم فرضی میخواندند و دربارهاش نظر میدادند. نتیجه این بود: آنهایی كه قهوه سرد را نگه داشته بودند، در ارزیابی خود از آن آدم فرضی، وی را خودخواهتر و «سردتر» تصور میكردند.
جالب اینجاست كه به تازگی انجام چنین تحقیقاتی افزایش یافته است، تحقیقاتی كه هدف آنها بررسی تأثیرگذاری عوامل مختلف محیطی بر باورها، نظرات و تصمیمهای ناخودآگاه افراد است. واقعیت این است كه ما در طول روز در معرض عوامل مختلفی هستیم و اگر تا كنون فكر میكردهایم كه در تصمیمات و نوع نگرش خود به چیزها، وقایع و افراد كاملاً مستقل عمل كردهایم، حداقل با خواندن شرح این آزمایش دیگر نمیتوانیم از استقلال فكری خود چندان مطمئن باشیم.
اگر یك فنجان قهوه بتواند به راحتی چنین تأثیری در نگاه ما و ارزیابی ما از افراد بگذارد، واضح است كه اطلاعات، وقایع، باورها و نظرات دیگران چگونه میتواند بدون اینكه خودمان متوجه شویم، ذهن ما و نهایتاً زندگی ما را تحت نفوذ خود بگیرد.
چرا دیگران را قضاوت میكنیم؟
با آنكه اكثر ما میدانیم قضاوت دیگران كار بیهوده و نادرستی است، اما باز هم از این روش نادرست به وفور استفاده میكنیم. مكالمات روزانه ما پر است از جملاتی نظیر این: چرا فلانی این كار را انجام داد؟ چرا انجام نداد؟ چرا پولش را خرج كرد؟ چرا خرج نكرد؟ چرا با فلانی رفت و آمد كرد؟ چرا رفت و آمد نكرد؟ و ... ، اما به نظر شما چرا ما مدام دیگران را قضاوت میكنیم؟...
برای خواندن بخش دوم- قضاوت- اینجا کلیک کنید.