زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مهدی احمدخانی؛ کارشناس پرستاری، دکتر مصطفی نوروزی دانشیار علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی قزوین

مقدمه

داروهای ضد افسردگی (Antidepressant) داروهایی هستند که برای درمان افسردگی اساسی و بیماری‌هایی مانند: افسرده‌خویی، اختلالات اضطرابی، اختلال وسواس فکری- عملی، اختلال خوردن، دردهای نوروپاتیک(عصبی) و در برخی موارد، قاعگی دردناک، خروپف، میگرن، اختلال کم‌توجهی -  بیش‌فعالی، وابستگی و اختلال خواب به استفاده می شوند.

یافته ها

افزایش وزن یکی از عارضه های مصرف داروهای ضد افسردگی است، و بر مبنای یافته های برخی منابع 25 درصد افرادی که داروهای ضد افسردگی استفاده می‎کنند با افزایش وزن روبه رو می‌شوند.

محققان به طور کامل از این موضوع آگاهی ندارند که چرا داروهای ضد افسردگی در برخی مصرف کنندگان باعث افزایش وزن می‎شوند.

یک نظریه وجود دارد که هم متابولیسم و هم میزان گرسنگی ممکن است با مصرف این داروها تغییر کند.

واکنش‌های مربوط به داروهای ضد افسردگی خاص در میان افراد متفاوت است، عارضه برخی از آنها بیشتر از برخی دیگر آنها است.

داروهای ضد افسردگی بر روی سروتونین مغز تاثیر می‌گذارند. سروتونین باعث کنترل اشتها اضطراب و خلق می‌شود.

این تغییرات ممکن است باعث افزایش علاقه به غذاهای پرکربوهیدرات همچون نان، ماکارونی، و انواع دسرها را افزایش دهند.

وقتی مردم به افسردگی دچار می شوند، اشتهای آنها تحت تأثیر قرار می‎گیرد.

در بعضی مردم، این تغییرات باعث افزایش اشتها و گرسنگی می‌شود که ممکن است ناشی از آن باشد که وقتی داروهای ضد افسردگی بر فرد تأثیر می‎کنند، اشتهای معمول برخی افراد افزایش  می یابد و این باعث افزایش وزن آنها می شود.

افسردگی می‎تواند به خستگی مزمن و عدم فعالیت منجر شود، و فقدان فعالیت جسمانی می‎تواند به افزایش وزن بینجامد.

یعنی فردی که بر اثر عدم تحرک و ... چاق شده است که با برگشت فعالیت فرد باعث کاهش وزن فرد شود.

پس گاهی اوقات عارضه چاقی به خاطر خود افسرگی است نه عارضه قرص ها و حتی گاهی اوقات افراد فرض می‌کنند که این قرص ها باعث لاغری آنها می شوند در صورتی که ناشی از برگشت فعالیت آنها است.

تحقیقاتی از اثر ضد افسردگی گل محمدی از طریق آزاد کردن موادی که مانند قرص های ضدافسردگی عمل می کنند، در جریان است و نشان داده که گل محمدی تاثیر گذار است ولی باید تا پایان این تحقیقات صبر کرد.

برخی داروها بیشتر از سایر ایجاد چاقی می کنند، داروهای ضد افسردگی معرفی شده که بیشتر از سایرین احتمال دارد باعث افزایش وزن شوند: ضد افسردگی‎های سه‎حلقه‎ای (TCAs): داروهای ضد افسردگی سه‎حلقه‌ای که جزو اولین دارو های ضدافسرگی هستند، این داروها امروزه استفاده زیادی ندارند چون عارضه افزایش وزن در آنها بسیار مشهود است.

تحقیقات نشان داده افرایش وزن این داروها باعث قطع دارو توسط بسیاری از مصرف کنندگان شده است، به هر جهت داروهای ضد افسردگی سه‎حلقه‎ای می‎توانند به ویژه در افرادی که به سایر درمان‌‏ها پاسخ نمی‎دهند مؤثر باشند.

مثال‎هایی از این دارو ها:  آمی‌تریپ‎تیلین، آموکساپین، دسی‌پرامین، دوکسی‎پین، ایمی‎پرامین نورتریپتیلین، پروتریپتیلین.

مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs): یکی دیگر از داروهای ضد افسردگی هستند که با نسل‎های جدیدتر داروهای ضد افسردگی جایگزین شده‎اند.

اگرچه این داروها مؤثرند ولی باعث افزایش وزن می شوند و عوارض دیگری نیز دارند.

افرادی که از این دارو استفاده می کنند نیاز به تغییر رژیم غذایی خود دارند چون این داروها می‎توانند در صورت مصرف با برخی غذاها و داروها به افزایش فشار خون منجر شوند.

با این حال در بعضی افراد  که با مصرف داروهای دیگر جواب نمی‌گیرند باعث کاهش و تسکین علایم افسردگی می‎شوند.

انواع این داروها مثل: ایزوکاربوکسازید، فنلزین، ترانیلسیپرومین. دارویی از این نوع به اسم سلیگیلین (ایمسام)، که نوعی داروی موضعی است که روی پوست مالیده می‎شود، که با  کاهش وزن در بعضی افراد همراه شده.

مهار کننده‎های بازجذب سروتونین: یکی از رایج‎ترین داروهای تجویزی ضد افسردگی است که با بروز کاهش وزن در استفادۀ کوتاه مدت مرتبط شده‎اند، اما این داروها در صورت استفاده در درازمدت می‎توانند باعث افزایش وزن گردند.

مثل: سیتالوپرام (سلکسا)، فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین، سرترالین (زولافت). افزایش وزن ناشی از این داروها بستگی به زمان مصرف این داروها دارد.

بر اساس مطالعاتی که در سال 2017، روی این دارو ها انجام شد، نشان داد که هنگامی با افزایش وزن در مصرف کننده مرتبط هستند که مصرف کنندۀ آنها درگیر "رفتارهای تغذیه ای ناسالم" مثل خوردن غذاهای مربوط به رژیم غذایی پرکالری، عدم ورزش و استعمال سیگار باشد.

نتیجه گیری

داروهای ضد افسردگی درمان بسیار مؤثری برای بسیاری از مردم محسوب می‎شوند و باعث درمان آن ها می شوند.

مصرف کنندگان باید بدانند که افزایش ورن به دنبال مصرف داروهای ضد افسردگی در بسیاری موارد خواهد آمد و به این خاطر نباید مصرف آن را ترک کنند.

به بیماران توصیه می شود که برای کاهش وزن ناشی از این داروها راه‎هایی مثل تغییرات رژیم غذایی و فعالیت جسمانی بیشتر را شروع کنند.

تحقیقات نشان می دهند که ورزش علاوه بر کاهش وزن می‎تواند باعث بهبود خلق و کاهش افسردگی نیز شود.

ورزش علاوه بر کاهش وزن خود درمانی برای افسردگی است.

فرد نباید به صورت خودسرانه از داروها یا مکمل‎های کاهش وزن استفاده کند، چون این داروها و مکمل‎ها می‎توانند با داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشند.