زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

وظیفه سیستم فرمان، چرخاندن چرخ‌های جلوست (در بعضی از سیستم‌ها چرخ‌های عقب نیز چرخانده می‌شود.) چرخ‌ها جهت خود را هنگام عوض کردن مسیر، دور زدن در پیچ‌های تند و رد کردن موانع جاده به طور مداوم تغییر می‌دهند.
سیستم فرمان ممکن است دستی یا غیردستی باشد. وقتی تنها منبع انرژی سیستم فرمان نیرویی باشد که راننده به غربیلک فرمان وارد می‌کند، سیستم، دستی است. در سیستم فرمان غیر دستی از پمپ هیدرولیک یا الکتروموتور برای کمک به نیروی راننده استفاده می‌شود.
اساس طرز کار هر دو سیستم یکسان است. وقتی راننده غربیلک فرمان را می‌چرخاند، حرکتی به جعبه فرمان منتقل می‌شود. جعبه فرمان حرکت چرخشی غربیلک فرمان را به حرکت مستقیم یا خطی تبدیل می‌کند و حرکت خطی از طریق اتصال‌های فرمان چپ و راست متصل به بازوهای سگدست فرمان (شغالدست‌ها) منتقل می‌شود و در نتیجه سگدست فرمان روی سیبک‌ها، به طرف داخل یا خارج حرکت می‌کند. این حرکت سبب پیچیدن چرخ‌ها به چپ یا راست، برای هدایت خودرو می‌شود.
وضعیت سیستم فرمان به طراحی خودرو (قطعات محرکه و سیستم تعلیق مورد استفاده، سواری یا تجارتی بودن خودرو و غیره) بستگی دارد.
در حال حاضر انواع سیستم فرمان‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
الف) ساچمه‌ای: این نوع سیستم بیشتر در خودروهای متوسط تا بزرگ استفاده می‌شود.
ب) دنده شانه‌ای و پنیون: این نوع سیستم در خودروهای کوچک به كار مي‌رود.
ج) حلزونی و غلتکي: جعبه فرمان حلزونی و غلتکي شبیه سیستم ساچمه‌ای است؛ با اين تفاوت كه در آن یک غلتک جایگزین ساچمه‌ها و مسیر ساچمه‌رو شده است.
اجزای سیستم فرمان
سیستم فرمان سه جزء اصلی دارد:
1- غربیلک فرمان و میله فرمان که حرکت دست راننده را به جعبه فرمان انتقال می‌دهند.
2- جعبه فرمان که مزیت مکانیکی را افزایش می‌دهد و حرکت چرخشی غربیلک را به حرکت خطی تبدیل می‌کند.
3- اتصالات فرمان که حرکت خطی را به شغال دست‌ها انتقال می‌دهند.
ویژگی‌های سیستم فرمان
سیستم فرمان خودرو همراه با سیستم تعلیق، در رانندگی راحت در سرعت‌های مختلف نقش مهمي دارد. قطعات محرکه خودرو نیرو را از موتور به چرخ‌های محرکه منتقل می‌کنند تا خودرو به حرکت در آید.
سیستم فرمان، خودرو را در جهت مطلوب هدایت و سیستم ترمز، کاهش سرعت را به صورت مناسب و آهسته تا توقف کامل تضمین می‌کند.
ویژگی‌های یک سیستم فرمان خوب به شرح زیر است:
1- قابلیت مانور عالی: هنگامی‌که خودرو در جاده‌ای باریک و پیچ در پیچ حرکت می‌کند. سیستم فرمان باید بتواند چرخ‌های جلو را به سرعت و در عین حال به آسانی و نرمی بچرخاند.
2- نیروی مناسب برای کنترل فرمان:
بدون اصلاح سیستم فرمان، در زمان توقف، خودرو به نیروی بیشتری برای فرمان دادن نیاز دارد  که با افزایش سرعت خودرو کاهش می‌یابد. بنابراین به منظور هدایت آسان‌تر و دریافت پاسخی بهتر از جاده، سیستم فرمان باید در سرعت‌های پایین نرم‌‌تر و در سرعت‌های بالا سفت‌تر شود.
3- بازگشت ملایم: زمانی که خودرو در حال گردش است، راننده باید فرمان را محکم نگه دارد و پس از گردش، بازگشت (یعنی برگشت چرخ‌ها به وضعیت مستقیم) بايد با ملایمت و کم کردن تدريجي فشار راننده بر فرمان صورت گیرد.
4- انتقال حداقل ضربه از سطح جاده:
جلوگیری از انتقال ضربه و از دست دادن کنترل فرمان بر اثر ناهمواری‌های سطح جاده، از دیگر ویژگی‌های سیستم فرمان مطلوب است.
غربیلک فرمان و میل فرمان:
غربیلک فرمان و میل فرمان، نیروی لازم را برای چرخاندن جعبه فرمان ایجاد می‌کنند. نوع غربیلک و میل فرمان به کارخانه ‌سازنده و تاریخ ساخت بستگی دارد. میل فرمان حرکت غربیلک فرمان را به جعبه فرمان منتقل می‌کند.
غربیلک فرمان نیروی چرخشی را به وجود می‌آورد. پوشش‌های زیر غربیلک فرمان که معمولاً پلاستیکی هستند، قطعات را پنهان می‌کنند.
در بیشتر خودروهایي که به کیسه هوا سمت راست راننده مجهزند، مجموعه قطعات کیسه هوا در مرکز غربیلک قرار دارد كه پیش از جدا کردن و برداشتن غربیلک فرمان باید غیرفعال و جدا شوند.
انواع مختلف غربیلک و میل فرمان:
1) میل فرمان ثابت 2) میل فرمان تلسکوپی3) میل فرمان قابل تنظیم دستی  4) میل فرمان قابل تنظیم اتوماتیک
در سیستم فرمان تلسکوپی راننده می‌تواند طول میل فرمان را آزادانه تغییر دهد تا به وضعیت مطلوب رانندگی دست یابد.
میل فرمان از شفت اصلی فرمان و غلاف میل فرمان تشکیل می‌شود. میل دارای مکانیسم ضربه‌گیر است که ضربه وارده به بدن راننده را هنگام تصادف جذب می‌کند.
وقتی خودرو تصادف می‌کند، این مکانیسم توسط شفت اصلی از آسیب راننده به دو صورت جلوگیری می‌کند. هنگام برخورد (شوک اولیه) محل اتصال میل فرمان به بدنه شکسته شده و همچنین در اثر برخورد بدن راننده با فرمان، از شدت ضربه كاسته مي‌شود كه دلیل آن نیروی وارده از راننده به میل فرمان، ناشی از اینرسی سکون راننده است.
از ميان انواع مختلف سیستم‌های جعبه فرمان، دو نوع ساچمه‌ای و شانه‌ای پنیون بیش از بقیه در خودروهای امروزی به کار می‌روند. نوع ساچمه‌ای معمولاً روی خودروهای سواری متوسط و بزرگ و همچنين خودروهای تجاری و نوع شانه‌ای و پنیون بیشتر روی خودروهای سواری کوچک تا متوسط نصب می‌شوند.
سیستم فرمان شانه‌ای و پنیون:
پنیون فرمان در انتهای پایینی شفت اصلی فرمان با شانه‌ای فرمان جفت می‌شود. با گردش فرمان، چرخ‌دنده فرمان می‌چرخد تا شانه‌ای فرمان را به سمت راست یا چپ حرکت دهد.
اين نوع سیستم داراي مزیت‌های زیر مي‌باشد:
الف) ساختمان آن فشرده، ساده و سبک است و از آنجا که جعبه دنده کوچک است و میله به عنوان اتصال فرمان عمل می‌کند، میله‌های ارتباطی که در نوع ساچمه‌ای به کار می‌روند، ضرورتی ندارند.
ب) درگیر شدن دنده مستقیم و در نتیجه واکنش آن بسیار سریع است.
ج) در برابر حرکت و چرخش مقاومت كمي وجود دارد و انتقال شتاب آسان‌تر صورت می‌گیرد؛ در نتیجه هدایت خودرو  بسیار راحت است.
د) مجموعه سیستم کاملاً بسته است و به نگهداری نیاز ندارد.
جعبه فرمان ساچمه‌ای:
بلبرینگ‌های مخروطی روی دو انتهای شفت حلزونی قرار می‌گیرند. یک توپی دنده‌ای روی شفت حلزونی سوار است و ساچمه‌ها در شیارهای حلزونی و توپی دنده‌ای قرار دارند. ساچمه‌ها در این شیارها می‌ غلتند و شیارها طوری طراحی شده‌اند که به ساچمه‌ها اجازه گردش مداوم را می‌دهند. شفت قطاعی با بلبرینگ‌های سوزنی در جعبه دنده نصب شده است. قسمت قطاعی با دندانه‌های توپی دنده‌ای درگیر است و زمانی که شفت حلزونی می‌گردد، توپی دنده‌ای روی حلزونی حرکت می‌کند و این حرکت باعث می‌شود شفت قطاعی بچرخد و بازوی هزار خار را حرکت دهد.