از ابتداي ساخته شدن بالگرد، فكر استفاده از آن براي مأموريتهاي اضطراري و عمليات امدادي پديد آمد كه شركت در عمليات امدادرساني سوانح هوايي يكي از اينگونه ماموريتها است. نظر به كارايي بسيار مطلوب اين وسيله، انواع ويژه آن توليد شد. از اولين بالگردها ميتوان به بالگرد «گاما- اچ 43- آ» اشاره كرد كه در سال 1950 م به طور اختصاصي براي شركت در عمليات آتشنشاني و سوانح هوايي ساخته شد. بعدها، انواع بالگرد آتشنشان، به ويژه براي مبارزه با آتشسوزي جنگل و مراتع توليد گرديد.
«آمبولانس هوايي» كاربرد مهم ديگري است كه بالگرد به خوبي از عهده آن برآمد. از جمله اين گونه بالگردها ميتوان نوع آمبولانس بالگرد بل 205 را نام برد كه گنجايش شش برانكارد و يك پرستار را داشت و از سال 1966 ميلادي مورد بهرهبرداري قرار گرفت. به مرور، انواع مختلف و بسيار پيشرفته بالگرد آمبولانس توليد شد. اكنون در بسياري از كشورها، همچون آلمان، به طور گسترده از انواع بالگردهاي پيشرفته امداد براي كمكرساني و انتقال فوري مجروحان و بيماران اورژانسي به مراكز درماني استفاده ميشود.
شركت در عمليات جستجو و نجات (SAR)، نجات كوهستان و به ويژه امدادرساني و نجات مصدومين حوادث ساختمانهاي بلند، شركت در عمليات نجات جادهاي و... از ديگر ماموريتهاي بالگردهاي امدادي است.
حركت با سرعت نسبتاً زياد، ايمني مطلوب، توانايي انجام عمليات در مناطق صعبالعبور، كوهستاني و جادههاي ناهموار، به ويژه با توجه به ترافيك سنگين و راهبندان در شهرهاي امروزي، عدم نياز به جاده و خيابان، از جمله مزاياي شركت بالگرد در عمليات امدادي است. البته، اين وسيله مشكلات و نقاط ضعفي هم دارد؛ از جمله؛ قيمت بسيار بالا و هزينه به نسبت سنگين سرويس و نگهداري، نياز به تعداد زيادي پرسنل متخصص اعم از خلبان و پرسنل فني و ...، كاهش و حتي فقدان كارايي در تاريكي هوا و شرايط نامساعد جوي. اما، به هر ترتيب كارايي مطلوب بالگرد در عمليات امدادي باعث شده است بسياري از سازمانهاي امدادي در كشورهاي مختلف جهان، «يگان امداد هوايي» شامل انواع بالگرد امدادي را در اختيار داشته باشند. در ادامه، راجع به تأسيس يكي از اين يگانها مطالبي ارائه ميشود. لازم به ذكر است، در بسياري از كشورها امدادرساني به شهروندان در حوادث مختلف، به وسيله سازماني به نام «دفاع غيرنظامي» (Civil Defence) صورت ميگيرد. اين عبارت در زبان عربي «دفاع المدني» و در اين مقاله «نيروي دفاع شهري» ناميده ميشود.
نيروي دفاع شهري دبي اخيراً يگان امداد هوايي واكنش سريع در امور نجات در ساختمانهاي بلند را سازماندهي كرده است.
اين تيم در پاسخ به قانون شماره 22، سال 2006 تشكيل شده است در ابتدا هدف از تصويب قانون، تشكيل تيم «مديريت بلاياي طبيعي» بود. قانون جديد همچنين تصريح ميكند كه تيم مذكور بايد مهارتهاي لازم را براي كار در شرايط خطرناك كسب كند و با تجهيزات لازم آماده خدمترساني در هر زمان و مكان براي انجام وظايف محوله باشد.
پيشگيري از حريق در ساختمانهاي بلند
رئيس سازمان دفاع شهري دبي ميگويد برجهاي بلند يكي از مسائلي است كه توجه مسؤولان دفاع شهري سراسر جهان را به خود جلب نموده است.
از آنجا كه هدف اوليه دفاع شهري نجات جان انسانهاست، رسيدن هرچه سريعتر به قربانيان حريق كه در طبقات بالاي برجها به دام افتادهاند، يكي از مسائلي است كه سازمان دفاع شهري دبي و سازندگان تجهيزات آتش نشاني در راستاي آن تلاش ميكنند.
اما راه حل اساسي كه بر آن تاكيد ميشود، كاربرد سيستمهاي خودكار و دستي پيشرفته اعلام و كنترل و اطفاي حريق است كه از گسترش آتش و دود به ديگر نواحي ساختمان جلوگيري كند. بهترين وسيله كه با آن بتوان به نجات افراد به دام افتاده دست يافت، بالگرد است. اما وي بيان ميكند كه پيشگيري، اولويتي است كه قوياً در استراتژي جديد بر آن تاكيد ميشود. با اجراي صريح قوانين آتش نشاني و نصب تجهيزات پيشرفته اعلام و اطفاء، و همچنين ديگر تجهيزات پيشگيري، اين نيرو اميدوار است بتواند ميزان تلفات را به حداقل ممكن كاهش دهد.
علاوه بر اينها، اجراي برنامههاي آموزشي و به روز كردن دانش و آگاهيهاي مربيان آموزش، افسران، و آتش نشانان اهميت ويژهاي دارد. حتي افرادي كه در اين برجها كار ميكنند نيز آموزشهاي لازم را ميبينند و به آنها ياد داده ميشود كه چگونه قبل از رسيدن ماموران آتش نشاني با آتش مقابله كنند.
پيشنهاد اوليه تشكيل تيم، چندي قبل مطرح شد و به دنبال آن، آموزش شروع گرديد. تمامي اعضاي يگان در يك دوره آموزشي سنگين شركت كردهاند. ارزيابيها نشان ميدهد كه اين يگان براي انجام وظايف خود، حمل و نقل و ... به بالگرد نياز دارد.
فرايند انتخاب صحيح
رئيس سازمان دفاع شهري دبي ادامه ميدهد: با مطالعات گسترده، تعداد افراد مورد نياز براي يگان ويژه امداد هوايي مشخص شد و همه اين افراد از سوي افسران ذيصلاح آتش نشاني انتخاب شدند. برخي از مولفههاي انتخاب، شامل شجاعت و آمادگي جسماني قوي است. با اجراي آزمونهاي عملي، شايستهترين افراد از بين پرسنل، انتخاب شده و سريعاً تحت آموزشهاي عملي سختي قرار گرفتند. اين برنامه آموزشي شامل تمامي وقايعي ميشود كه ممكن است اين يگان در آينده حين عمليات نجات با آنها مواجه شود.
فرايند انتخاب صحيح به ما كمك كرده است تا آموزشهاي خاصي به اعضاي يگان امداد هوايي ارائه دهيم. يگان مذكور از دو بالگرد و خودروهاي حريق و نجات كه به ابزار و تجهيزات دستي و هيدروليك نجات مجهزند، استفاده ميكند. از آنجا كه يگان مذكور بخشي از نيروهاي عملياتي است و عمليات نجات را از اطراف يا در درون صحنه آتش سوزي انجام ميدهد، تمامي نيرو و امكاناتي كه روي زمين قرار دارد، به عنوان تجهيزات حمايتي براي يگان امداد هوايي در نظر گرفته ميشود.
اكنون (هنگام تنظيم مقاله)، از زمان اعلام شكلگيري يگان ويژه عملياتي تقريباً دو ماه ميگذرد. تيم مذكور در حال حاضر مشغول گذراندن آموزشهاي تكميلي و در انتظار برنامههاي ديگر آموزشي است كه در سطح بسيار بالايي از آموزشهاي تخصصي در زمينههاي مختلف عمليات نجات قرار دارند.
طرحهاي آينده:
با وجود جوان بودن نسبي نيروها، اين يگان كاملاً با نيروهاي نجات ارتش و پليس هماهنگ شده است؛ اما برنامههاي قويتري نيز در آينده ارائه خواهد شد. يگان امداد هوايي در حال راه اندازي تيم نجات مشابهي در آينده است. زيرا رئيس آن بر اهميت ايمني از آتش در برجهاي دبي تاكيد ميكند:
«من نمي توانم بيش از اين بر اهميت وجود سيستمهاي اطفاي خودكار در برجها تاكيد كنم. اين تجهيزات پيشگيري از گسترش آتشسوزي در نقاط مختلف ساختمان طراحي و نصب ميشوند. هشت ماه قبل، يك آتشسوزي در يكي از برجهاي دبي اتفاق افتاد كه پنل كنترل يكي از برجهاي مذكور سيگنالي را به ستاد فرماندهي دفاع شهري دبي ارسال كرد. وقتي يگان عملياتي حريق به صحنه رسيده بود، دريافت كه مالك آپارتمان هنگام وقوع آتشسوزي در مسافرت بوده و آبپاش به محض شروع آتشسوزي به صورت اتوماتيك در گوشهاي از اتاق خواب، آتش را اطفا كرده است.
نيروي دفاع شهري همانند تيم خدمات ايمني برجها، در حال برنامهريزي براي راهاندازي تيم تخصصي نجات ديگري براي ديگر گونههاي حوادث ميباشد.
اهداف راهبردي رئيس سازمان دفاع شهري دبي:
- انتخاب آگاهانه سياستهايي كه به ارائه خدمت بهتر به جامعه منجر شود.
- تصميم گيري در مورد سياستگزاري و تدوين برنامههاي توسعه خدمات ايمني در شهر نظير مكانيابي و ساخت ايستگاه آتشنشاني و خريداري تجهيزات آتشنشاني جديد براي ارائه خدمات بهتر
- اجراي سياستها وبرنامههاي اجرايي سازمان خدمات شهري شهر دبي
- نظارت ساده جهت اثربخش نمودن برنامههاي راهبردي دفاع شهري و تصميمگيري در مورد جهتگيري سياستها و تشكيلات آن
- استخدام پرسنل جوان
- نظارت كلي بر عملياتهاي آتش نشاني و نجات در حوادث و تصادفات مهم
- هماهنگي با دولت و سازمانهاي خصوصي براي افزايش ارائه خدمات ايمني و دفاع شهري
- ارائه گزارشهاي دورهاي در مورد سطح خدمات ايمني شهري، تجهيزات و دستاوردها.