زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

معصومه نوروزی

عقد و ازدواج مهمترین اقدام شخص در طول حیاتش می‌باشد. به همین دلیل نیازمند احتیاط و دقت ویژه‌ای است. از جمله تدابیری که برای ایجاد اطمینان بیشتر برای زن و مرد اتخاذ شده است استفاده از شروط اضافه می‌باشد که به شروط ضمن‌العقد مشهور است.
این شروط در صورتی‌که به توافق طرفین برسد اعتبار یافته و در صورت بروز اختلاف میان زن و شوهر تکلیف را تعیین می‌کند. این شروط بیشتر به حمایت از زن که در شکل کلی عقد ازدواج تعهداتی بیش از مرد به عهده می‌‌گیرد تنظیم شده است و هم اینک در قباله‌های رسمی ازدواج که از سوی دولت چاپ می‌‌شود، شروط مهم و اساسی در حمایت از زن به عنوان شروط ضمن عقد درج گردیده است.
در هر قراردادی طرفین حق دارند علاوه بر مسائل اصلی و اساسی، برخی موضوعات فرعی را که خارج از ارکان عقد است مورد توجه قرار دهند. این موضوعات فرعی معمولا در ضمن عقد اصلی به صورت شروط ضمن عقد مورد توافق قرار می‌‌گیرد، اگر چه که می‌‌تواند در یک قرارداد مستقل و جداگانه نیز ذکر شود و همان نتایج شروط ضمن عقد را به بار آورد ولی معمولا چون در ضمن قرارداد بیان می‌‌شود تحت عنوان شروط  ضمن عقد مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. شروط دو گونه است: شروط باطل و شروط صحیح.

شروط باطل‌

شروط باطل نیز خود بر دو قسم است.
1. گاهی شروط باطل است ولی تاثیری در اصل عقد (قرارداد) ندارد
2. شروطی که باطل است و موجب بطلان عقد نیز هست.
مطابق ماده 232 شروط مفصله ذیل باطل است ولی مفسد عقد نیست.
الف. شرطی که انجام آن غیر مقدور باشد.
ب. شرطی که در آن نفع و فایده نباشد.
ج. شرطی که نامشروع باشد.
و ماده 233 مقرر می‌‌دارد شروط مفصله ذیل باطل و موجب بطلان عقد است:
الف. شرط خلاف مقتضای عقد
ب. شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود.
شرط خلاف مقتضای عقد که در عقد نکاح نیز مصداق پیدا می‌‌کند. مثلا اگر زن و مرد شرط کنند که پس از وقوع عقد ازدواج زن از ایجاد رابطه زوجیت و تمکین خودداری نماید، این شرط باطل است و موجب بطلان عقد نکاح می‌‌شود. زیرا مقتضای عقد نکاح تمکین زن از مرد و ایجاد رابطه زوجیت می‌‌باشد. که این شرط مانع محقق شدن ذات عقد نکاح است.

شروط صحیح

شروطی که غیر از شروط بیان شده باشند (شروط باطل) صحیح بوده و می‌‌توانند در ضمن عقد نکاح شرط شوند. مطابق ماده 234 شروط صحیح سه قسم است:
1. شرط صفت
2. شرط نتیجه
3. شرط فعل اثباتاً یا نفیاً
شرط صفت در نکاح آن است که وجود یک صفت در شخص شرط شود. مثلا اگر در عقد ازدواج شرط شود که زوج دارای مدرک عالیه تحصیلی باشد این شرط صفتی است که صحیح می‌‌باشد. در صورتی‌که بعداً مشخص شود که این شرط در زوج وجود نداشته و تخلف از شرط صفت صورت گرفته است زوجه حق فسخ نکاح را دارا می‌‌باشد.
شرط نتیجه آن است که تحقق امری در خارج شرط شود. مثلا شرط شود که با وقوع عقد نکاح زن مالک منافع املاک شوهر برای مدتی شود که در این صورت بدون اینکه نیاز به وقوع عقد دیگری باشد با وقوع عقد ازدواج زوجه مالک منافع املاک زوج می‌‌شود.
در صورتیکه بعدا مشخص شود که زوج املاکی نداشته، زوجه حق دریافت خسارت ناشی از تخلف شرط نتیجه را دارد.  البته در سایر قراردادها تخلف از شرط نتیجه حق فسخ ایجاد می‌‌کند.
شرط فعل آن است که اقدام یا عدم اقدام به فعلی بر یکی از متعاملین یا بر شخص خارجی شرط شود. مثلاً شرط شود که زوجه حق ادامه تحصیل یا اشتغال داشته باشد. اگر بعداً خلاف آن عمل شود زوجه حق دارد زیانی که از این تخلف از شرط فعل به او وارد شده است را مطالبه کند. 
البته در سایر قراردادها تخلف از شرط فعل موجب حق فسخ است.