بهار عظمتی؛ كارشناس ارشد تغذیه از دانشگاه شهیدبهشتی
ریواس گیاهی بسیار قدیمی است كه 2700 سال قبل از میلاد به خاطر خاصیت مهم آن در چین كشت می‌شد. اگرچه انواع مختلف ریواس در قسمت‌های مختلف دنیا رشد میكند، با این حال ریواس حقیقی با خاصیت درمانی، گونه چینی آن است. ریواس با طعم منحصر به فرد در بسیاری از دسرها و شیرینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا قبل از قرن 18 كاربردی در پخت غذا نداشت.
این گیاه اغلب به اشتباه جزو میوه محسوب می‌شود؛ اما در حقیقت جزو خانواده سبزیجات بوده و غنی از ویتامین C و فیبر است. ریواس در فصل بهار و اوایل تابستان در دسترس است. این گیاه در یخچال یك تا دو روز نگهداری می‌شود.
برای نگهداری طولانی‌تر، بعد از بریدن ساقه‌ها، آنها را منجمد می‌كنند. وقتی ساقه‌های ریواس به طور خام مصرف شود به شدت ترش بوده و به طور معمول با شكر یا عسل پخته می‌شود و یا در كیك‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ همچنین به تنهایی یا همراه با توت‌فرنگی در تهیه ژله‌ها و مرباها به كار می‌رود. چاشنی‌هایی كه با ریواس مصرف می‌شود؛ لیمو، دارچین و زنجبیل است. ریواس حاوی اگزالات است كه وقتی مقادیر زیادی از برگ‌های آن به صورت خام یا پخته مصرف شود، مسمومیت ایجاد میكند.
اگزالات در تمام قسمت‌های آن به‌ویژه در برگ‌های سبز ریواس وجود دارد. علاوه بر اگزالات گلیكوزیدهای آنتراكوئینون موجود در این گیاه، سمیت برگ‌های آن را توجیه میكند. سطح اگزالات در ساقه‌های این گیاه پایین‌تر است و مشكلی از لحاظ سمی بودن ایجاد نمی‌كند. مقادیر بالای اسید اگزالیك باعث ایجاد سنگ مثانه و كلیه می‌شود.
در نتیجه، پزشكان عقیده دارند، افرادی كه كلیه سنگ‌ساز (از نوع اگزالات) دارند، بهتر است مصرف غذاهای محتوی اگزالات را محدود كنند تا دفع اگزالات هم كاهش پیدا كند. ریواس، اسفناج، چغندر از منابع غنی اسیداگزالیك هستند. در صورت مصرف برگ‌های ریواس، علائمی مانند تورم زبان و گلو، دردهای شكمی، تهوع، استفراغ، اسهال، مشكلات تنفسی و ضعف بروز میكند كه در مواردی می‌تواند منجر به مرگ شود.
خواص درمانی
ریواس به عنوان فعال‌كننده عملكرد حركتی سیستم گوارش، ناقل نمك‌های صفراوی و محرك ترشح كبد شناخته شده است. اولین عملكرد آن در دهان، با تحریك جوانه‌های چشایی به واسطه مزه تلخ خوشایندش، باعث پاك شدن حفره دهانی شده و دهان را برای چشیدن غذای بعدی آماده میكند.
این گیاه در معده باعث افزایش ترشح شیره معدی و تحریك حركت آن می‌شود؛ در نتیجه به طور كلی باعث بهبود عملكرد معده می‌شود. به علاوه با تحریك ترشح نمك‌های صفراوی از كبد، به تنظیم جذب چربی در روده كمك میكند.
ریواس خاصیت مسهلی، ضدالتهابی و متعادل‌كننده عملكرد روده‌ها (درمان یبوست و اسهال) داشته و در درمان یرقان؛ خونریزی‌های معدی، روده‌ای؛ اختلال قاعدگی؛ ورم ملتحمه چشم؛ جراحات ترومایی (جراحات ناشی از ضربات و صدمات فیزیكی)، زخم‌های چركی سطحی و سوختگی‌های ناشی از حرارت كاربرد دارد.
مصارف دیگر
ریواس به دلیل خاصیت اسیدی، برای پاك كردن ظروفی كه آثار سوختگی مواد غذایی در آنها به جا مانده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. افرادی كه موی آنها قهوه‌ای كم‌رنگ است با استفاده از ریشه این گیاه می‌توانند به رنگ موی طلایی برسند برگ‌های ریواس می‌تواند به عنوان حشره‌كش آلی موثر، برای دفع حشرات مورد استفاده قرار گیرد.
ارزش تغذیه‌ای به ازای یك واحد (85 گرم)
انرژی 29 كیلوكالری، چربی 2/0گرم، سدیم 5 میلی‌گرم، پروتئین 8/0 گرم، كربوهیدرات 7 گرم، كلسیم 266 میلی‌گرم، ویتامین «C» 7 میلی‌گرم، پتاسیم 148 میلی‌گرم، ویتامین «A» 30- 100 واحد بین‌المللی.
