زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

زینب صادقیان؛ کارشناس صنایع غذایی، زیر نظردکتر رزا زاوشی؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین

مقدمه

هیپرتانسیون یا فشار خون بالا از عوامل خطرساز بیماری قلبی عروقی می باشد که موجب عدم کارایی لایه داخلی سرخرگ‌ها (آندوتیال) و افزایش سختی شریان می شود.

عواملی که باعث کاهش فشار خون می شوند، همواره مورد توجه محققان بوده است.

انار (pomegranate) با نام علمی (natumpunicagra) میوه ایست که اساسا در نواحی آسیای میانه، هند و اسپانیا کشف می شود.

منبع عوامل غذائی ارزشمند، همچون ترکیب های زیستی فعال مثل آنتوسیانین ها، ترکیب های فنولیک و اسیداسکوربیک است.

آب انار سرشار از پلی فنل های فعال زیستی است که با عملکرد ضد اکسیدانی موجب محافظت از قلب و عروق می شوند و هم چنین به دلیل داشتن فلاونوئید ها بر سلامت انسان موثرند.

یافته ها

مطالعات ایپدمیولوژیک نشان داده است که مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی فلاونوئیدها و پلی فنول ها موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و هم چنین تاثیر مثبت بر افرادی با فشار خون بالا دارد.

از مکانیسم های افزایش فشار خون می توان به کاهش نیتریک اکساید اشاره کرد.

نیتریک اکسایداز لایه داخلی عروق ترشح می شود و با گشاد کردن عروق سبب کاهش فشار خون می شود.

مکانیسم کاهش فشار خون در غذاهای غنی از فلاونوئید ممکن است مربوط به افزایش تولید نیتریک اکساید در لایه داخلی عروق باشد.

آب انار نیز به دلیل محتوای غنی از فلاونوئید تاُثیرات مثبتی بروی این عملکرد دارد.

مطالعه تاثیر آب انار بر هموگلوبین قرمز خون نشان داده است که آب انار می تواند میزان شکسته شدن گلبول قرمز (همولیز) را کاهش دهد و این نتیجه نیز خواص ضداکسیدانی آب انار را که فعالیت آن توسط ایزومرهای از نوعی پلی فنول (ellagitannins)است را تائید می کند.

در میان الاجیتانن ها ایزومرهای بونیکالجین اصلی ترین ترکیب ها هستند.تحقیقات نشان داده است که این ایزومرها مسئول فعالیت ضداکسیدانی بالای انار در شرایط آزمایشگاهی و هم چنین باعث توانایی آب انار در مهار رادیکال های آزاد می باشند.

غشاءهای پلاسمایی نظیر غشای گلبول های قرمز به علت وجود اسیدهای چرب غیراشباع موجود در آن  نسبت به حمله رادیکال‌های آزاد حساس هستند.

در مطالعات مختلف از ترکیب متنوعی به عنوان عامل مهاجم و ایجاد همولیز در گلبول قرمز استفاده می شود.

این مطالعات نشان داده است که مصرف کوتاه مدت آب میوه های غنی از ترکیبات پلی فنولیک باعث بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی و کاهش صدمات اکسیداتیو به DNA می شود و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می بخشد.

آب انار به طور موثری پراکسیداسیون چربی های پلاسما و تشکیل ترکیبات مضر را به تاخیر می اندازد.

به نظر می رسد که آنتی اکسیدان های موجود در آب انار از طریق قطع واکنش های زنجیره ای که منجر به تولید رادیکال‌های آزاد (مولکول های مضر) می شود و با اتصال به عنصر مس و جلوگیری از اتصال این عنصر به لیپوپروتئین ها باعث تاخیر در شروع فرآیند پراکسیداسیون چربی های پلاسما می گردد.

جلوگیری و یا وقفه در اکسیداسیون لیپوپروتین پلاسما می تواند نقش مهمی در پیش گیری و یا به تاخیر انداختن فرآیند تصلب شرائین (آترواسکروز) بیماری های قلب و عروق داشته باشد.

یکی از مکانیسم های احتمالی کاهش فشار خون می تواند اثر مهار کنندگی آب انار بر آنزیم مبدل آنژیوتانسین (Angiotensin-converting enzyme) نیز باشد.

بنابراین آب انار به علت داشتن آنتی اکسیدان های متفاوت خود سبب کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی شده است.

آب انار در بیماران مبتلا به تنگی شریان کاروتید به مدت یک سال نیز موجب کاهش میزان چربی بد خون (LDL) و حساسیت آن به مس به ترتیب 90 درصد و 59 درصد کاهش یابد.

همچین ظرفیت کل آنتی اکسیدانی پلاسما 130 درصد افزایش و فشار خون سیستولی 21 درصد کاهش یافت.

مصرف 50 میلی لیتر آب انار توسط افراد مبتلا به فشار خون بالا به مدت دو هفته منجر به کاهش معنی داری در فشارخون سیستولی شد.

مصرف آب انار به مدت هشت هفته توسط افراد مبتلا به دیابت نوع دو که فشار خون طبیعی نداشتند، تغییر معنی داری در فشار خون ایجاد نکرد ولی مصرف یک سال آب انار سبب کاهش در ضخامت جدار سرخرگ، کاهش اکسیداسیون، افزایش ضداکسیدان ها و کاهش در فشار سیستولیک می شود.

هرچند که مصرف سه سال آب انار با همین دوز براین فاکتورها تاثیر نداشت اما پراکسیداسیون چربی سرم 16 درصد کاهش یافت.

انار قادر به تنظیم کلسترول و فشار خون بوده و انواع ترش آن بدلیل میزان پایین قند و اسید بیشتر برای افراد دیابتی ممکن است مفید باشد. 

نتیجه گیری

نتایج حاصل از این مطالعات نشان می دهد که مصرف عصاره انار موجب کاهش قابل توجهی در فشار خون می شود و هم چنین در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو ممکن است برای پیش گیری از فشار خون بالا در این بیماران توصیه شود.

مطالعاتی که به بررسی اثرات مفید آب میوه های غنی از آنتوسیانین در افراد مبتلا به بیماری عروق کورنر پرداخته اند، مشخص کرد که اگر چه این ترکیب ها بر ضربان نبض موثر هستند و موجب کاهش سختی شریان می شود اما بر عملکرد عروق بی اثر هستند.

بر خلاف تصور عامه انار خون ساز نیست و به رفع کم خونی کمک نمی کند.

چراکه آهن آن گیاهی است در مقایسه با آهن گوشت،و قدرت جذب پایینی دارد.

بنابراین نمی تواند به افزایش فعالیت مغز استخوان منجر شود.

این تصوری غیر علمی و غلط است و باید تصریح کرد که انار کاهنده فشار خون است، اما خون ساز نیست.

مصرف مواد غذایی حاوی فلاونوئید که انار نیز جزئی از آن است باعث کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می شود.

مطالعات انجام شده نشان می دهد که آب انار بیش از آن که بر قند خون تاثیر داشته باشد موجب کاهش چربی خون، کاهش فشار خون و افزایش اثرات آنتی اکسیدانی می شود.

با توجه به نتایج بدست آمده می توان آن را به عنوان عامل پیش گیری کننده بیماری قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه نمود و با توجه به کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی در این بیماران می توان آب انار را برای پیش گیری از فشار خون بالا پیشنهاد کرد و اما تعیین مکانیسم دقیق اثر آب انار بر کاهش فشار خون و حداقل میزان مورد نیاز آن مستلزم مطالعات بیشتری است.

منابع

kaur etal 2006 (1

دوماهنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر         

ایران جلد 31 شماره 30 صفحه 427-418 (1394)

percz –vicenteetal .2002 (2

دو ماهنامه علمی – پژوهشی و تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران جلد 31 شماره 3 صفحه 427-418 (1394)

3) Dman ohadwalla 8 vila ,2009,Erdman et al 2007,2011 stowe ,Basu 8penugonda 

2009 دوماهنامه علمی - پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران جلد 31 شماره 3 صفحه 427-418 (394)

4) zou Cg ,Agar Ns ,jones gl                                                                                   

مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دوره 14 شماره 3 پاییز 1386

5) mertens –Talcottetal ,2006                                                                            

دو ماهنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و فلسفه ایران جلد 31 شماره 3 صفحه 427-418 (1394)

6) Garcia-fionsog .Rosg,vidal-Guerang , jesupeviagom                                         

مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دوره 14 شماره 3 پاییز سال 1386

7) BUBa ,WATel B , Black hus M , BrivibakLiegibelu , mullerhteeul             

مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دوره 4 شماره 3پاییز سال 1386

8) مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دوره 14 شماره 3 پاییز سال 1386                      

9) مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران دانشگاه علوم  پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی دوره ای نهم شماره 4 و صفحه های 405-399 (اسفند 1386)

10) Aviram m, rosenblatm ,gaitin d , niteckis , tloffman a , dornfelld l, etal   

مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی دوره نهم شماره 4 صفحه های 405-399 (اسفند 1386)

11) دو ماهنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران جلد 31 شماره 3 صفحه 427-418 (1394)

12) مجله غدد درون ریز منابولیسم ایران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی. دوره نهم شماره 4 و صفحه های 405-399 (اسفند 1386)

Morand etal ,2017, etal ,2011 Dohadwwala (13

دوماهنامه علمی – پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران جلد 31شماره 3صفحه ی 427-418 (1394)