زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

راهكارها و دستورالعمل هاي ايمني در مراكز تجاري
همانطور كه اشاره شد در حال حاضر در شهرها و حومه آنها طيف وسيع و متنوعي از انواع تجاري‌ها اعم از واحد‌هاي صنفي و صنعتي با كاربري‌هاي مختلف از جمله كارگاه‌هاي متعدد توليدي و توزيعي، انبارهاي پرحجم و ... استقرار يافته‌اند كه ارتباط تنگاتنگ با خدمات شهري دارند و اغلب آنها با شرايط و امكانات شهري سازگاري دارند كه زندگي شهري و حتي روستايي بدون بهره‌گيري از خدمات آنها امكانپذير نخواهد بود. اما متاسفانه اغلب صاحبان اينگونه كاربريها اعم از كاربريهاي توليدي– خدماتي و يا توزيعي – خدماتي با داشتن بار حريق و نرخ آتش‌سوزي بالا هيچگونه تمهيدات ايمني لازم را در نظر نمي‌گيرند و همچنان به فعاليت خود ادامه مي‌دهند. امروزه با توجه به حجم تعداد بسيار زياد مراكز صنفي و صنعتي اجراي برنامه مدون ايمني همراه با ارائه دستورالعمل‌هاي ايمني در راستاي كاهش خطرات ناشي از بروز حادثه در اينگونه مراكز ضروري است و لازم است تدابيري براي ايمن‌سازي اين فضاهاي شهري در برابر آتش‌سوزي و حوادث انديشيده شود تا حداقل بتوان درصد مخاطرات و آسيب پذيري اينگونه اماكن را تا حد قابل قبول كاهش داد. همچنين ضروري است جهت ارتقاء سطح فرهنگ ايمني شاغلان در مراكز تجاري تدابيري در نظر گرفته شود كه نياز به اجراي آن توسط مالكان لمس گردد. بايد در نظر داشت كه اجراي دستورالعمل‌هاي ايمني علاوه بر اينكه بايد اين مراكز را از وقوع حوادث مصون نگه‌دارد بلكه نصب تجهيزات ايمني به زيبا سازي فضاي كاربري اعم از نازك كاري‌ها و دكوراسيون ، نورپردازي و... لطمه‌اي وارد ننمايد و دستورالعمل‌هاي ايمني بر اساس اصول و مواردي در نظر گرفته شود كه موجب بي‌توجهي به ساير موارد نگردد زيرا ممكن است نه تنها نتيجه مطلوب رخ ندهد بلكه مخرب هم باشد.
كارشناسان واحد ايمن‌سازي صنوف با توجه به بازديد‌هاي متعدد و متناوب از صد‌ها واحد تجاري از يك صنف خاص (مثلاً صنف توليد‌كنندگان و فروشندگان لوازم آرايشي و بهداشتي) براي هر يك از كاربري‌هاي تجاري به صورت مجزا و تفكيك شده راهكارهاي ايمني خاص آن كاربري را در نظر گرفته‌اند كه اين دستورالعمل‌ها در تمام كاربري‌هاي تجاري احداث شده در كشورمان قابل اجرا مي‌باشد. لذا كارشناسان بازديد كننده با در نظر گرفتن بار حريق، نرخ آتش‌سوزي، همجوار بودن آن واحد صنفي با كاربري‌هاي مجاور و همچنين مشاهدات عيني و شرايط موجود ، با توجه به تجربيات كارشناسي كه در هنگام رويارويي با حريق و حوادث متعدد داشته‌اند و از بروز علل حريق و عواملي كه مي‌توانند باعث گسترش آتش شود مكان مورد نظر را از جهت پرخطر، ميان خطر و كم خطر ارزيابي و هريك از دستورالعمل هاي تدوين شده كه الزاماً در واحد تجاري بازديد شده محسوس مي‌باشد به مالكين ابلاغ نمايد. اكثريت طرح‌هاي ايمني شامل دستورالعمل‌هايي است كه به صورت مشترك در كليه واحد‌هاي صنفي، ‌انبار‌ها، سوله‌ها و ... صدق مي‌كند و لازم الاجرا است و قسمتي از دستورالعمل‌ها مختص كاربري مورد نظر مي‌باشد كه كارشناس بازديد كننده با در نظر گرفتن مواردي كه بدان اشاره شد به مالك ابلاغ مي‌نمايد.
در اين جا به 3 نمونه از طرح‌ها و دستورالعمل‌هاي ايمني واحد‌هاي تجاري با كاربري‌هاي مختلف و مراكزي كه شامل واحد‌هاي صنفي مي‌شوند پرداخته شده است.
اتحاديه صنف صافکاری‌ها و نقاشان وسائل نقلیه
1- سيستم برق بر اساس مبحث شماره 13 مقررات ملي ساختمان انجام گيرد و كليه سيم‌كشي‌ها توكار و در صورت اجراء سيم‌كشي‌ها و كابل‌ها به‌ صورت روكار عبور آنها از داخل داكت مخصوص انجام گيرد.
2- كليه كليد و پريزها از نوع واتر پروف
(ضد رطوبت) در نظر گرفته شود.
3- عدم استفاده از يك پريز براي انشعابات مختلف برقي و قرار گرفتن كليه روشنائي‌ها در قاب مشبك فلزي مناسب.
4- در نظر گرفتن فاصله مناسب بين كليد و پريزهاي برق با شيرهاي آب و لوله كشي گاز (حداقل 20/1 سانتيمتر)
5- نصب حفاظ مشبك فلزي بر روي كليه روشنائي هاي مغازه.
6- عدم استفاده از روشنائي‌هاي گازي پرحرارت.
7- نصب كليد RCCB (كليد قطع جريان نشتي برق و محافظ جان) در تابلو برق و يا در مجاورت كنتور برق
8- احداث ديوارهاي مقاوم با مصالح ساختماني غير قابل اشتعال در برابر حريق.
9- احداث سقف‌هاي غير قابل اشتعال وعدم استفاده از مصالح غير قابل اشتعال جهت نازك كاري‌ها.
10- نصب تهويه مناسب ضد جرقه به تناسب مغازه و در صورت داشتن انبار به صورت مجزا.
11- استفاده از توري فلزي مشبك در پشت پنجره‌ها به منظور جلوگيري از حريق عمدي.
12- عدم سنگ فرش مغازه از نوع صيقلي و صاف و لغزنده و استفاده از كف‌شوي مناسب.
13-عدم نگهداري مايعات سريع الاشتعال در محل مانند بنزين.
14-در صورت داشتن آبدارخانه محل آن از قسمت محل كارگاه كاملاً مجزا باشد و عدم نگهداري كالا و مواد قابل الاشتعال در آن قسمت.
15- جمع آوري لاستيك‌هاي فرسوده و كارتن‌هاي خالي و ضايعات مواد روغني در كارگاه.
16- استفاده از محلي مناسب و جدا از مغازه براي انبار قوطی‌های رنگ و رعایت کلیه استانداردهای انبارسازی مربوطه .
17- عدم انبار سیلندر گاز اکسیژن و سیلندر گاز مایع در کارگاه به منظور جوشکاری.
18- عدم استفاده از شعله هاي روباز در مغازه و انبار.
19- نصب شماره تلفن ضروري آتش نشاني در فروشگاه به نحوي‌كه قابل رويت عموم باشد.
20- نصب خاموش كننده‌هاي پودر و گاز به تناسب انبار و مغازه با توجه به حجم كالاهاي روغني (زير نظر كارشناسان آتش نشاني انجام گيرد).
21- در نظر گرفتن 2 سطل فلزي پر از ماسه خشك در كارگاه به صورتيكه قابل رويت باشد.
22- نصب تابلو (استعمال دخانيات ممنوع) در قسمت ورودي به طوريكه قابل رويت عموم باشد.
23- آموزش ايمني و آتش نشاني جهت كاركنان اينگونه مراكز.
24- قطع كنتور برق در زمان تعطيلي مغازه.
25- كارگاه صرفاً به عنوان واحد تجاري مجزا باشد و طبقه فوقاني هيچگونه ساخت و سازي چه مسكوني و چه تجاري صورت نگيرد.
26- عدم احداث مغازه در مجاورت كارگاه‌هاي نجاري، جوشكاري، فروش سيلندر گازهاي فرار و كاربري‌هاي پر مخاطره.
27- احداث تعميرگاه در مجاورت ساختمان‌هاي تجمعي ( آموزشي، فرهنگي، هنري، مسكوني و ....).
28- عدم احداث كارگاه در مجاورت فضاي سبز.
29- عدم قرار دادن پمپ باد در قسمت بالكن مغازه.
نصب در مغازه از مواد غير قابل اشتعال و بدون شيشه خور (به صورت ريلي يك لنگه و يا دو لنگه) درنظر گرفته شود.

اتحاديه صنف رنگ فروشان
1- سیستم برق بر اساس مبحث شماره 13 مقررات ملی ساختمان انجام گیرد و به نحوی که کلیه سیم‌کشی‌ها توکار و در صورت اجراء سیم‌کشی‌ها و کابل‌ها به صورت روکار و عبور آنها از داخل داکت مناسب انجام گیرد.
2- نصب كليد RCCB (كليد قطع جريان نشتي برق و محافظ جان) جنب كنتور برق اصلي.
3- تعويض فيوزهاي چيني و تبديل آنها به فيوزهاي مينياتوري با آمپراژ مناسب .
4- قفسه‌بندي‌هاي به صورت فيكس و استاندارد انجام گيرد.
5- نصب روشنائي اضطراري به تعداد كافي و مناسب با در نظر گرفتن مساحت واحد تجاري.
6- در نظر گرفتن دودكش مناسب بر روي كليه وسائل حرارتي و امتداد لوله دودكش‌ها در پشت بام به ارتفاع 80 سانتيمتر.
7- عدم استفاده از شعله‌هاي روباز در مغازه و تا فاصله 5 متري بيرون از مغازه.
8- عدم انبارنمودن سيلندرهاي گاز مايع 11 كيلوئي در چنين مكانهايي به صورت پر و خالي.
9- در نظر گرفتن قاب مشبك فلزي براي كليه روشنائي‌ها و قرار گرفتن روشنائي‌ها در حفاظ مناسب.
10- عدم نصب كليد و پريزها در مجاورت شيرهاي آب و دستشوئي‌ها و در نظر گرفتن حد مناسب فاصله در حدود 20/1 سانتيمتر بين كليد و پريزها با شيرهاي آب.
11- در نظر گرفتن مكان‌هاي مناسب جهت انتقال ضايعات ( در بيرون از فروشگاه و انبار) و تخليه آنها روزانه ضروري است .
12- نصب تهويه مناسب با توجه به حجم انبار و قسمت فروشگاه.
13- دور نگه داشتن موادي كه نسبت به نور آفتاب حساس هستند و واكنش انجام مي‌دهند.
14- راه دسترسي در انتهاي واحد تجاري غير مجاز و از گذر اصلي مجاز و قابل اجرا است.
15- در صورت داشتن بالابر در مغازه بايد مجهز به تجهيزات ايمني باشد.
16- جابه‌جا نمودن مواد قابل اشتعال و خطرناك در داخل ظروف مخصوص و استاندارد انجام گيرد ( مثل تينر، اسيد و ... ).
17- نصب برچسب‌هاي لازم جهت آگاه نمودن افراد نسبت به خطرات داخل ظروف مخصوص مواد.
18- كليه كليد و پريزها و تهويه ها بايد ضد‌جرقه باشند و كليد و پريزها از نوع واترپروف باشند.
19- عدم ساخت اين گونه مراكز تجاري در مجاورت تجاري‌هايي مثل نجاري‌ها، جوشكاري‌ها، تعويض روغني‌ها، فروشگاه فروش سيلندرهاي گاز مايع و مكان‌هاي خطر آميز.
20- جلوگيري و عدم استفاده از لامپ‌هاي گازي پر حرارت بيش از حد متعارف در مغازه براي جلوه دادن مغازه
21- كليه شيشه‌هاي پنجره‌ها بايد از نوع سكوريت باشد و در صورت استفاده از درب شيشه اي ضروري است از نوع سكوريت مات در نظر گرفته شود.
22- تابلو يا برچسب جهت ارائه دستور العمل استعمال دخانيات ممنوع و شماره تلفن آتش نشاني در مغازه نصب و در ديد همگان باشد.
23- استفاده از كف شوي‌هاي مناسب با توجه به حجم و سعت انبار و فروشگاه.
24- حفاظ كامل بر روي پنجره ها و درب ها در هنگام تعطيلي مغازه.
25- نصب سيستم اعلام حريق با تلفن خودكار به سازمان آتش‌نشاني (به عهده كارشناسان واحد پيشگيري است)
26- كليه مايعات اسيدي و قليائي بايستي در شيشه‌هاي مات و يا رنگي مات باشد.
27- آموزش ايمني آتش‌نشاني جهت كاركنان به منظور شناخت خطرات مواد شيميائي و نحوة اطفاء اينگونه مواد ضروري است.
28- نصب خاموش کننده پودر وگاز 6 یا 12 کیلوئی مانومتردار (تعداد زیر نظر کارشناس سازمان آتش‌نشانی و با توجه به حجم کاربری مشخص می‌گردد).
29- نصب خاموش‌کننده دی اکسید کربن 6 کیلوئی جنب تابلو برق.
30- عدم قرار گرفتن کالاها و گالن های رنگ‌های روغنی بر روی زمین.
31- عدم انبار مایعات سریع الاشتعال مانند بنزین ، تینر و حلالهای قابل اشتعال (ضروری است به اندازه فروش روزانه در مغازه ذخیره گردد و در مکانی دور و در بشکه 20 لیتری فلزی که دارای درب مخصوص باشد نگهداری شود).
32- جداسازی و مجزا نمودن رنگ‌های پلاستیکی با رنگ‌های روغنی و مواد مشابه از یکدیگر.
33- تخلیه ضایعات و کارتن‌های مقوای خالی و مواد مشابه به صورت روزانه و انتقال به مکانی مناسب.
34- در نظر گرفتن مکانی مناسب جهت ساخت رنگ مورد نظر از طریق مخلوط چند رنگ با یکدیگر.
35- نصب سیستم آب آتش‌نشانی همراه با الکترو پمپ و مخزن (دستور العمل زیر نظر کارشناسان واحد پیشگیری می‌باشد).
36- در نظر گرفتن يك سوم فضاي پرت براي انبار .

اتحاديه صنف فروشندگان لوازم التحرير
1- سيستم برق بر اساس مبحث شماره 13 مقررات ملي ساختمان انجام گيرد و كليه سيم‌كشي‌ها توكار و در صورت اجراء سيم‌كشي‌ها و كابل‌ها به صورت روكار عبور آنها از داخل داكت مخصوص انجام گيرد.
2- كليه كليد و پريزها از نوع واتر پروف
(ضد رطوبت) در نظر گرفته شود.
3- عدم استفاده از يك پريز براي انشعابات مختلف برقي و قرار گرفتن كليه روشنائي‌ها در قاب مشبك فلزي مناسب.
4- در نظر گرفتن فاصله مناسب بين كليد و پريزهاي برق با شيرهاي آب و لوله كشي گازها (حداقل 20/1 سانتيمتر)
5- نصب حفاظ مشبك فلزي بر روي كليه روشنائي‌هاي مغازه .
6- عدم استفاده از روشنائي‌هاي گازي پرحرارت.
7- نصب كليد RCCB (كليد قطع جريان نشتي برق و محافظ جان) در تابلو برق و يا در مجاورت كنتور برق.
8- نصب روشنائي اضطراري جهت انبار و فروشگاه به صورت مجزا.
9- نصب تهويه مناسب با توجه به حجم مغازه و انبار به صورت مجزا.
10- استفاده از قفسه‌هاي فلزي غير قابل اشتعال جهت قفسه بندي فروشگاه.
11- ويترين مغازه فلزي و عدم استفاده از تزئينات قابل اشتعال در مجاورت روشنائي داخل ويترين (در نظر گرفتن روشنائي 12 يا 24 ولت در ويترين).
12- نصب روشنائي اضطراري به تعداد كافي و مناسب با در نظر گرفتن مساحت فروشگاه و انبار.
13- عدم استفاده از شعله‌هاي روباز در فروشگاه وانبار.
14- عدم استفاده از سيلندرهاي گاز مايع 11 كيلوئي در مغازه و انبار.
15- در نظر گرفتن شيشه‌هاي سكوريت جهت كليه شيشه‌هاي پنجره ها و درب ورودي فروشگاه.
16- در نظر گرفتن محلي مناسب جهت دستگاه‌هاي فتوكپي و زيراكس.
17- كليه قفسه‌هاي آهني ، تابلو برق و در صورت داشتن دستگاه‌هاي فتوكپي به سيستم ارتينگ مجهز باشد.
18- قسمت فروشگاه و انبار از يكديگر مجزا باشند و فضاي پرت براي فروشگاه و انبار به صورت مجزا در نظر گرفته شود .
19- عدم نگهداري مايعات قابل اشتعال و در صورت نياز به اندازه مصرف روزانه و داخل ظروف مخصوص قرار گيرد.
20- طبقه بندي كالا در فروشگاه و انبار طبق استاندارد هاي صنف فروشندگان لوازم التحرير صورت گيرد.
21- عدم انبار لوازم التحرير با حجم زياد بر روي زمين.
22- طبقه بندي لوازم التحرير در قفسه‌ها به نحوي كه حداقل 80 سانتيمتر تا سقف و روشنائي‌ها فاصله داشته باشد.
23- در نظرگرفتن سيستم آب آتش‌نشاني با كليه متعلقات آن (دستور العمل بر عهده كارشناسان پيشگيري سازمان آتش‌نشاني است).
24- نصب كف شور مناسب و عدم استفاده از مصالح لغزنده در كف ساختمان .
25- نصب خاموش كننده  پودر و گاز 6 كيلوئي مانومتردار جنب درب ورودي (زير نظر كارشناس آتش‌نشاني).
26- نصب خاموش كننده دي اكسيد كربن 6 كيلوئي در مجاورت تابلو برق و دستگاه‌هاي مربوطه برقي.
27- نصب لوله دودكش بر روي كليه وسايل حرارتي به نحوي كه تا 80 سانتيمتر بالاتر از پشت بام امتداد داشته باشد و نصب كلاهك مخصوص
(H شكل) روي آنها.
28- عدم ساخت اين گونه مراكز تجاري در مجاورت تجاري‌هائي پر مخاطره مانند نجاري‌ها، تعويض روغن و ...
29- راه دسترسي در انتهاي واحد تجاري غير مجاز و از گذر اصلي مجاز و قابل اجراء است.
30- تخليه ضايعات مقوائي و كاغدي به صورت روزانه در محل مناسب.
31- در صورت داشتن تأسيسات گازي، سيستم گاز‌كشي به صورت استاندارد زير نظر اداره گاز انجام گيرد.
32- جداسازي انبار لوازم التحرير با فروشگاه با درب ضد حريق.
33- عدم استفاده از مواد سريع الاشتعال جهت نازك كاري‌ها و دكوراسيون فروشگاه .
34- آموزش ايمني و آتش‌نشاني جهت كاركنان اينگونه مراكز.