زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مینا تقی زاده- منصوره شمیلی  1- هیئت علمی بورسیه دانشکده کشاورزی دانشگاه اراک 2- هیئت علمی دانشکده

نام فارسی: نرگس

نام انگلیسی: Daffodil

نام علمی: Narcissus tazetta L

خانواده:Amaryllidaceae   

ویژگی‌های عمومی: پراكنش این گیاه پیازی از اروپا تا شرق آسیا است و در مناطق مدیترانه‌ای به خوبی رشد می‌كند. ارتفاع آن تا cm 30 نیز می‌رسد.نرگس گیاهی علفی، پایا و دارای برگ‌هایی باریك و نواری است.

گل‌های آن هرمافرودیت به رنگ زرد طلایی آن در اوایل بهار شكوفا شده و یك گل به ازای یك ساقه گلدهنده، درست در بالای برگ‌ها قرار می‌گیرد.جام شیپوری این گل‌ها نسبتا بلند است و دارای حاشیه چیندار و مواجی و گلبرگ‌ها اندكی به طرف عقب برگشته‌اند.

در آفتاب كامل تا سایه و در خاك‌های سنگین به خوبی رشد می‌كند. خاك‌های قلیایی با pH بین 7 تا 8 را ترجیح می‌دهد. ازدیاد نرگس از طریق كاشت بذر برای بدست آوردن واریته‌های جدید صورت می‌گیرد و به طور معمول به آسانی از طریق تقسیم پیاز تكثیر می‌شود.

موارد استفاده زینتی: به دلیل داشتن گل‌های معطر و زیبای آن به دو صورت كشت و كار می‌شود: نخست برای تولید گل بریده كه در این صورت از واریته‌های گل درشت آن استفاده می‌شود و دوم برای تزئین باغ‌ها و پارك‌ها كه كشت هر نوع آن امكان پذیر است.

نرگس مناسب كاشت در باغ‌های صخره ای است. كشت نرگس در این باغات از این نظر جالب است كه در پاییز با خزان سایر گیاهان، نرگس رشد و نموش را آغاز كرده و طراوت باغ را حفظ می‌كند و در زمستان تا اوایل بهار زیبایی خاصی به باغ می‌بخشد. در كل این گیاه پیازی برای باغچه‌ها، حاشیه‌ها، به صورت توده در روی تپه‌ها و گل بریده و باكس‌های گل كاربرد زیادی دارد.

موارد استفاده درمانی: پیاز نرگس حاوی آلكالوئید Galanthamine است كه برای درمان فلج اطفال به كار می‌رود. این آلكالوئید فعالیت ضد توموری ، ضد ویروئیدی و جلوگیری كننده از تشكیل سنگ‌های صفراوی دارد. 

Lycorine یكی دیگر از آلكالوئیدهای مهم نرگس است.

به طور كلی آلكالوئیدهای شناخته شده در پیاز نرگس تازتا شامل تركیبات؛(-)-buphanisine, (+)-9-O-demethylhomolycorine, (+)-haemantamine (+)-3-epihydroxybulbispermine  (+)-tazettine, و (-)-galanthamineمی‌باشد.

عصاره اتانولیكی نرگس با غلظت ml 100mg/ 30 اثر ضد باكتریائی بر علیه Staphylococcus aureus, Pseudomonas pseudomolli, Vibrio cholerae, Enterobacter cloacae, Corynebacterium hoffmanni, C. diphteriae , Salmonella typhi دارد و همچنین به عنوان آنتی بیوتیك استاندارد به اشكال آسپرین(ml 100mg/ 30) و توبرامیسین (ml 100mg/ 10) كاربرد دارد. عصاره پیاز نرگس فعالیت قارچ كشی بر علیه قارچ‌های مهمی نظیر؛ Trichophyton longifusus, Nigrospora oryzae, Microsporum canis, Pleuralus ostreatus, Curvularia lunata, Drechsleza rostrata, Aspergillus niger, Candida albicans, Pleuralus ostreatus, Alefcheria bovdii دارا می‌باشد.

آلكالوئید lycorine موجود در عصاره پیاز نرگس خاصیت بازدارنده تجمع پلاكت‌های خون را دارد. از خواص دیگر این آلكالوئید بازدارندگی انقباضات آئورت است كه در موش صحرایی آزمایش شده است.

همچنین lycorine و Galanthamineدر شرایط In vitro بر علیه سلول‌های فیبروپلاستیك فعالیت ضد توموری نشان داده است Acetylated allcaloisو lectins از دیگر مواد موثره نرگس می‌باشند.

خواص درمانی نرگس بر علیه برخی انواع سرطان مصرف باستانی در علم پزشكی دارد. این اثر ممكن است به دلیل تبدیل benzaldehyde به تركیبات شبه laetrile یا تبدیل lycorine به تركیبات شبه lycobetaine در بدن باشد.

از دیگر مصارف شفا بخشی نرگس، ضمادی برای سوختگی‌ها، :ضد سرما خوردگی، ضد سرفه، ضد تشنج، مسهل، قی آور، قاعده‌آور، تسكین دهنده و آرام بخش می‌باشد. پیاز خرد شده آن بی نهایت موثر در Antiphlogistic و مسكن و مرهم دمل و سوختگی‌های پوستی است. جوشانده آن برای درمان آسم و تنگی نفس موثر می‌باشد.