زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

از نخستين سال‌هاي اختراع خودرو، يكي از مهمترين نگراني هاي خودروسازان، مساله ايمني سرنشينان بوده و بر اين اساس، تدابير گوناگوني انديشيده شده و به اجرا در آمده است. امري كه تاكنون ادامه داشته و به طور جدي در دستور كار آتي خودروسازان، به ويژه خودروسازان معتبر و بزرگ، قرار دارد. اما، نكته جالب آنكه، هيچ يك از اين تدابير و راهكارها به اندازه استفاده از كمربند ايمني موثر نبوده است.
سابقه به كارگيري از كمربند ايمني به بيش از يك قرن پيش بر مي‌گردد. البته براي تكميل اين وسيله نجات‌بخش و همچنين عادت دادن مردم به استفاده از آن، راهي بس دشوار پيموده شده است.
از جمله مهم‌ترين كوشش‌ها براي طراحي و ساخت كمربند ايمني در دهه چهل ميلادي انجام گرفت. در اين سال‌ها شماري از كارخانه‌هاي خودروسازي آمريكايي در بعضي از خودروهاي توليدي خود به شكل سري كمربند ايمني نصب كردند. اين نوع كمربندهاي اوليه، «كمربند ايمني دو نقطه‌اي» نام داشت، و به كمربند ايمني كه در هواپيماهاي مسافري استفاده مي‌شود، شبيه بود.
اين كمربندها از بالاي ران عبور و در منطقه‌اي از بدن، زيرتاج خاصره‌اي (برآمدگي استخوان واقع در پهلوها) محكم مي‌شد، اگر اين كمربندها را به اشتباه در بالاي محل فوق و روي شكم محكم مي‌كردند، ممكن بود در تصادف‌هاي احتمالي و يا ترمزهاي شديد به اعضاي داخلي شكم آسيب وارد كند. ولي علي‌رغم اين نكته منفي و با توجه به آنكه هنوز جايگزين بهتري وجود نداشت، استفاده از آن بهتر از هيچ بود. به همين علت بسياري از شركت‌هاي خودروسازي براي شناساندن و رواج استفاده از كمربند ايمني اقدامات زيادي انجام دادند. به عنوان مثال شركت خودروسازي فورد در سال 1955 م بدين منظور حركت خوبي به راه انداخت.
اما از آنجايي كه رويكرد عمومي مردم و خريداران خودرو نسبت به اين وسيله بسيار منفي بود، اين تلاش‌ها به شكل بدي فروكش كرد. به عنوان نمونه در سال 1958 م تعداد كارخانه‌هايي كه در آمريكا، خودروهاي خود را به كمربند ايمني مجهز مي‌كردند، از 125 به 8 كاهش يافت. با وجود اين مشكلات، هنوز بعضي از خودروسازان به دنبال راه‌حلي براي كاهش آسيب‌ديدگي سرنشينان خودروها، هنگام بروز سوانح احتمالي بودند. از جمله اين‌ها، شركت ولوو را مي‌توان نام برد، كه از همان اواسط دهه پنجاه در جستجوي راهي براي كمك به حل اين مشكل بود.
يكي از اين راه‌حل‌ها ساخت كمربندي بود كه به جاي عبور از روي لگن، به شكل مايل از روي سينه سرنشينان خودرو عبور مي‌كرد. اما پس از انجام آزمايش‌هاي اوليه مشخص شد، خطر آسيب‌ديدگي و جراحت اعضاء داخلي بدن، در اثر استفاده از اين كمربند، از جراحت‌هايي كه ممكن است در اثر تصادف به سرنشينان خودرو وارد شود، بيشتر است! در نتيجه اين طرح، اجرايي نشد.
حادثه‌اي كه راه‌گشا شد؛ رئيس وقت شركت خودروسازي ولوو يكي از نزديكان خود را در تصادف رانندگي از دست داده بود. وي در سال 1958 شخصي را به عنوان مهندس ايمني استخدام كرد تا روش‌هاي جديدي براي حفظ جان سرنشينان خودروها اختراع كند. اين شخص نيلس بوهلين نام داشت و تا آن تاريخ در صنايع هواپيماسازي شاغل بود و از جمله در طراحي و ساخت صندلي‌هاي ويژه خلبانان فعاليت مي‌كرد. اين مهندس سوئدي در سال 1958 انديشه شگفت‌انگيز خود مبني بر استفاده از سه نقطه اتكا، به جاي دو نقطه اتكا را به اجرا درآورد. اساس طرح او بر اين پايه قرار داشت كه كمربند ايمني قسمت بالا و پايين بدن را پوشش داده و بستن آن با يك دست، امكان‌پذير باشد.
مهندس بوهلين در همان سال 1958 طرح كمربند سه نقطه‌اي با اين ويژگي را عرضه كرد؛ كمربند به شكل V مايل، از روي لگن و قفسه سينه سرنشين خودرو عبور مي‌كرد و در قفل كنار صندلي محكم مي‌شد.
در سال 1959، شركت ولوو اين نوع كمربند ايمني را در دو مدل از خودروهاي خود، يعني Amazon 120 و PV544، نصب كرد. ولوو اين اختراع را به نام خود ثبت كرده بود، اما به زودي آن را از انحصار خود خارج كرد تا تمام خودروسازان بتوانند توليدات خود را به اين كمربند مجهز كرده، همچنين در تكميل و بهينه‌سازي آن شركت نمايند.
پيمودن مسيري دشوار: همچنانكه اشاره شد، براي طراحي و توليد كمربند ايمني كارا و كارآمد، مسيري به نسبت سخت و طولاني پيموده شد. اما، اين تنها نيمي از كار بود. بخش ديگر، ايجاد انگيزه و واداشتن همگان به استفاده از اين وسيله مفيد ايمني بود.
در اين مورد فرهنگ‌سازي و اعمال قوانين و مقررات دو راهكار عملي به شمار مي‌رفت. تبليغ، آگاه‌سازي، هشداردهي، بحث و گفتگو از جمله مواردي بود كه به كمك آنها ضرورت و اهميت استفاده از كمربند ايمني فرهنگ‌سازي مي‌شد.
در اين مورد نيز شركت‌هاي خودروساز به روش‌هاي مختلف، از جمله چاپ بروشور و كاتالوگ‌هاي مختلف، چاپ انواع پوسترها، از جمله پوسترهايي كه نشان مي‌داد افراد مورد احترام و علاقه مردم، مانند هنرمندان، هنگام رانندگي و استفاده از خودرو، كمربند ايمني مي‌بندند، به موضوع فرهنگ‌سازي كمك شايسته‌اي نمودند.
البته تا ارتقاي فرهنگ عمومي، تلاش‌هايي مثل تصويب قوانين مربوط به اجباري بودن استفاده از كمربند ايمني و برقراري جريمه نقدي، براي موارد استفاده نكردن از آن، راهكارهايي براي جلب توجه عموم به استفاده از اين وسيله و در نتيجه كاهش تلفات ناشي از تصادفات رانندگي بود.
در كشور آلمان از سال 1976 ميلادي استفاده از كمربند ايمني براي سرنشينان رديف جلو خودروها اجباري شده است. عدم توجه به اين قانون، جريمه‌ي به نسبت سنگين، در پي دارد. در ساير كشورها نيز به تقريب از همين الگو (فرهنگ‌سازي و اعمال قوانين و مقررات) استفاده شد. به عنوان مثال در كشور كاستاريكا از ميانه سال 2003 ميلادي تا ميانه سال 2004 ميلادي فعاليت‌هاي متعدد و متنوع تبليغاتي براي فرهنگ‌سازي استفاده همگاني از كمربند ايمني صورت گرفت. همسوي اين اقدامات، كنترل و نظارت بيشتري برخودروهاي عبوري در جاده‌ها و خيابان‌ها اعمال گرديد. نتيجه آنكه، در مدت يك سال ميزان استفاده از كمربند ايمني از 24 درصد به 82 درصد رسيد.
و يا در كشور كره جنوبي پس از برقراري جريمه‌هاي نقدي، تشديد كنترل‌هاي خياباني و همسوي آن، اجراي برنامه‌هاي تبليغي – فرهنگي ميزان استفاده از كمربند ايمني از 23 درصد به 98 درصد افزايش يافت.
50 سال كمك به نجات جان مردم: كمربند ايمني عبارت است از تسمه‌اي متحرك كه نيم تنه بالاي هر يك از سرنشينان خودرو را در حالي كه در صندلي خود مستقر هستند، تحت كنترل و مهار در مي‌آورد. در نتيجه، در صورت توقف ناگهاني و ترمز شديد خودرو، برخورد با اجسام يا ساير خودروهاي عبوري، از برخورد سرنشينان خودرو با شيشه جلو و يا ساير قسمت‌هاي خودرو يا بدتر از همه از پرتاب آنها به خارج خودرو جلوگيري مي‌كند.
همچنانكه در اين مقاله توضيح داده شد، 50 سال از اختراع كمربند ايمني سه نقطه‌اي مي‌گذرد. در اين 50 سال جان چه تعداد از افراد درگير در حوادث رانندگي به كمك اين وسيله ايمني از خطر حتمي نجات يافته است؟
در پاسخ بايد گفت، در اين مورد آمار دقيقي در دسترس نيست. اما، كارشناسان اين تعداد را بيش از يك ميليون نفر برآورد كرده‌اند.
مطالعات نشان مي‌دهد 75 درصد افرادي كه در اثر تصادف رانندگي به بيرون از خودرو پرتاب مي‌شوند، جان خود را از دست مي‌دهند. كمربند ايمني از اين مرگ و ميرها جلوگيري مي‌كند.
كمربند ايمني به ميزان 50 درصد، خطر جراحت‌ها و آسيب‌هاي شديد و مرگبار ناشي از سوانح رانندگي را كاهش مي‌دهد.
آمار نشان مي‌دهد 63 درصد كساني كه در اثر سوانح رانندگي كشته شده‌اند، كمربند ايمني خود را نبسته بودند.
طبق بررسي‌هاي انجام شده توسط انجمن غيردولتي ايمني ترافيك بزرگراه‌هاي آمريكا (NHTSA) كمربند ايمني هر ساله فقط در آمريكا جان 13 هزار نفر را از مرگ حتمي نجات مي‌دهد.
كمربند ايمني براي رديف عقب خودروها: نظر به كاركرد مهم كمربند ايمني در نجات جان سرنشينان رديف جلو خودروها، انديشه استفاده از اين وسيله براي صندلي‌هاي رديف عقب خودروها نيز به وجود آمد. نكته جالب آنكه در اين مورد هم شركت خودروسازي ولوو پيشگام بوده است. اين شركت از همان بدو اختراع كمربند سه نقطه‌اي، در بعضي از انواع خودروهاي توليدي خود علاوه بر صندلي‌هاي جلو، صندلي‌هاي رديف عقب را نيز به اين وسيله ايمني مجهز كرد.
ميزان استفاده از كمربند ايمني: امروزه راجع به نقش مهم كمربند ايمني در حفظ جان سرنشينان خودرو، اطلاعات كافي در دسترس است. اما علي‌رغم اين دانسته‌ها، هنوز بعضي از افراد هنگام استفاده از خودرو، اين وسيله ساده و در عين حال مهم ايمني را به كار نمي‌برند.
يكي از علل عدم استفاده از كمربند ايمني، عادت نداشتن است. بسياري از افراد كه تا سال‌هاي متمادي از كمربند ايمني استفاده نمي‌كرده‌اند، آن را ناراحت‌كننده و محدودكننده حركت مي‌دانند. اما همين افراد، چنانچه به قدر كافي راجع به فوايد استفاده از كمربند ايمني اطلاعات داشته و فقط يك هفته به طور مستمر از آن استفاده كنند، غيرممكن است كه بعد از آن، بدون بستن كمربند ايمني سوار خودرو باشند. ميزان استفاده از كمربند ايمني در كشورهاي مختلف، متفاوت است. متاسفانه كمترين كاربرد كمربند ايمني در كشورهاي عقب مانده و در حال توسعه و بيشترين كاربرد آن در كشورهاي پيشرفته صنعتي مشاهده مي‌شود. به عنوان مثال در كشور آرژانتين ميزان استفاده از كمربند ايمني صندلي جلوي خودرو فقط 26 درصد است. براساس مطالعه‌اي كه در كشور كنيا صورت گرفته است، فقط 1 درصد مجروحان سوانح رانندگي از كمربند ايمني استفاده مي‌كرده‌اند. اما به طور مثال براساس گزارشي كه به وسيله «شوراي ايمني ترابري اروپا» منتشر شده است، اكثر شهروندان اروپايي، هنگام استفاده از خودرو به طور حتم از كمربند ايمني استفاده مي‌كنند.
كودكان و كمربند ايمني: بچه‌ها در تصادف‌هاي ترافيكي بسيار آسيب‌پذير هستند. بنابراين بايد نسبت به آنها بيشتر حساس بود. متاسفانه كمربند ايمني در مورد كودكان كارايي ندارد. در نتيجه هنگام تصادف يا ترمز شديد و ناگهاني، طفل پس از برخورد با شيشه جلو، از خودرو به بيرون پرتاب مي‌شود. اگر در اين مواقع طفل در آغوش پدر يا مادر باشد، خطر مضاعف است. زيرا هم خطر پرتاب وي وجود دارد و هم در صورتي كه به بيرون پرتاب نشود، به شيشه يا داشبورد برخورد خواهد كرد. وزن سنگين فرد بزرگسال كه كودك را در آغوش گرفته است، نيز به روي كودك مي‌افتد، در نتيجه صدمات و آسيب‌هاي زيادي به وي خواهد رسيد. با توجه به اين مشكلات صندلي ويژه‌اي براي استفاده كودكان ساخته شده است. اين صندلي‌ها با توجه به وزن كودك در انواع و اقسام مختلف ساخته شده است. به عنوان مثال، صندلي كودك كمتر از 5 كيلوگرم، صندلي مخصوص كودكان 9 تا 18 كيلوگرم، صندلي مخصوص كودكان با وزن بيش از 18 كيلوگرم و صندلي يا نيم صندلي كودكان با وزن بيشتر. به هر ترتيب با توجه به وزن و سن كودك بايستي يكي از انواع اين صندلي‌ها را كه توسط كارخانه‌هاي معتبر ساخته شده، تهيه كرد. براي نصب و استفاده از صندلي مزبور بايستي حتما به راهنمايي‌هاي سازنده آن توجه نمود. نصب اشتباهي و يا استفاده غلط از صندلي، هيچ حفاظتي براي كودك ايجاد نخواهد كرد. به طور معمول بايد اين صندلي‌ها را روي صندلي عقب خودرو قرار داد و به ترتيبي كه سازنده آن توصيه كرده، كمربند ايمني را محكم كرد.
نيم صندلي، كودكان در سنين بالاتر (به طور معمول با وزن بيش از 18 كيلوگرم) را قادر مي‌سازد تا به راحتي و در كمال ايمني روي صندلي عقب خودرو قرار گرفته، و از شيشه خودرو به بيرون ديد داشته و با كمربند ايمني خودرو، محافظت شوند.
راهنمايي‌هاي عمومي استفاده از كمربند ايمني:
براي تكميل كارايي كمربند ايمني، حتما بايستي از «محافظ پشت سر» استفاده نمود. اين وسيله، هنگام تصادف يا ترمزهاي شديد و ناگهاني، سر و گردن را در برابر نيروهاي رو به عقب محافظت مي‌كند.
كمربند ايمني از الياف مخصوص تهيه شده است كه علاوه بر تحمل كشش و فشار، انعطاف خوبي دارد. اما، بعضي عوامل مي‌تواند باعث آسيب آن شود. بنابراين بايستي در فواصل زماني معين، به وسيله مشاهده سرتاسر از عدم پوسيدگي آن مطمئن شد.
در كمربندهاي مجهز به جمع‌كننده خودكار، جمع‌كننده از نظر هر نوع شكستگي مورد بازديد قرار گيرد. علاوه بر اين در اينگونه كمربندها، هنگامي كه كمربند كشيده مي‌شود، بايد به نرمي و راحتي باز شده و به آرامي روي بدن شخص قرار گيرد. اگر اين عمل به درستي انجام نمي‌گيرد، قسمت جمع‌كننده توسط تعميركار مجرب مورد بازديد قرار گيرد.
قفل مربوط به كمربند ايمني بايد به راحتي باز و بسته شود. هرگونه نقص در اين قسمت بايد به سرعت توسط تعميركار مجرب برطرف گردد.
بعد از هرگونه تصادف يا ترمز شديد و ناگهاني، قسمت‌هاي مختلف كمربند توسط افراد مطلع و واجد شرايط مورد بازرسي قرار گيرد، چه بسا بعضي قسمت‌هاي آن را بايد تعويض نمود.
هيچ يك از وسايل ايمني خودرو را نبايد به عنوان جايگزيني براي كمربند ايمني تلقي نمود. در اين مورد كيسه هوا (Air Bag) مثال خوبي است. كاركرد مطلوب كيسه هوا بستگي به استفاده صحيح از كمربند ايمني دارد. بنابراين هنگام استفاده از خودرو، هرگز نبايد استفاده از كمربند ايمني را فراموش كرد.