نیلوفر وزیری؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه
بامیه با نام علمی Hibiscus به خانواده پنیرک یا Malvaceae تعلق دارد. میوه بامیه، شامل غلاف گوشتی است که دارای مقطعی 5 یا 6 ضلعی بوده که از قاعده به طرف راس بهتدریج باریک و نوک تیز میشود. طول میوه به 3 تا 7 سانتیمتر میرسد. درون میوه در چند ردیف، دانههای سفید رنگ و نرمی قرار دارد که پس از رسیدن به رنگ سبز کمرنگ تغییر یافته و سفت میشوند. بامیه با داشتن مواد مغذی با ارزشی مانند ویتامینهای C ,A و گروه B از جمله: اسیدفولیک B5، B2، B6 و عناصری از قبیل: منگنز، کبالت، کلسیم، فسفر و پتاسیم، فیبر و ماده لزج، اثرات مثبت فراوانی بر سلامت انسان دارد. این گیاه از نظر اقتصادی نیز ارزان و در دسترس همه افراد است.
مفید برای دیابتیها و بیماران قلبی
فیبر موجود در بامیه نمایه گلایسمی پایینی به آن میدهد، یعنی به سرعت قند خون را بالا نمیبرد. بدین ترتیب كه سرعت جذب قند را كاهش داده و به حفظ قند خون كمك میكند، بنابراین برای افراد مبتلا به دیابت مفید میباشد. موسیلاژ یك نوع فیبرموجود در بامیه می باشد که از طریق متصل شدن با نمکهای صفراوی و اسیدهای چرب، موجب کاهش کلسترول و پروفایل لیپیدی خون میشود و برای بیماران قلبی وهایپرلیپیدمی توصیه میگردد. اثر بامیه دركاهش كلسترول خون، یكی از خصوصیات بسیار مفید این سبزی است، زیرا مانند داروهای كاهنده كلسترول اثرات جانبی ندارد.
اسید فولیك باعث كاهش هموسیستئین خون میشود. افزایش این ماده از طریق انسداد رگهای خونی، یکی از عوامل خطرساز ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی است. همچنین میتواند در خونسازی موثر باشد. ویتامین C نیز یكی از آنتیاكسیدانهای مهم میباشد که کمبود آن میتواند باعث اختلال در جذب اسید فولیک شود. در مجموع به علت دارا بودن این مواد مغذی و نیز فیبرهای محلول و املاح باعث پیشگیری از بیماریهای قلبی میشود.
دفع سموم
این سبزی دارای ماده لزجی است که کمک فوقالعادهای به دفع مواد زائد و سموم در سیستم گوارشی میکند.
پیشگیری از یبوست
یکی از عوارض رژیمهای کاهش وزن ابتلا به یبوست میباشد که مصرف بامیه هم مانع یبوست میشود و هم به روند کاهش وزن کمک میکند. بسیاری از متخصصان معتقدند كه بیشتر بیماریها از روده آغاز میشوند. فیبر موجود در بامیه با جذب آب كافی، از بروز یبوست جلوگیری كرده و ابتلا به بیماریهایی از قبیل: بواسیر و دیورتیكولیت را بشدت كاهش میدهد.
دیورتیكولیت، التهاب دیورتیكولها (كیسههای گرد فتق مانند در دیواره مخاط روده بزرگ) است كه در اثر تجمع باكتریها و سایر محركهای داخل دیورتیكولها ایجاد میشود و باعث درد، نفخ، تهوع، یبوست، اسهال و تب میشود. معمولا برای افزایش حجم مدفوع و رفع یبوست، مصرف سبوس گندم توصیه میشود كه امكان دارد دیواره روده را حساس كند، ولی موسیلاژ موجود در بامیه این تاثیر را نداشته و خروج مدفوع را آسان میسازد. بامیه به دلیل خاصیت لزج بودن و لغزندگی، یکی از ملینهای بسیار مفید به شمار میآید.
مفید برای فشار خون بالا
مصرف بامیه به جهت داشتن پتاسیم و منیزیم در بیماران مبتلا به فشارخون بالا میتواند اثر کمک کننده داشته باشد. همچنین میتواند برای پیشگیری از فشارخون بالای دوره بارداری (پره اکلامپسی و اکلامپسی) و گرفتگی عضلات طی دوران بارداری مفید باشد.
نكته مهم
برای حفظ اثرات مفید بامیه و آنزیمهای هضمیآن، باید آن را خیلی كم بپزید، یعنی با حرارت كم یا با بخار ملایم پخته شود، ولی اگر خواستید آن را سرخ كنید، از مقدار كمی روغن زیتون یا روغن گیاهی برای سرخ كردن آن استفاده كنید.
سایر موارد
کلسیم موجود در بامیه نیز میتواند برای جلوگیری از پوكیاستخوان موثر باشد. فیبرموجود در بامیه بر باکتریهای مفید روده موثر است. استفاده از بامیه به علت داشتن پتاسیم بالا به افراد مبتلا به بیماریهای کلیه توصیه نمیشود.