مینا تقی زاده- منصوره شمیلی 1- هیئت علمی بورسیه دانشکده کشاورزی دانشگاه اراک 2- هیئت علمی دانشکده
نام فارسی: گل انگشتانه ای
نام انگلیسی: Foxglove
نام علمی: Digitalis purpurea L.
خانواده: Scrophulariaceae
ویژگی‌های عمومی: گیاه انگشتانه‌ای بومی اروپا، شمال آفریقا، غرب و مركز آسیا است. گیاهی علفی، دو ساله با ساقه‌ای بلند و مستقیم است كه در انتهای آن خوشه ای از گلهای زیبایی به رنگ بنفش یا ارغوانی قرار دارد.
گلهای آن بزرگ، زنگوله‌ای شكل با لكه‌های بنفش رنگ و میوه آن كپسول است. این گیاه در حاشیه جنگل‌ها، بیشه‌زارها و خصوصا در مناطق كوهستانی می‌روید. در سال اول فقط تولید ساقه‌ای بلند با برگ‌های قاعده‌ای می‌كند در حالیكه در سال دوم برگ‌های ایستاده‌ای با ساقه‌های گلدار به طول cm 5/2-5/0 را توسعه می‌دهد. تكثیر آن از طریق تقسیم بوته در بهار یا كشت بذر در پاییز یا بهار می‌باشد.
موارد استفاده زینتی: این گیاه به عنوان گل تزئینی بسیار مورد توجه است و اغلب در باغها به خصوص باغهای صخره‌ای كشت می‌گردد. فصل گلدهی انگشتانه‌ای از خرداد ماه تا شهریور است و در حاشیه‌ها، به عنوان گل بریده و استفاده در باغچه‌های طرح‌های انگلیسی كاربرد دارد.
موارد استفاده درمانی: این گیاه زینتی منبع داروی Digoxin است كه به عنوان یك داروی اصلی عارضه تنگی قلب از سالهای 1700 تا 1800 میلادی تجویز می‌شود. در عارضه Hypertrophie كه ماهیچه‌های قلب ضعیف می‌شوند، فشار خون بالا می‌رود و موجب افزایش رسوبات در خون می‌گردد كه در نهایت موجب سكته قلبی در بیماران می‌گردد.
Digoxin دارای گلیكوزید Cardiac است كه یك ماده تقویت كننده قلب می‌باشد و موجب تسهیل جریان خون در رگ‌ها می‌شود. فعالیت دیگر این ماده از طریق بازدارندگی
sodium-potassium ATP-ase است كه در نتیجه آن كلسیم بین سلولی افزایش یافته و باعث یك اثر مثبت inotropic بر روی سلولهای قلب می‌شود. همچنین این ماده اثر vagal بر روی سیستم عصبی پاراسمپاتیك دارد.
مواد موثره آن از برگ‌های خشك شده در سال دوم كه حداقل رطوبت ممكنه (3%) را دارا هستند، بدست می‌آید. تركیبات تولید شده از گیاه انگشتانه‌ای با نام‌های تجاری Digoxin یاDigitoxin و Lanoxin یا Purgoxin در بین داروها متداول هستند.
این داروها را تحت نظر پزشك در رابطه با نارسائی‌های قلبی، برای كند نمودن ضربان قلب، تنظیم فعالیت قلبی ناهماهنگ یا ضعیف قلب می‌توان مصرف كرد. همچنین برای بالا بردن فشار خون و اثر مدر نیز در پزشكی كاربرد دارد.
در نتیجه استعمال نادرست آن اثرات سوئی شامل زردی، تار شدن دید، كاهش اشتها و كاهش وزن در انسان پدیدار می‌گردد. مصرف آن در افراد سالم باعث انقباضات شكمی، تهوع، استفراغ و حتی اثر كشندگی می‌شود.
