تحريريه خدمات شهری
باغشاه فین مجموعه‌ای شكل‌یافته در ادوار تاریخی است، چه آنگاه كه شكل‌گیری‌اش را به دوران آل‌بویه نسبت می‌دهند و توسعه‌اش را مرهون عهد ایلخانان می‌دانند و چه آنگاه كه گفته‌هایی مبنی بر احتمال وجودش پیش از اسلام را به میان می‌آورند، هر چند كه این گفته‌ها چندان روشن و دقیق نیز نباشند. آیا به هر حال از ابتدای دوره صفویه به همان نسبت كه ثبات سیاسی بیشتر گردید، تاریخ باغ فین هم انسجام بیشتری یافت.
این دوره، ابتدای قرن دهم هجری قمری (909هـ.ق) و مقارن سلطنت شاه‌اسماعیل صفوی است.
پس از طی دوره بیست و چهار ساله حكومت شاه‌اسماعیل و در آخرین سال‌های حكومت شاه طهماسب (984- 931 هـ.ق) در سال 982 هـ.ق زلزله سختی در كاشان حادث گردید كه علاوه بر قریه فین، باغ را نیز به كلی ویران كرد. این ویرانه حاصل از زلزله و نیز ناآرامی‌های اطراف كاشان به دوران اتباع محمدخان و دلیجان بیك تركمان ادامه یافت تا اینكه شاه عباس اول در صدد تعمیر و مرمت باغ برآمد.
حسن نراقی در آثار تاریخی شهرستان‌های كاشان و نطنز آورده است (شاه‌عباس كه در نشیب و فراز كوه و كاخ‌های شاهانه برافراشته و سرتاسر كشور خویش را با كاشانه‌های بی‌شماری آراسته بود، چون بناهای سالخورده و ویران‌گشته باغ شاه كهنه فین را در خور همسری با چشمه دل‌افروز سلیمانیه و شایسته همت والای خود نمی‌دید. از این رو به فرمان وی طرح باغ و كاخ جدید بدین‌گونه پی افكنده شد.
مظهر آب آن چشمه را قریب پانصد متر بالاتر از باغشاه قدیم یعنی در مكان كنونی قرار دارد و باغشاه جدید را در محدوده زمین‌های نورگیر به ابعاد 157 متر طول شرقی و غربی و 142 متر عرض شمالی و جنوبی حصاربندی و در چهار گوشه آن برج‌های گرد و مرتفعی بنا كردند؛
و در مساحت وسیع میان هردو باغ قدیم و جدید هم خیابان و میدان پهناوری جهت چوگان بازی و قپق‌اندازی و اندازه مسابقه و بازی‌ها، تسطیح و آماده نمودند و در خارج حد غربی باغ نیز به جهت رفع مخاطره سیلاب دره‌های كوه دندانه از محوطه این باغ و بناهای آن سدی معتبر و مستحكم با سنگ و ساروج ساخته شده كه بقایای آن پس از گذشت چهارصد سال اكنون هم از نفوذ سیلاب به قریه فین و باغشاه كاملاً جلوگیری می‌كند و به نام سد شاه‌عباسی معروف است.
بنابراین هرچند كم و بیش نوشته‌هایی از سده‌های قبل از قرن دهم هجری باغ فین وجود دارد- همچون كتاب محاسن اصفهان نوشته مافرخی و معجم‌البدان یاقوت حموی- با توجه به زمین‌لرزه سال 982 هجری قمری احتمالاً به باغ كهنه مربوط خواهند بود كه از زمان شاه‌عباس چنان‌كه پیشتر اشاره شد باغشاه نو جایگزین آن گردید.
بیش از هر چیز باید بدانیم باغشاه در مكان جدید اگرچه به فرمان سلطان صفوی شكل می‌گیرد اما با توجه به موقعیت منطقه و نظر به اینكه مردمان كاشان چنان‌كه یاقوت حموی نیز اشاره می‌كند كه روزهایی از هفته را در باغ‌های فین ایام می‌گذراندند و هوای گرم تابستان‌های كاشان و فین نیز نیازهای تفرج‌های تابستانی را گوشزد می‌نمایند، در منطقه‌ای در نزدیكی مظهر چشمه سلیمن و در بالادست مزارع و مساكن روستائیان كه مجموعه باغ‌های فین در آن گسترده شده بودند شكل گرفته است...
برای خواندن بخش دوم -معرفی و شكل‌گيری باغ فين كاشان- اینجا کلیک کنید.
