فاطمه تورنگ؛ كارشناس ارشد تغذیه از دانشگاه علوم پزشكی تهران
شیرکاکائو شیری است که به آن شکلات یا کاکائو و شیرین کننده اضافه شده است. کاکائو محصولی است که از 006 سال قبل از میلاد مسیح مصرف می‌شده و امروزه به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی مورد توجه قرار گرفته است. کاکائو غنی از زیرگروه‌هایی از فلاوونوئیدهاست که به عنوان فلاونول‌ها نامیده می‌شوند و خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.
خاصیت آنتی اکسیدانی کاکائو عمدتا ناشی از ترکیباتی مثل اپی‌كاتچین، كاتچین و پروسیانیدین است. اگرچه اندازه گیری زیست دسترسی فلاوونوئیدها در انسان مشکل می‌باشد، اما مصرف کاکائو در انسان همراه با افزایش سلامت گزارش شده است. کاکائو فعالیت تنظیمی بر ترشح میانجی‌گرهای التهابی از ماکروفاژها و دیگر لوکوسیت‌ها در خارج بدن نشان داده و مصرف طولانی مدت آن در موش‌ها موجب بهبود عملکرد ایمنی روده‌ای و سیستماتیک شده است، بنابراین گفته می‌شود که کاکائو بر سلول‌های ایمنی اثر تنظیمی دارد.
کاکائوی غنی از فلاوونوئید، موجب بهبود عملکرد اندوتلیال می‌شود و خطر بیماری‌های قلبی – عروقی را کاهش می‌دهد. اثرات مفید کاکائو بر بهبود مقاومت انسولین و بنابراین کنترل قندخون در حال بررسی است. کاکائو احتمالا از طریق فعال سازی اكسید نیتریک، اثرات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی ایجاد می‌کند که موجب کاهش فشارخون و بهبود عملکرد عروق و پلاکت‌ها می‌شود و بدین وسیله خطر بیماری‌های قلبی- عروقی را کاهش می‌دهد. کاهش خطر بیماری‌های قلبی – عروقی، ممکن است از طریق ممانعت از تجمع پلاکت‌ها و اکسیداسیون LDL نیز اعمال شود.
مدت‌هاست که مصرف شکلات با شادی و لذت مرتبط بوده است. این ماده در متابولیسم سروتونین، دوپامین و اندورفین که در ایجاد شادی و آرامش دخیل‌اند، مشارکت می‌کند. استفاده از کاکائو به عنوان آرامبخش و ضدافسردگی تحت بررسی می‌باشد و در گذشته به عنوان دارو کاربرد داشته است. البته باید توجه داشت که همه این اثرات به کاکائوی خالص نسبت داده شده، اما از آنجایی که فلاوونوئیدهای کاکائو طعم تلخی دارند، هنگام استفاده از آن در صنایع غذایی فرآیندهایی انجام می‌شود که ممکن است موجب کاهش فلاوونوئیدها و بنابراین اثرات مفید کاکائو شوند.
به علاوه غذاهای حاوی کاکائو معمولا حاوی مقادیر بالایی شکر و چربی هستند و در نتیجه کالری بالایی دارند که هرسه مورد ممکن است برای سلامتی برخی از ما مضر باشد. شیر کاکائو حاوی مقادیری از کاکائو می‌باشد که ممکن است اثرات گزارش شده برای کاکائو را به همراه داشته باشد. مشابه شیرهای بدون طعم، شیرکاکائو پروفایل تغذیه‌ای عالی دارد که هر اونس(82میلی‌لیتر) آن تامین کننده 53 درصد از 008 میلی گرم کلسیم توصیه شده برای کودکان 8-4 ساله است.
محتوای مواد مغذی شیر کاکائوی کامل، کم چرب و بدون چربی، مشابه انواع مشابه شیرهای بدون طعم می‌باشد، به جز اینکه محتوای کربوهیدرات و کالری آن بالاتر است، زیرا برای طعم بهتر، به آن ساکاروز یا سایر شیرین‌کننده‌ها اضافه می‌شود. به طورکلی شیرکاکائو حدود 06 كیلوکالری بیشتر از انواع بدون طعم خود انرژی دارد، بنابراین هر اونس (82میلی‌لیتر) شیرکاکائوی کم چرب، 851 كیلوکالری، دو درصدچربی 971 كیلوکالری و شیرکاکائوی کامل 802 کیلوکالری انرژی تامین می‌کند. شیرکاکائو نوشیدنی باارزش و مطلوب کودکان است. در یک تحقیق مشخص شد که 19 درصد کودکان 31-8 ساله شیرکاکائو را دوست دارند و 75 درصد کودکان شیرکاکائو را به شیر سفید ترجیح می‌دهند.
مصرف شیرکاکائو در زمان وعده غذایی، دریافت سایر گروه‌های غذایی را کاهش نمی‌دهد و مصرف آن به عنوان بخشی از برنامه ناهار مدرسه، موجب بهبود دریافت غذا می‌شود و از هدر دادن شیر توسط کودکان جلوگیری می‌کند. از آنجایی که کودکان شیرکاکائو را دوست دارند، سرو آن در مدارس مصرف لبنیات را افزایش می‌دهد و از دور ریختن شیر توسط کودکان می‌کاهد. مصرف شیرهای طعم دار در کودکان موجب می‌شود که دریافت کلسیم و پروتئین افزایش یابد، زیرا شیر جایگزین نوشیدنی‌های دیگری مثل نوشابه‌های گازدار می‌شود.
برخی از والدین نگران افزایش خطر پوسیدگی دندان در کودکان متعاقب مصرف شیرکاکائو هستند، اما باید یادآور شد که خطر پوسیدگی دندان در کودکان مصرف کننده شیرکاکائو به دلیل چربی، کلسیم و فسفر شیر، کمتر از کودکانی است که میان وعده‌هایی مثل چیپس و کلوچه مصرف می‌کنند.کودکی دوره‌ای است که باید کلسیم کافی مصرف شود تا استخوان‌ها به حداکثر چگالی خود برسند. افزایش چگالی استخوان، مهم‌ترین راه پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندی است.
از آنجایی که شیرکاکائو برای کودکان مطلوب‌تراست، به نظر می‌رسد با افزایش مصرف آن، می‌توان دریافت کلسیم را در کودکان به خوبی ارتقاء داد، البته باید توجه داشت که شیرکاکائو حاوی مقادیر بالاتری از انرژی است و شیرکاکائوهای موجود در کشور ما اغلب از نوع پرچرب هستند، بنابراین توصیه می‌شود دریافت شیر در بزرگسالی از انواع دیگر شیر و یا شیرکاکائوهای تهیه شده در منزل باشد.
