زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

اگر كاميوني در يك زمستان بسيار سرد و برفي و در ميان جاده‌اي يخ‌زده و پر برف گير كرده و براي ادامه مسير به نصب زنجير چرخ نياز داشته باشد و حتماً هم بايد در زمان مشخصي به مقصد برسد، شايد وجود يك زنجير چرخ اتوماتيك كه راننده بتواند با فشار دادن يك دكمه چرخ‌ها را مجهز به زنجير چرخ كند، آرزويي شيرين باشد. هم‌اكنون با استفاده از «سيستم زنجير چرخ اتوماتيك» اين امكان براي راننده‌هاي ماشين‌هاي سنگين به ‌وجود آمده است.
اسناد ثبت يك اختراع در سال 1915 به نام مخترع آن «دبليو اچ پاتنوم» در نيويورك نشان مي‌دهد كه اين شخص طرح وسيله‌اي براي جلوگيري از سر خوردن تاير‌ها (anti-skid) را در نظر داشته است. با بررسي جزئيات اين طرح به اين نتيجه مي‌رسيم كه اين نوآوري مي‌تواند براي خودروهاي امروزي نيز بسيار مفيد باشد. البته «پاتنوم» هيچگاه نتوانست طرح خود را به توليد انبوه و مصارف تجاري برساند. در زمستان سال 1977 «گروئن تورنبك» سوئدي در شهر كوچكي به نام «لينكوپينگ» واقع در 150 كيلومتري «استگهلك» ايده «پاتنوم» را در يك كاميون حمل شير به كار برد. طرح اجرايي «تورن بك» سيستم زنجير اتوماتيك «تاير» نام گرفت. يك سال بعد و در پي موفقيت اين ايده، «تورن بك» در آمريكاي شمالي طرح خود را تكميل و به نام «Instachain» به بازار ارائه داد. نام اين اختراع از تركيب دو كلمه Intsant به معني «لحظه‌اي» و «chain»  به معني «زنجير» گرفته شده است. وقتي «تورن بك» براي ثبت اين نام تجاري اقدام كرد، دريافت كه قبلا نامي ‌مشابه اين تركيب با نام «Instant Chain» توسط يك شركت كانادايي ثبت شده است به همين خاطر اين كارآفرين سوئدي نام «Onspot» را كه به همان معني «فوري» مي‌باشد، به ثبت رسانيد.

چگونگي عملكرد سيستم:
اين سامانه به طور دائمي به سيستم تعليق عقب خودرو متصل مي‌باشد. راننده مي‌تواند با فشار يك دكمه شير برقي (سلنوئيد) هوا را كه بر روي يك ريل قرار دارد، فعال كند. فشار هوا از سيستم ترمز و يا منبع جانبي هوا به دو سيلندر هوا كه دو زنجير چرخ را حركت مي‌دهند، منتقل مي‌شود. اين زنجير چرخ‌ها با حركت خود به واسطه فشار هوا به قسمت بيروني تاير متصل مي‌شوند. اصطكاك ايجاد شده بين تاير و زنجير چرخ باعث گردش زنجير چرخ مي‌شود. هر زنجير چرخ زنجيري به طول شش دنده دارد كه به آن متصل است. نيروي گريز از مركز ايجاد شده باعث مي‌شود كه زنجير با حركت نوساني بين تاير و سطح زمين قرار گيرد و انقباض بين تاير و سطوح لغزنده، مانند سطوح پوشيده از برف و يخ، افزايش يابد و حركت تاير بدون هيچ‌گونه سرخوردگي حركت كند. همچنين نيروي انقباضي اضافي موجب مي‌شود تا فاصله ترمزگيري خودرو نيز كاهش يابد و با فشار راننده روي پدال ترمز خودرو پس از طي كمترين مسافت ممكن بايستد. زماني كه دكمه عملكرد سيستم خاموش شود سلونوئيد فرمان خروج هوا از سيلندر را صادر كرده و فنر درون سيلندر زنجير را به حالت اول خود بر مي‌گرداند.

مزاياي اين سيستم:
دو مزيت اصلي با استفاده از سيستم «زنجير چرخ اتوماتيك» قابل دسترسي مي‌باشد:
1- افزايش ايمني: در تمامي شرايط راننده مي‌تواند تنها با فشار يك دكمه تاير خودرو را مجهز به زنجير چرخ كند. زمان مورد نياز براي فعال‌سازي اين سيستم تنها 2 ثانيه مي‌باشد؛ بنابراين در مواردي كه راننده ناگهان خود را در وضعيت دشواري مانند برف يا زمين يخ‌زده بيابد، تنها نياز به روشن كردن سيستم است. اين در حالي است كه حين فعال‌سازي سيستم، حركت خودرو كاملا عادي بوده و در كنترل خودرو مشكلي ايجاد نمي شود. اين سيستم خصوصا در مناطق سرد و كوهستاني كه انتظار وقوع چنين شرايط آب و هوايي زياد است بسيار مفيد و كارا مي‌باشد. شايد دليل اين امر سوئدي بودن مخترع اين سيستم باشد، زيرا اين كشور كه آب و هواي بسيار سردسيري دارد!
2- كاهش زمان و انرژي لازم براي نصب دستي زنجير چرخ با مقايسه اين سيستم و نصب دستي زنجير چرخ در شرايط آب و هوايي نامساعد، مي‌توان به سهولت كار راننده پي برد. مهم‌ترين مزيت اين امر بازنماندن خودروهاي تجاري از امور محوله مي‌باشد. همچنين با بكارگيري اين سيستم آسيب‌ديدگي بدنه وسيله نقليه توسط زنجير شكسته شده به حداقل مي‌رسد. زنجير شكسته شده مي‌تواند حركت كلي خودرو را نيز مختل كند. به طور كلي با استفاده از «سيستم زنجير چرخ اتوماتيك»، نيروي كششي، حركت چرخ روي سطوح لغزنده و همچنين فاصله ترمزگيري به طور چشمگيري بهبود مي‌يابد.

معايب استفاده از چرخ زنجير اتوماتيك:
مهم‌ترين عيب اين سيستم القاي حس اطمينان كاذب به راننده است. بايد توجه داشت كه وجود اين سيستم در خودرو به خودي خود سيستم را فعال نمي‌كند و راننده بايد به طور دستي اين سيستم را فعال كند. «زنجير چرخ اتوماتيك» براي سطوح يخ‌زده و برف فشرده طراحي شده است و تا 6 اينچ ضخامت برف مي‌تواند كارايي مطلوب داشته باشد. در سطوح با برف 15 اينچ اين سيستم ديگر كارايي نخواهد داشت و در اين شرايط راننده بايد از زنجيرچرخ‌هاي متداول و مناسب براي سطوح پوشيده با برف ضخيم استفاده كند.
چه نوع خودروهايي مي‌توانند از سيستم «زنجير چرخ اتوماتيك» استفاده نمايند
به دليل اينكه «سيستم چرخ زنجير اتوماتيك» براي عملكرد خود به منبع باد فشرده نياز دارد، اساسا براي استفاده در خودروهاي سنگين و تجاري كه داراي ترمزهاي بادي هستند طراحي شده است. با اين وجود در بسياري از خودروهاي كوچك‌تر نيز از اين سيستم استفاده شده است. در اين خودروها كه ترمز بادي ندارند از يك كمپرسور الكتريكي كوچك 12 ولتي استفاده مي‌شود. به طور كلي مي‌توان گفت خودروهاي در محدوده وانت‌هاي «نيم تني» تا تريلي‌هاي يدك‌كش بزرگ مي‌توانند از اين سيستم بهره‌مند شوند. عامل موثر در عملكرد و امكان نصب اين سيستم، چگونگي طرح كف خودروها و قطعات نزديك به زمين مانند باك سوخت، لوله‌هاي اگزوز و ميله متصل فلزي متصل به محور براي جلوگيري از نوسان پيچ‌ها(sway bar)  مي‌باشد. قبل از خريد و نصب «زنجير چرخ اتوماتيك» بايد ضمن تماس با سازنده خودرو و از امكان نصب اين سيستم بر روي خودرو اطمينان حاصل شود. معمولا بايد فاصله سيستم تعليق عقب را اندازه‌گيري و نقاطي را كه امكان تداخل در كار زنجير چرخ اتوماتيك وجود دارد مشخص كرد. نكته مهم ديگر اينكه براي خودروهاي متفاوت نمي‌توان از يك نوع «سيستم زنجير چرخ اتوماتيك» استفاده كرد. همواره قبل از خريد اين سيستم خودرو بايد كاملا بررسي و اندازه‌گيري‌هاي مورد نياز انجام شود.
چه گروه‌هايي بيشتر از زنجير چرخ اتوماتيك استفاده مي‌كنند:
بررسي‌ها نشان داده‌اند كه بيشترين استفاده‌كنندگان اين سيستم «خودروهاي آتش‌نشاني» هستند. اين خودروها بايد همواره و در هر زمان آماده حركت باشند و فرصتي براي نصب و جدا كردن زنجير چرخ‌هاي معمولي ندارند. از طرفي، احتمال شكستگي زنجير و آسيب و توقف كامل خودرو نيز  وجود دارد كه مي‌تواند موجب افزايش خسارت مالي و جاني بسياري به شهروندان شود.
دسته دوم استفاده‌كنندگان اتوبوس‌هاي مدارس مي‌باشند. در اين مورد افزايش ايمني مهم‌ترين عامل استفاده از زنجير چرخ اتوماتيك است. كاميون‌هاي برف‌روب و كاميون‌هاي يدك‌كش نيز ديگر خودروهايي هستند كه از اين سيستم استفاده مي‌كنند. هزينه اين سيستم چقدر است؟
به طور كلي سيستم «زنجير چرخ اتوماتيك» مي‌تواند بر روي يك كاميون با ترمزهاي بادي با هزينه‌اي حدود 2000 دلار نصب شود. به دليل نياز به كمپرسور جهت فشرده كردن هوا، در خودروهاي كوچك بدون ترمزبادي، هزينه نصب بيشتر بوده و در حدود 2200 دلار مي‌باشد.

تعمير و نگهداري سيستم
به دليل آنكه قطعات متحرك زيادي در اين سيستم وجود ندارد، نياز به تعمير و نگهداري سيستم نيز ناچيز مي‌باشد. به طور معمول دو چرخ دنده وجود دارد كه مي‌تواند در هر بازرسي عمومي خودرو بازديد شوند و نيازي به بررسي مجدد نخواهند داشت. زنجير چرخ‌ها در فصول گرما و تابستان از سيستم جدا مي‌شود تا عمر آنها و بلبرينگ‌ها افزايش يابد. براي نصب و جدا كردن اين زنجير چرخ تنها ده دقيقه وقت كافي است. قطعات يدكي نيز اغلب در همان فروشگاه‌هايي كه اين سيستم را عرضه مي‌كنند قابل تهيه مي‌باشد. تعويض زنجير چرخ در هر سمت حدود 90 دلار هزينه خواهد داشت. بايد توجه داشت كه استفاده از زنجير چرخ اتوماتيك براي خودروي ديگر تنها در صورتي ممكن است كه حداقل فاصله مورد نياز در اكسل عقب وجود داشته باشد.