آزاده اسدی؛ دهخوارقانی كارشناس تغذیه و رژیم درمانی
خشكبار منابع مناسبی برای تامین مواد مغذی از جمله پروتیین ها و ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای حفظ سلا مت بدن هستند. در میان خشكبار پسته از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا نقش مهمی در رژیم غذایی انسان بازی می كند. پسته اگرچه میوه كوچكی است اما ارزش غذایی آن قابل توجه است.
تاریخچه پسته
پسته میوه خوشمزه ای است كه امروزه در نقاط مختلف جهان كشت می شده و دوستداران فراوانی دارد ولی خاستگاه اولیه این میوه ایران بوده و سپس به كشورهای مختلف راه یافته است. در حال حاضر پسته یكی از اقلام مهم صادرات غیرنفتی ایران را تشكیل می دهد اما سابقه صادرات آن به بیش از دو هزار و پانصد سال پیش در زمان امپراطوری هخامنشیان می رسد.
در آن زمان درخت پسته خودرو و وحشی بود و فقط در نقاط خاصی از ایران مثل خراسان امروزی وجود داشت. امروزه پسته پس از فرش یكی از مهم ترین اقلا م صادرات غیرنفتی را تشكیل می دهد. در حال حاضر ۵۵ درصد تولید و ۶۰ درصد صادرات پسته در اختیار ایران است و درآمد ارزی حاصل از صادرات پسته به بیش از ۴۰۰ میلیون دلا ر در سال می رسد.
گیاه شناسی پسته
پسته گیاهی دو پایه است كه ارتفاع آن به حدود ۵ متر می رسد و گل های نر و ماده آن به صورت مجزا روی درخت ظاهر می شود. گل های نر این گیاه فاقد گلبرگ است و گل آذین آن به صورت خوشه ای مركب بر روی شاخه های یكساله می روید . هر خوشه گل دارای یكصد تا چند صد عدد گل منفرد است.
برگ درخت پسته از ۲-۳ برگچه نوک تیز با یک برگچه انتهایی به رنگ سبز روشن تشكیل شده است. درخت پسته از ۹-۷ سالگی به بار می نشیند و می تواند دمای ۴۵ درجه بالای صفر و ۲۵ درجه زیرصفر را تحمل كند. این گیاه در برابر خشكی و كم آبی نیز مقاوم است. از میان گونه های مختلف پسته تنها گونه های پسته اهلی، چاتلا نقوش، گلخونک و بنه در ایران تولید می شود و مناطق اصلی كشت پسته در دامغان، كرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان و رفسنجان متمركز است.
خواص پسته
خواص مغز پسته
مغز پسته از نظر طب قدیم ایران دارای طبیعت گرم و خشک است. مقدار فراوان آهن موجود در مغز پسته و توانایی بدن برای جذب بالا ی آن باعث شده كه پسته به عنوان درمانی برای كم خونی فقر آهن معرفی شود. در ضمن پسته حاوی مقداری پروتئین گیاهی، اسیدهای چرب ضروری، فیبر، روی ، كلسیم، فسفر و ویتامین E می باشد كه همه» این مواد برای سلا متی مفید می باشد.
خواص روغن پسته
از عصاره مغز پسته، روغن زلا ل و زرد رنگی به دست می آید كه خواص غذایی و درمانی دارد اسیدهای چرب تشكیل دهنده این روغن به ترتیب عبارتند از: اسیداولئیک (اسید چرب امگا–۹)، اسید لینولئیک (اسید چرب امگا–۶)، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک و اسید لینولنیک (اسید چرب امگا –۳). اسیدهای چرب امگا –۳ باعث كاهش خطر بروز حمله های قلبی می شوند و به همراه اسیدهای چرب امگا–۶ سیستم ایمنی را تقویت كرده و ایكوزانوئیدها را تولید می كنند.
ایكوزانوئیدها تركیبات شبه هورمونی هستند كه شامل پروستاگلندین ها، ترومبوكسان ها، پروستاسیكلین ها و لوكوترین ها می باشند. ایكوزانوئیدها در تجمع پلا كتی، انقباض عروقی، واكنش های آلرژیک و ایمونولوژیک و حالا ت التهابی نقش دارند.
مضرات پسته
چربی زیاد مغز پسته می تواند معده را سنگین كند. كسانی كه معده ضعیف دارند نباید در مصرف آن زیاده روی كنند. مغز پسته طبیعت گرم و خشک دارد و خوردن زیاد آن باعث بروز كهیر و جوش می شود برای رفع گرمی باید سایر غذاهایی كه طبیعت سرد دارند همراه پسته مصرف شود.
مواد مغذی پسته
مغز پسته حاوی مقادیری ویتامین B، آهن، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین E، ویتامین B6، B2، B1، پتاسیم، پروتیین، روی، سلنیوم، فسفر، فولا ت، فیتواسترول، كلسیم، مس و فیبر است. ویتامین ا موجود در پسته به بینایی در تاریكی كمک كرده و محرک رشد سلول ها و بافت های بدن است.
آهن موجود در پسته برای انتقال اكسیژن به سلول ها از طریق تشكیل هموگلوبین در گلبول های قرمز نقش اساسی دارد. اسیدهای چرب تک غیراشباعی موجود در پسته سبب كاهش كلسترول بد و كاهش ابتلا به امراض قلبی می شود. مطالعات نشان داده افرادی كه به طور منظم (هفته ای یک بار) از خشكبار همانند پسته استفاده كرده اند ۲۵ درصد كمتر از سایر افراد به بیماری های قلبی مبتلا می شوند.
ویتامین E پسته سبب حفظ سلا مت و ترمیم بافت ها شده و به عنوان یک ماده آنتی اكسیدان مانع از بروز سرطان ها و بیماری های قلبی می شود.
ویتامین B1 وظیفه كمک به تولید انرژی از كربوهیدرات ها را در سلول های بدن دارد.
ویتامین B6 به تولید پروتیین و تركیبات شیمیایی مهم بدن نظیر انسولین، هموگلوبین و آنتی بادی ها كمک می كند.
پتاسیم موجود در پسته در تنظیم مایعات و الكترولیت های بدن و بهبود عملكرد اعصاب و عضلات مفید است.
پروتئین پسته جایگزین مناسبی برای انواع گوشت ها و حبوبات است (ولی البته به این معنی نیست كه در كل می تواند جایگزین آن ها شود)...
برای خواندن بخش دوم -ارزش غذایی پسته خندان- اینجا کلیک کنید.
