مقدمه:
با وجود رشد آگاهي مردم و كشورها نسبت به اهميت محيطهاي طبيعي، به ويژه تالابها، هنوز درك واقعي از اهميت كاركرد و حساسيت اين زيستگاههاي حياتي و متنوع بسيار پايين است. تالابها را ميتوان شاهكار خلقت دانست و در مجموعه چهرههاي محيط طبيعي زمين، زيستگاهي تا بدين پايه با اهميت پيدا كرد كه تا اين حد در مورد آن غفلت شده باشد. در واقع ميتوان گفت تالابها نظامهاي حيات بخشي هستند كه مطلقا جايگزين ندارند.
تعريف تالاب
مناطق مردابي، توربزار و آبي به صورت طبيعي، مصنوعي، دائم يا موقت با آب ساكن، جاري، شيرين، لبشور و يا شور مشتمل بر آن دسته آبهاي دريايي هستند كه عمق آب آنها در زمان جذر از 6 متر تجاوز نكند.
فوايد تالابها
1- تغذيه و تخليه آبهاي زيرزميني
2- تنظيم جريان آب (كنترل سيلاب)
3- جلوگيري از نفوذ آبهاي شور
4- حفاظت در برابر نيروهاي طبيعي
5- نگهداري رسوب
6- نگهداري مواد غذايي
7- اهميت حفاظتي
8- تفرج و گردشگري
9- توليد فرآوردههاي طبيعي
10- حفاظت فرايندها و سيستمهاي طبيعي
طبقهبندي تالابها:
1- تالابهاي ساحلي يا جزر و مدي: جايي است كه آب شور دريا با آب شيرين مخلوط ميشود و محيط زيستي با تنوع بالايي از شوري به وجود ميآورد.
2- تالابهاي داخلي يا غيرجزر و مدي: معمولترين انواع تالابها هستند كه در دشتهاي سيلابي بين رودخانهها و درياچهها قرار دارند.
بخشي از سياستهاي كلي جهت مديريت تالاب شامل برنامههاي ذيل است:
1- ساماندهي، حفاظت، احيا و بهرهبرداري بهينه از تالابها
2- بهرهبرداري معقول از منابع و ذخاير تالابها
3- كنترل و جلوگيري از آلودگي تالابها
4- تعيين كانونهاي آلاينده تالابها
5- تشكيل كميته مديريت تالاب
6- ارتقاي كيفيت مديريت حوضههاي آبريز و منابع تغذيهكننده تالابها
7- ارزيابي طرحهاي توسعه منابع آبياري و طرحهاي توسعه صنعتي (به ويژه نفت، گاز و پتروشيمي)
8- استفاده از فناوريهاي نوين در بررسي تالابها جهت مديريت صحيح و علمي، نظير GIS و RS تيپهاي كلي
تالابها:
با توجه به اينكه تالابها بخش مهمي از سيماي زمين را تشكيل ميدهند، براي اين منظور آنها را در هفت سيماي عمده زمين طبقهبندي ميكنند:
1- مصبحها
2- سواحل باز
3- دشتهاي سيلابي
4- باتلاقهاي آب شيرين
5- درياچهها
6- پيتزارها
7- جنگلهاي مردابي
كاربريهاي تالابها:
انواع كاربريهاي زمين در داخل تالابها: حفاظت، تفرج، كشاورزي، شكار، تنظيم جريان آب، فرآوردههاي طبيعي، آبزيپروري، جنگلداري و استخراج.
انواع كاربريهاي گزارش شده در اراضي پيرامون تالابها: كشاورزي، اسكان، جنگلداري، آبزيپروري، شكار، صنعت، ترابري، تنظيم آب و مواد معدني، تفرج و گردشگري با 42 درصد و شكار با 40 درصد از بيشترين كاربريها هستند. همچنين اراضي پيراموني تالابها عمدتا براي كشاورزي (در 56 درصد تالابها) مورد استفاده قرار ميگيرند و در 56 درصد از سايتهاي كشاورزي يك فعاليت عمده محسوب ميشود.