استفاده نامناسب از وسایل گرمایشی در منازل، واحدهای تجاری، صنعتی و ... موجب بروز حوادث مختلفی مانند؛ آتشسوزی، انفجار و گازگرفتگی (خفگی با گاز co) و ... میگردد. در این میان واحدهای امدادی اداره گاز و آتشنشانی میبایست در زمینه پیشگیری از وقوع اینگونه حوادث اقدامات نظارتی، بازرسی، آموزشی و ... انجام دهند. در ادامه، به نمونهای از اقدامات مورد نیاز در سازمانها و واحدهای آتشنشانی و خدمات ایمنی اشاره میگردد.
1 - پخش و توزيع تراكتهاي تبليغاتي، اطلاعيههاي ايمني، كتابچههاي آموزشي، تيزرهاي راديويي و تلويزيوني راهكاري مناسب براي آموزش خواهد بود.
2- برگزاري كلاسهاي آموزشي كوتاهمدت و رايگان، روشي ديگر براي كاهش و پيشگيري از حوادث است.
3- آموزش دائم و مستمر موارد لازم و اطلاعرساني دقيق توسط آتشنشاني، صداو سيما، شهرداري، اداره گاز و ساير موسسات و ارگانهاي مربوط بايد صورت گيرد.
4- تاييد نقشههاي ساختماني در مرحله صدور پروانه ساخت و نهايتاً بازرسي پس از ساخت و صدور تاييديه مجدد توسط سازمانهای آتشنشانی و خدمات ایمنی ضروري است.
5- تجهيز نيروهاي آتشنشاني و فراهم كردن امكانات مناسب براي پرسنل و سازمان آتشنشاني در الويت كارها قرار دارد.
6- علاقهمندسازي مردم به استفاده از سيستمهاي حرارتی استاندارد در پيشگيري از حوادث، موثر خواهد بود.
7- اعمال ضوابط از طريق سازمان نظام مهندسي، جهت اجرا و عبور دودكشها از قسمت شيرواني و جلوگيري از عبور آن از طريق پنجره و يا ديوار به فضاي باز به هنگام ساخت و ساز بايد صورت گيرد.
8- توصيههاي ايمني مربوط به دستگاههاي جديدي كه به طور روزمره وارد ميشود، توسط سازمانهاي مهندسي بايد صورت گيرد.
پیامهای آموزشی زیر جهت اطلاعرسانی و آموزشهای عمومی توسط سازمانهای آتشنشانی و خدمات ایمنی پیشنهاد میگردد:
١ - هر سال قبل از استفاده از بخاري، مسير دودكشها را بازديد و از باز بودن آنها اطمينان حاصل كنيد.
٢ - هيچگاه از وسايل گرمازاي غير استاندارد استفاده نكنيد.
٣ - دهانه خروجي دودكشها را با پارچه، آجر، موزاييك و غيره مسدود نكرده و براي اين منظور از كلاهكهاي مخصوص دودكش استفاده كنيد.
٤ - حداكثر مسير طول شيلنگ گاز نبايد از ٥/١ متر تجاوز كند.
٥ - از سه راهي به عنوان انشعاب استفاده ننماييد.
٦ - از افروختن آتش و هر وسيله گرمازاي ديگر در زير اتومبيل به منظور گرم كردن موتور، خودداري كنيد.
٧ - از كپسولهاي پيكنيكي يا هر وسيله گرمازاي ديگر براي گرم كردن داخل اتومبيل و يا اتوبوس و مينيبوسها و غيره استفاده نكنيد.
٨ - در زير باكهاى گازوئيل كاميونها و يا وسيله نقليه خود به منظور جلوگيري از يخ زدگي و يا باز شدن يخ آن، آتش رو باز يا گازهاي پيك نيكي وساير وسايل گرمازاي ديگر روشن نكنيد.
٩ - هر وسيله گاز سوز بايد يك شير و يك دودكش جداگانه داشته باشد.
10 - در مواقعي كه براي مسافرت و يامدت طولاني از منزل خارج ميشويد، شير اصلي گاز را حتماً ببنديد.
11- در آتش سوزي گازها، قبل از خاموش كردن آتش بايد شير اصلي گاز را حتماً بست.
١2- در هنگام نشت گاز و استشمام بوي آن در منزل يا خارج از آن ضمن حفظ خونسردي، فوراً افراد خانواده را از محل آلوده به گازخارج كنيد و در صورتي كه كنتور برق در خارج از محيط آلوده قرار دارد، فيوز كنتور را قطع كنيد و چنانچه كنتور در محل آلوده به محيط نشت گاز قرار دارد، از قطع برق و روشن كردن لامپ و ساير لوازم برقي خودداري كنيد.
١3- هرگز كنتور و رگولاتور گاز ورودي منزل خود را دستكاري نكنيد.
14 - از قرار دادن و نصب آبگرمكن در حمام يا اتاقي كه به طور عادي هوا در آن جريان ندارد، و باعث كمبود اكسيژن و ايجاد خفگي ميشود، خودداري كنيد.
15- از وارد كردن ضربه به وسيله ديگ و ساير ظروف سنگين بر روي اجاق جداً خودداري كنيد. زيرا اين عمل باعث سست شدن اتصالات و نشت گاز ميگردد.
١6- با آغاز فصل سرما ضمن بازديد از دودكشها و اطمينان از باز بودن آنها در بالاي پشت بام، اقدام به نصب كلاهك مناسب نماييد.
17 - براي روشن كردن اجاق گازهايي كه پيلوت (شمعك) ندارند، اول كبريت را روشن نموده و سپس شير گاز را باز كنيد.
18 - كار كردن صحيح با وسايل گاز سوز را بايستي از سنين مناسب به فرزندان خود بياموزيم تا ضمن آگاهي از نحوه مقابله با خطرات احتمالي، در مواقع لزوم بتوانند عملكرد و رفتار مناسبي داشته باشند.
19- در صورتي كه احساس كرديد سوخت بخاري ناقص است و يا با شعله آبي نميسوزد، نسبت به آن بي تفاوت نباشيد؛ زيرا ممكن است اين نقص به دليل نرسيدن هواي كافي به آن باشد.
20- شيرهاي انشعاب گازي كه استفاده نمي شوند، بايد حتماً درپوش داشته باشند.
21- هنگام نشت گاز ابتدا پنجرهها را بازكرده، سپس با تكان دادن حوله و يا پارچه مرطوب گاز را به بيرون هدايت كنيد. استفاده از وسايل برقي مانند كولر يا پنكه براي بيرون كردن گاز ميتواند موجب آتش سوزي شود.
٢2- حتماً يك كپسول خاموشكننده آتش در منزل داشته باشيد و نحوه استفاده صحيح از آن را بدانيد.
٢3- هر چند وقت يكبار تمام بستها و شيلنگها و لولههاي گاز را تست كنيد.
24 - در صورت بروز حادثه، بلافاصله به آتشنشاني خبر دهید.
٢5 - علائم هشداردهنده را در محلهای مناسب نصب نماييد.
٢6 - مواد آتشزا را از محلهاي نزديك به گاز و يا آتش و يا مواد منفجره دور كنيد.
27 – از سيستمهاي اتصال به زمين، لوازم و دستگاههای برقی (سيمارت) استفاده نماييد.
28 - مخزن و کپسولهای گاز را در انبارهاي مطمئن نگهداري كنيد.
29 - مخازن منفجره و آتش زا را به صورت خوابيده حمل نكنيد.
30 - از ازدياد بيش از اندازه شعله در هر محلي مانند ديگ شوفاژ، چراغهاي نفتي و گازي و غيره اجتناب كنيد.
31 - هيچگاه كپسولهاي روشن را در كنار يكديگر قرار ندهيد.
32 - هيچگاه بيش از ظرفيت استاندارد ماشين حمل و نقل سوخت و گاز، بار حمل ننماييد.
33 - از برخورد وسايل با علمك گاز شهري جداً اجتناب كنيد.
34- در هنگام شروع به كار و ابتداي ساخت و ساز و نصب انشعابات گاز، حتماً بايد محل دودكشها، لولهكشيها و تاسيسات به طوركامل توسط سازمان نظام مهندسي و اداره گاز بررسي گردد.
35- هميشه بايد نظارت كامل و دقيق بر وسايل گاز سوز از طرف موسسه استاندارد صورت گيرد.
36 - از لولههاى فنري- آلومينيومي كه اخيراً به بازار آمده و موارد مصرف آن براي هود و هواكش ميباشد، هرگز استفاده نكنيد؛ زيرا اين لولهها در اثر حرارت گرم شده و شل ميشوند و ميافتند كه بسيار خطرناك است.
37- از وسايل غيراستاندارد گاز سوز استفاده نکنید.
38- تست هيدرو استاتيك و سرسيلندرهاي گاز مايع تحت نظر اداره استاندارد، حداقل هر سه سال يكبار صورت گيرد.
39- كنترل و تست شيرهاي سيلندر گاز از طريق اداره استاندارد و به فاصله زماني مناسب صورت گيرد.
40 - قطر دودكش بايد متناسب با ميزان مصرف باشد.
41- دودكشها بايد حداقل يك متر از سطح پشت بام فاصله داشته باشند تا كشش مناسب دود انجام شود.
42- هنگام خروج از منزل تمامي وسايل گرمايشي را خاموش كنيد.
43- هنگام حمل سيلندرهاي گاز حتماً از محافظ استفاده نماييد.
44 - بازنگري كپسولهاي گاز مايع كه در سطح شهر پخش ميشود، همواره ضروري است.
45- استفاده از ترموكوپل در وسايل گرمايشي لازم است تا هنگام خاموش شدن شعله گاز به طور اتوماتيك قطع گردد.
* در توصیههای ایمنی ذکر شده، از گزارشها و بروشورهای آموزشی سازمانهای آتشنشانی و خدمات ایمنی استفاده شده است.
در ادامه نمونه ای از پوستر اطلاع رسانی که توسط سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهرداری کاشان تهیه و در بین شهروندان توزیع شده است ارایه میگردد.