چرا اسفناج منبع خوب كلسیم یا آهن نیست؟
علت این مساله، جذب نسبتاً اندک این مواد مغذی از اسفناج به دلیل وجود فیبر و به ویژه ترکیبی به نام اسید اگزالیک است که به شکل فعال آن اگزالات میگوییم. بسیاری از گیاهان این ماده را از اکسیداسیون ناقص قندها (کربوهیدراتها) میسازند. اگزالات در بدن نیز تولید میشود و از طریق ادرار و مدفوع دفع میشود.
در پارهای موارد ممکن است دفع آن از ادرار زیاد شود. در این حال امکان دارد اگزالات با کلسیم ادرار تشکیل سنگ بدهد. به همین دلیل در این موارد میباید منابع غذایی اگزالات (مانند اسفناج) در رژیم غذایی بیمار محدود شود. هر 100 گرم اسفناج پخته حدود 365-155 میلیگرم اگزالات دارد.
اگزالات با پیوستن به عناصر دو ظرفیتی به ویژه کلسیم و آهن جذب آنها را به طرز چشمگیری کاهش میدهد. گفته میشود کلسیم اسفناج به دلیل وجود اگزالات، در مقایسه با سایر مواد غذایی کمترین مقدار جذب را دارد به طوری که بدن میتواند حدود نیمیاز کلسیم کلم بروکلی را جذب کند ولی تنها 5 درصد کلسیم اسفناج ممکن است جذب شود.
پختن اسفناج تاثیر چندانی بر اگزالات آن ندارد. بنابراین، تا آنجا که به کلسیم و آهن اسفناج مربوط میشود، افزودن ماست به آن از ارزش تغذیهای آن نمیکاهد چون برخلاف تصور بسیاری از افراد، اساساً اسفناج منبع خوبی برای این مواد نیست.
آیا اگزالات اسفناج از جذب كلسیم ماست میكاهد؟
اما آیا فیبر و اگزالات اسفناج، مانع جذب کلسیم ماست میشود؟ البته ممکن است چنین اتفاقی بیفتد و تاحدودی جذب کلسیم کمتر شود اما جذب کلسیم به عوامل دیگری نظیر مقدار کلسیم در وعده غذایی، نیاز بدن، ویتامین D و ترشح کافی اسید معدی نیز بستگی دارد. مقادیر معمول فیبر غذایی عموماً تاثیر چندانی بر جذب کلسیم ندارند.
بد نیست بدانید که اسفناج منبع خوبی از ویتامینهای A، C، E، K، اسید فولیک، B2، B6، نیاسین و نیز املاحی چون مس، فسفر و منگنز است. به تازگی ترکیبات اپیوئید (شبه تریاکی) به نام «روبیسکولین» rubiscolins را نیز در اسفناج یافتهاند. این ترکیبات با پیوستن به گیرندههای خاصی در دستگاه عصبی موجب حالت «خوشی» و «شادابی» میشوند.
كلام پایانی
بنابراین، به نظر میرسد آمیزه ماست کم چرب و اسفناج، ترکیب متنوعی از مواد معدنی، ویتامینها و مواد زیستی را برای بدن فراهم کند. البته تردید دارم که با خوردن آن مانند «ملوان زبل» پُرزور شوید، ولی مطمئنم به سلامتی خود کمک کردهاید و این هم خود ممکن است تعبیر تازه ای از زورمندی باشد... به حداکثر رساندن توان جسمیو روحی از طریق تغذیه سالم!
برای خواندن بخش اول- اسفناج با ماست- اینجا کلیک کنید.