روزنامه اطلاعات
پارک ملی کویر (سمنان)
در فاصله‌ای نه چندان دور از جنوب شرقی پایتخت، مجموعه و نمایشگاهی طبیعی از وحوش كمیاب بیابانی و كویری وجود دارد. قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر، یوزپلنگ ایرانی و جوامع گیاهی متنوع.
این منطقه مجموع شبه‌جزیره‌ای است كه بین دریاچه نمك، كویر ریگ، كویر مركزی و كویر گرمسار محصور و نمونه بارزی از بیابان‌ها و استپ‌های كم آب است.
این منطقه در سال ۱۳۴۳ توسط كانون شكار ایران با مساحت ۶۰۹ هزار و ۴۳۸ هكتار حفاظت شده، اعلام شد و در سال ۱۳۵۵ به پارك ملی تبدیل شد و در سال ۵۷ شورای‌عالی محیط زیست با آزاد اعلام كردن قسمت‌های جنوبی، آبریزهای كوه سرخ و آبریزهای جنوبی كوه سفید آب را جزو پارك ملی اعلام كرد و مساحت پارك به ۶۷۰ هزار هكتار رسید.
در سال ۶۱ با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و امكانات و توانایی‌های حفاظتی به دو قسمت پارك ملی به وسعت ۴۲۰ هزار هكتار شامل منطقه سیاه‌كوه، نخجیر، سفید آب و كلیه ارتفاعات و تپه ماهورها و دشت‌های مجاور آن و منطقه حفاظت شده كویر به مساحت ۲۵۰ هزار هكتار شامل دشت‌های مكوش، سیاه‌پرده، پرده زرد و ارتفاعات دوازده امام و نره خركوه تقسیم شد كه اكنون تحت مدیریت اداره كل حفاظت محیط زیست استان سمنان قرار دارد.
پارك ملی و منطقه حفاظت شده كویر مركزی در غرب كویر مركزی ایران و شرق دریاچه نمك و قم رود در استان قم، پیشوا و دهستان ارادان و قشلاق بزرگ گرمسار و شمال دهستان ابوزید آباد كاشان قرار دارد كه در محدوده استان‌های تهران- قم، سمنان و اصفهان واقع شده است و دارای اقلیم خشك و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن از آبان تا اردیبهشت‌ماه می‌بارد.
متوسط میزان سالیانه باران در منطقه ۱۵۰ میلی‌متر است. معمولاً گرمای شدید از اوایل خرداد تا پایان مهر در منطقه ادامه دارد.
راه‌های ورودی منطقه
مناسب‌ترین راه ورودی منطقه از طریق راه آسفالته ورامین، پیشوا تا یك كیلومتری ایستگاه راه آهن ابردژ ادامه دارد و از مسیر جاده شنی قلعه بلند، عسگرآباد، حصارگلی به پاسگاه محیط بانی مباركیه می‌رسد.
از سمت جنوبی منطقه راه دیگری از طریق كاشان، آران، مرنجاب به پاسگاه محیط‌بانی سفیدآب و نرسیده به بندعلی‌خان را از طریق جاده ورامین، جوادآباد، چرمشهر به محیط‌بانی فصلی بندعلی‌خان می‌رسد.
راه‌های دیگری برای ورود به منطقه وجود دارد كه عبور از آنها بدون راهنما كاری بسیار خطرناك است. جهت جلوگیری از هرگونه پیشامد سوء و ناگوار احتمالی باید قبل از انجام برنامه سفر به كسب اطلاع و مجوز اداره كل حفاظت محیط زیست استان سمنان و هماهنگی با واحدهای تابعه مستقر در منطقه اقدام شود.
پارك ملی كویر قریب یك سال است كه از اداره حفاظت محیط زیست استان تهران به استان سمنان واگذار شده است. یكی از راه‌های ورودی دیگر جاده كاروانسرای قصر بهرام بود این جاده تا دو راهی قصر بهرام در مسیر مباركیه چند كلیومتر بعد از گلدار گل سرخ از جاده سفیدآب جدا شده، سپس از دست چپ پس از طی ۱۸ كیلومتر وارد كاروانسرای قصر بهرام شده، این راه خاكی نسبتاً خوب می‌باشد.
كاروانسرای شاه عباسی در منطقه به قصر بهرام معروف است. در پارك ملی و منطقه حفاظت شده كویر جز یك یا دو رودخانه دایمی منطقه كه آن هم در فصول گرم دارای آب كمی هستند، تقریباً هیچ آب جاری كه بتوان آن را رودخانه نامید وجود ندارد.
منابع عمده آبی
دریاچه نمك كه تنها دریاچه‌ای است كه در جوار پارك قرار دارد یكی از بزرگ‌ترین شوره‌زارهای ایران است. این دریاچه حالت مثلثی دارد كه رأس آن در شمال قرار گرفته و وسعت آبگیر دریاچه حدود ۲۵۰۰ كیلومترمربع و مرز غربی پارك ملی كویر را تشكیل می‌دهد.
آب این دریاچه بسیار شور است و در هنگام غروب از قله سیاه‌كوه منظره بسیار زیبایی دارد. دریاچه نمك حوزه آبگیر بسیاری از رودخانه‌های مركزی ایران است و اطراف آن باتلاق‌های زیادی وجود دارد.
هر چند هیچ نوع آبزی در آب این دریاچه وجود ندارد ولی زمستان‌ها تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر آبزی به این دریاچه و رودهای اطراف آن روی می‌آورند. سال‌ها پیش، تابستان‌ها نیز تعدادی فلامینگو در نواحی جنوبی آن دیده می‌شد.
آبگیرهای دیگر
آبگیر مكوش، بیره زرد، اسب قدیر، اكثراً خشك و محل جمع شدن سیلاب هستند.
رودخانه‌های منطقه
رودخانه بندعلی‌خان: این رودخانه مهم‌ترین رودی است كه در منطقه حفاظت‌شده كویر جاری بوده و سرچشمه این رود از كوه خرسنگ است كه رودخانه جاجرود را به وجود می‌آورد و در مسیر خود از مناطق حفاظت شده ورچین و جاجرود و پارك ملی خجیر عبور كرده، در پارچین كه وارد دشت ورامین می‌شود چندین شاخه شده و مورد استفاده برای آبیاری قرار می‌گیرد و پساب رودخانه جاجرود و مسیل فاضلاب تهران را در جلگه ورامین دریافت كرده و در بندعلی خان وارد منطقه حفاظت شده می‌شود.
چند سالی است كه مانداب‌های رودخانه بندعلی خان به علت ریزش فاضلاب كارخانه‌های مختلف به گنداب تبدیل شده و دیگر زمستان زیستگاه بعضی پرندگان مهاجر مخصوص خوتكا و سرسبز نیست.
رودخانه قره‌چای: كه از كوه‌های راسوند در جنوب اراك سرچشمه گرفته كه بعد از گذر از اراك و ساوه با قم رود یكی شده به دریاچه نمك می‌ریزد. شعبه سفلای این رود در نزدیكی مرزهای حفاظت نشده كویر، زیستگاه زمستانی انواع پرندگان مهاجر آبزی به خصوص غاز، اردك‌های كله سبز و خوتكا و اردك‌های خشك‌زی مانند آنقوط و باد كوبه‌ای در تمام فصول بوده و از این جهت حائز اهمیت است...
برای خواندن بخش اول -تاريخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم -تاريخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم -تاريخچه پارک های ملی - اینجا کلیک کنید.
