استفاده از تابلوها، علائم و نشانگرها در دنيای پيشرفته ارتباطات وکاهش عامل نيروی انسانی در راهنمايی مردم در اماکن مختلف مانند خيابانها، متروها، فروشگاهها و غيره کاربرد وسيعتری يافته و حتی يکی از عوامل موفقيت مديريت شهری به شمارمیآيد، شهر يك سيستم فضايي است كه عناصر آن نسبت به همديگر در ارتباط هستند اين تابلوها زماني مؤثر واقع ميشوند كه پاسخگوي نياز مشخصي باشند، توجه مخاطب را جلب نمايند و پيام ساده و قابل فهم را ارائه دهند. دردنيای با فرهنگ و متمدن امروزی برای هر سوالی نيازی نيست که وقت کسی گرفته شود، تمامی تابلوها و علائم همواره راهنما و معلم قشر عظيمی از کسانی هستند که سئوالات متعددی دارند با نگاهی کارشناسی و فراگير و مديريت کيفيت در به کارگيری اين تابلوها متوجه اين نکته میشويم که بين اين علائم بايد تعاملاتی برقرار باشد تا بتوانند به نحو ساده و راحت جوابگوی افراد مختلف باشند، تابلوها بايد با يکديگر حرف بزنند، همديگر را پشتيبانی نمايند، برخلاف هم صحبت نکنند و عليه هم اقدام نکنند، در سطح يک شهر يک فرودگاه، يک سازمان خدماتی که روزانه تعداد کثيری از مردم به آن مراجعه میکنند (مانند آرامستان)، به کارگری تابلوها و علائم و هدايت صحيح يک ارباب رجوع از اهميت ويژهای برخوردار است. براي مثال زماني ناچار خواهيم بود به منظور آگاه كردن مردم از قابل نوشيدن نبودن آب، از تابلوهاي راهنما استفاده كنيم. در واقع ضرورت استفاده اين تابلوها اجتناب ناپذير است چرا كه در آرامستانهاي مختلف به دليل طراحي نامناسب آبخوري يا آگاه نبودن از آلودگي آب، ابتلا به بيماريهاي انگلي و روده اي دور از انتظار نيست. اما در بعضي موارد براي جلوگيري از به وجود آمدن حوادث از تابلو استفاده ميشود. از انواع تابلوهاي ضروري براي آرامستانهاي بزرگ، تابلوهاي نقشه آرامستان است كه در جلوي ورودي نصب ميشود نقشه آرامستان براي زائرين بسيار مفيد است. اين تابلوها ميتوانند نشان دهنده محل ساختمان اداري، قطعات قبور، غسالخانه، نمازخانه، سرويسهاي بهداشتي و ساير تاسيسات باشند.
تقسيم بندي تابلوها از نظر محتوي:
به طور كلي ميتوان تابلوها را از نظر محتوي به سه دسته تقسيم بندي كرد: 1- تابلوهاي هشداردهنده يا بازدارنده : نظير تابلوها وعلائم راهنمايي رانندگي 2- تابلوهاي هدايت كننده يا راهنما: نظير تابلوهاي حاوي نقشهها و آدرسها 3- تابلوهاي بيان كننده شعارها و پيامهاي فرهنگي: نظير تابلوهاي بيلبرد تبليغاتي.
رعايت شرايط طراحي:
در طراحي به سبك مدرن محدوديت خاصي براي تابلو از لحاظ فرم ،جنس و رنگ وجود ندارد و طراح بايد به تركيب رنگ، نور، تنوع، ابعاد و مقياس توجه داشته باشد. در سبك مدرن گاهي اوقات برخي از اجزا مانند تابلوها، متضاد با ساير المانها ساخته ميشوندگاهي اوقات يك تنديس زيبا گوياي مطالب زيادي است و ميتواند جايگزين هزار كلمه و تصوير شود به عنوان مثال مجسمه دست در پارك جمشيديه تهران و كوزه در بوستان صدف براي آبخوري طرحهاي مناسبي هستند.
رنگ:
رنگ از ويژگيهاي اساسي تابلو به شمار ميرود كه نوع و به كارگيري آن در مكاني از پيش تعيين شده و به عبارتي استاندارد ميتواند كمك بزرگي در ارائه اطلاعات اوليه به بيننده داشته باشد تا آنجا كه براي گروهي از استفاده كنندگان از مسير تنها رنگ تابلو كه از فاصله نسبتا دورتري متن روي آن قابل رويت است براي تغيير مسير كفايت ميكند. در تابلوها در دو قسمت از رنگ استفاده ميكنيم نخست در زمينه و دوم در نوشتار رنگهاي آبي, سبز, سفيد, قهوهاي در رنگهاي زمينه تابلو و رنگهاي سفيد و مشكي نيز در رنگهاي نوشتار به كار ميروند بنابر استانداردهاي جهاني در آزادراهها رنگ زمينه آبي و رنگ نوشتار سفيد, بزرگراهها رنگ زمينه سبز و رنگ نوشتار سفيد در خيابانهاي شرياني و درجات پائينتر رنگ زمينه تابلو سفيد و رنگ نوشتار سياه در مقاصد شهري رنگ زمينه تابلو سفيد و رنگ نوشتار مشكي و در مقاصد توريستي رنگ زمينه تابلو قهوهاي و رنگ نوشتار سفيد استفاده ميشود بنابر استانداردهاي جهاني تجهيزات كنترل ترافيك خصوصا تابلوهاي راهنمايي و رانندگي براي موثر بودن، نياز به پنج شرط اصلي دارد. نخست نيازي را برآورده كند دوم جلب توجه كند و به هنگام شب به خوبي قابل رويت باشد سوم مفهومي را به طور صريح و روشن بيان نمايد چهارم در محل صحيح نصب شده تا زمان كافي را جهت واكنش در اختيار قرار دهد پنجم هماهنگ با استانداردهاي جهاني باشد.اما از طرفي ديگر در مورد تابلوهاي نصب شده در شهر علاوه بر پارامترهاي بالا به زيبايي تابلو نيز به عنواني يك عنصر مبلمان شهري بايد توجه داشت.
نوشتار تابلو:
نوشتار از جمله مشخصههاي مهم يك تابلو است به عقيده كارشناسان نوشتار روي يك تابلو راهنمايي بايد كوتاه باشد تا راننده يا مخاطب در كوتاهترين زمان ممكن بتواند آن را درك و عكسالعمل مناسب نشان دهد همچنين نوشتار بايد با قلمي نگاشته شود كه براي بسياري از رانندگان و مردم مانوس باشد به همين دليل امروزه سعي ميشود از قلم يكسان در اين زمينه استفاده شود. هر روز از مقابل دهها و صدها تابلوي راهنماي مسير ميگذريم بسياري از آنها را بارها ديدهايم وبا آنها مانوس شدهايم به بسياري از آنها توجه كردهايم و به برخي بي اعتنا بودهايم. تابلوهاي انتخاب مسير در حقيقت همچون نشانههايي ما را براي رسيدن به مقصد راهنمايي ميكنند توجه به آنها اطمينان و امنيت سفر را نيز تضمين خواهد كرد. همچنين به دليل همين نقش نوشتار تابلوهاي راهنمايي و رانندگي در شناخت سريع و جلوگيري سوتفاهمها اين گونه علايم در محافل بينالمللي و ملي به دقت مورد بررسي و انتخاب قرار گرفته و طي معاهدات بين المللي رسميت يافتهاند ايران نيز يكي از اعضاي كنوانسيون ژنو در زمينه استاندارد تابلوهاي راهنمايي و رانندگي است. با عنايت به دستورالعملهاي سازمان ملل متحد در ارتباط با نوشتار تابلوهاي راهنماي مسير كه توصيه نموده به دو زبان محلي و انگليسي نوشته شود، طراحي تابلوها با دو خط فارسي و انگليسي به فرمي انجام ميگيرد كه مجموعه نوشتارهاي فارسي در بالا و مجموعه نوشتارهاي انگليسي در زير آن آورده ميشود.
محل نصب تابلو:
محل نصب تابلوي راهنماي مسير، اهميتي به اندازه خود تابلو دارد امروزه براي نصب يك تابلو كارهاي كارشناسي فراواني انجام ميگيرد علائم راهنما را ميتوان در كنار پياده روها، داخل ساير فضاها يا در صورت لزوم براي تاكيد بيشتر در مقابل مسير نصب كرد. براي مشخص بودن تابلو در شب نيز بايستي روشنايي آن تامين گشته و نور كافي فراهم نمود مخصوصاً در آرامستانها بهنگام شب تا زائرين براي پيدا كردن مسير و مقاصد خود با مشكلي مواجه نشوند.
مصالح مورد استفاده :
فلز رايجترين مصالح مورد استفاده براي ساخت تابلو است. فلز از مصالح سرد رواني محسوب ميشود و جذابيت چنداني ندارد ولي از لحاظ استقامت در مقابل عوامل جوي و صدمه بسيار بادوام ميباشد. چون عنصري صميمي است كه با طبيعت عجين شده است و هميشه در چشم بشر زيبا بوده است. سنگ يكي از نخستين عناصر طبيعت است كه همواره در كنار آدمي بوده و كاربرد آن بخصوص به شكل طبيعي منظر زيبايي ايجاد ميكند. از سنگ ميتوان براي به كار بردن علايم راهنما استفاده كرد در برخي آرامستانها از سنگ به بهترين شكل براي معرفي آبخوريها، آبنما، كف پوش، مجسمه و ديگر عناصر آرامستان استفاده شده و حتي بتن و سيمان نيز به شكل سنگ طبيعي طراحي شده است. شيشه اگر در سطح تابلو به كار رود ميتوان علايم و كلمات مورد نظر را روي آن رسم كرد اگر شيشه به صورت دو لايه انتخاب شود صفحه مورد نظر در بين دو لايه قرار داده ميشود.
منابع: www.iranqms.com و www.hamshahrionline.ir