علت چاقی سریع و یکدفعه ای چیست ؟
چاقی و افزایش وزن بی دلیل ممکن است به علت های مختلفی رخ دهد. بسیاری از داروهایی که برای درمان افسردگی، دیابت و اختلالات هورمونی خانمها تجویز می‌شوند می‌توانند به افزایش وزن منجر شود.
8 علت برای چاقی‌های بی‌دلیل
دکتر مهدی شادنوش، متخصص تغذیه و رییس دانشگاه علوم پزشکی سمنان نوشت: شاید شما هم از افرادی هستید که احساس میکنید به تازگی بدون دلیل چاق شده‌اید. افراد زیادی در هنگام مراجعه به کلینیک‌های کاهش وزن بیان می‌کنند که در ماه‌های اخیر بدون آن که تغییری در تغذیه خود داده باشند دچار افزایش وزن شده‌اند و به دنبال پاسخ مناسب برای این پرسش هستند. در پاسخ باید گفت واقعیت این است که چاقی و افزایش وزن رخ نخواهد داد مگر آن که تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی در سوخت و ساز شما به هم بخورد.
اگر شما مراقب کالری دریافتی‌تان هستید و به انرژی دریافتی خود توجه دارید ، پس جای تعجب خواهد بود که وزنتان سیر بالارونده پیدا کند؛ اما باید توجه کنید که عوامل بسیاری هستند که می‌توانند بر وزن شما اثرگذار باشند بدون آن که شما بدان‌ها توجه داشته باشید. در اینجا هشت عامل را که به افزایش وزن شما در زمانی که انتظارش را ندارید منجر می‌شود، بررسی می‌کنیم:
استرس عامل چاقی
شما ممکن است به علت تداوم استرس در زندگی، وزن اضافه کنید. به ویژه اگر اخیرا به دلیل تغییر شغل، یا شرایط زندگی و یا افزایش حجم کار و مسوولیت میزان استرس‌تان افزایش یافته است. این استرس می‌تواند افزایش بدون دلیل وزن شما را توجیه کند. بسیاری از افراد، غذا را به عنوان یک تسکین‌دهنده در استرس‌هایشان استفاده می‌کنند. ولی این تسلا یافتن برای مدت طولانی‌ای دوام نمی‌آورد . توصیه اساسی این است:
وقتی که استرس دارید به جای پناه‌بردن به غذا، از تکنیک‌های آرامش‌بخش و ورزش استفاده کنید که علاوه بر بهبود وضعیت روانی، کالری را نیز می‌سوزاند و برای سلامتی مفید است.
چاقی در اثر درمان‌های پزشکی و مصرف دارو
بسیاری از داروهایی که برای درمان افسردگی، دیابت و اختلالات هورمونی خانمها تجویز می‌شوند می‌توانند به افزایش وزن منجر شود. هورمون‌درمانی برای افراد یائسه و حتی داروهای خوراکی ضدبارداری می‌توانند به افزایش وزن منجر شوند. در این مورد اگر مشکوک هستید که آیا درمان دارویی موجب افزایش وزنتان می‌شود با پزشک خود برای امکان تغییر تجویز دارویتان مشورت کنید ولی هرگز بدون توصیه پزشک دارو را قطع یا کم نکنید.
افزایش وزن به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای
یکی از معمول‌ترین بیماری‌هایی که موجب افزایش وزن می‌شود کم‌کاری تیروئید است. کمبود هورمون تیروئید می‌تواند موجب کاهش متابولیسم و کاهش اشتها و افزایش وزن شود؛ پس باید برای انجام یک تست ساده به منظور تشخیص اینکه آیا کم‌کاری تیروئید دارید یا خیر، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اختلالات هورمونی در بانوان که معمولا با علائم و تغییرات ظاهری مردانه (ریزش موی مردانه و پرمویی) همراه است نیز باعث می‌شود به راحتی وزن شما افزایش یابد.
افزایش وزن به دلیل یائسگی
بانوان اغلب در سنین میانسالی که به مرحله یائسگی می‌رسند و حتی قبل از آن به دلیل آن که در این سنین اغلب نسبت به سال‌های جوانی دارای فعالیت بدنی کمتری هستند، دچار افزایش وزن می‌شوند. همزمان نیز تغییرات هورمونی می‌تواند موجب تحریک اشتها، افسردگی و کم‌خوابی شود که در کنار کاهش متابولیسم می‌تواند چاقی را به دنبال داشته باشد.
افزایش وزن ناشی از ریزه‌خواری مکرر
خیلی از افراد چاق عادت به خوردن وعده‌های مفصل ندارند و یا وقتی برای خوردن غذا ندارند ولی به جای آن در طی روز بطور مکرر از تنقلات استفاده می‌کنند. این تنقلات کم‌حجم که معمولا با کالری فراوان همراه است نیز از دلایل چاقی بدون دلیل شما هستند.
افزایش وزن به دلیل شیفت شب
افرادی که شب‌کار هستند باید دقت کنند خوردن در هنگام نیمه‌شب باعث برهم خوردن متابولیسم و نیز چاقی بی‌رویه خواهد شد. علاوه بر آن که مطالعات نشان داده‌اند بیدارماندن شبانه حتی بدون خوردن نیز به دلیل تغییرات هورمونی زمینه چاقی را تشدید می‌کند.
افزایش وزن ناشی از عدم تحرک
خیلی از افرادی که شغل اداری دارند می‌گویند بدون تغییر قابل توجهی در میزان غذایشان به تدریج چاق شده‌اند. افزایش سن و نیز کم‌تحرکی باعث می‌شود استعداد چاقی در شما افزایش یابد. اگر به تازگی با وسیله نقلیه به محل کار خود می‌روید، همچنین اگر فرصتی برای پیاده‌روی روزانه ندارید مواظب افزایش وزن خود باشید.
افزایش وزن ناشی از بی‌توجهی به حجم غذا
بعضی افراد دچار افزایش وزن، در تخمین حجم غذای مصرفی خود دچار اشتباه هستند؛ به عبارت دیگر اگرچه حجم بالایی را در روز مصرف می‌کنند اما هنگامی از آنان درباره غذای مصرفی‌شان پرسیده شود خیلی از غذاهای مصرفی خود را به یاد نمی‌آورند. از طرف دیگر بعضی نسبت به میزان کالری غذایی که استفاده می‌کنند و یا اثر چاق‌کنندگی آن دچار اشتباه هستند که نتیجه آن چیزی نیست جز آن که به چاقی بدون آن که متوجه باشند، مبتلا خواهند شد.
5 علت دیگر در زمینه چاقی را بخوانید :
شما می توانید در اثر كمبود خواب چاق شوید
بدن شما زمانی عملكرد مناسبی دارد كه به میزان كافی استراحت كند. وقتی شما به اندازه كافی نمی خوابید، بدن شما فشار فیزیولوژیكی و بیوشیمیایی را تجربه می كند و این باعث می شود چربی بیشتری در خود ذخیره كند.
هنگامی كه شما خسته هستید، نمی توانید به خوبی استرس و فشار را تحمل كنید، بنابراین شما ممكن است به غذا خوردن روی بیاورید و این یك مكانیزم دفاعی است. به علاوه، شما هنگامی كه در ساعات انتهایی شب و نیمه شب غذاهای سبك می خورید، میزان كالری بیشتری دریافت می كنید.
برخی از افراد فكر می كنند برای اینكه به خواب روند، خوردن غذا می تواند مفید باشد. ولی تنها كاری كه این عمل انجام می دهد، اضافه كردن كالری بیشتر به میزان كالری دریافتی در طول روز است.
علائمی كه نشان می دهد شما به اندازه كافی استراحت نكرده اید عبارتند از: خستگی مفرط، پایین بودن میزان انرژی، چرت زدن و احساس كج خلقی.
سعی كنید كه هر شب 8 ساعت كامل بخوابید. یا حداقل 15 دقیقه به زمان خواب خود اضافه كنید تا مشاهده كنید كه چه احساسی خواهید داشت. این تجربه را با اضافه كردن زمان های 15 دقیقه یی به میزان خواب خود ادامه دهید تا بفهمید كه چه میزان خواب برای شما مناسب است. وقتیكه شما كیفیت خواب خود را بالاببرید و بطور منظم ورزش كنید، احساس بهتری خواهید داشت.
شما ممكن است به خاطر استرس چاق شوید
ما در جامعه یی زندگی می كنیم كه نیازمند كار اضافی و نیروی اضافی است تا آرامش بیشتری داشته باشیم. استرس و فشار ما را به سمت جلو هدایت می كند و به ما كمك می كند تا از عهده تقاضاهای زندگی برآییم: اما استرس می تواند بر اخلاقیات و احساسات ما تاثیرگذار باشد.
واكنش در مقابل استرس، حتی اگر مواجهه با مسوولیت ها یا رویارویی با فشار مالی باشد، باعث ایجاد یك فرآیند بیوشیمیایی می شود و باعث می شود بدن در حالت حفظ بقا قرار گیرد، بنابراین انرژی ذخیره می كند، سرعت متابولیسم پایین می آید و مواد شیمیایی از قبیل كلسترول، لپتین و سایر هورمونها ذخیره می شوند.همین امر باعث می شود كه چاقی در مناطق شكمی به وجود بیاید.
بسیاری از افراد برای مقابله با استرس خود به غذا روی می آورند، اما مطمئنا این روش مفید نیست. غذا یك راه حل موقتی است، چون این روش بر عوامل واقعی استرس كه در جهت كاهش میل به غذا و حل مشكل است تاثیری ندارد.افرادی كه در حالت استرس به غذا روی می آورند بیشتر تمایل به غذاهایی دارند كه میزان بالایی از كربوهیدرات دارد. چون این غذاها باعث بالارفتن یك ماده شیمیایی در مغز به نام سروتونین می شوند، كه می تواند اثرات آرام بخشی داشته باشد. استفاده از غذا یك روش خوددرمانی است.
بسیاری از افراد از مواد نشاسته یی برای آرام شدن و احساس بهتر استفاده می كنند. برای غلبه بر استرس پیشنهاد می شود از روش های آرام بخش و ریلكس كننده كه تمرین ورزشی محسوب می شوند، استفاده شود، چون هم كالری اضافی بدن سوزانده می شود و هم باعث ایجاد آرامش در فرد می شود.
شما ممكن است به خاطر استفاده از دارو چاق شوید
برخی از داروهایی كه توسط پزشكان برای درمان بیماری هایی از قبیل افسردگی، اختلالات رفتاری، حملات ناگهانی میگرن، فشار خون و دیابت تجویز می شوند، می توانند باعث اضافه شدن وزن شما شوند. این افزایش وزن می تواند تا 5 كیلو در ماه نیز باشد.
برخی از استروئیدها و درمان جایگزینی هورمونی در خانمها و حتی قرصهای ضدبارداری می توانند باعث بالارفتن تدریجی وزن شوند. داروها می توانند از روش های متفاوتی باعث اضافه وزن شما شوند. آنها می توانند باعث زیاد شدن اشتها شوند، در روند ذخیره چربی ها در بدن تغییراتی ایجاد كنند و حتی سطح انسولین بدن را تغییر دهند.
البته همه داروها در افراد مختلف عوارض یكسانی ندارند. درباره داروهای ضدافسردگی، اضافه شدن وزن ربطی به عملكرد قرص ندارد بلكه داشتن احساس بهتر می تواند باعث افزایش اشتهای فرد شود. بعضی از داروها می توانند باعث نگهداری مایعات در بدن شوند كه باعث نشان داده شدن به صورت اضافه وزن می شود. اما این چربی نیست و براحتی قابل بازگشت است.
برخی از رایجترین داروهایی كه باعث بالارفتن وزن می شوند عبارتند از: استروئیدها، داروهای ضدافسردگی، داروهای آنتی سایكوتیك (كه برای اختلالات روانی تجویز می شوند)، داروهای ضدتشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد فشارخون و داروهای سوزش معده.
اما مهم است به یاد داشته باشید كه چند كیلو اضافه وزن در مقایسه با كاری كه این داروها برای سلامتی شما انجام می دهند، ارزشمند است. به علاوه اگر عامل اصلی اضافه شدن وزن، داروهایی باشد كه مصرف می كنید، شما همچنان با داشتن یك رژیم غذایی سالم و ورزش كردن می توانید از بیشتر شدن اضافه وزنتان جلوگیری كنید. حتی می توان دارو را با داروی دیگری جایگزین كرد هرچند كه به ندرت داروها تنها عامل چاقی فرد هستند.
اگر شما به این موضوع مشكوك هستید كه عامل بالارفتن وزن شما داروهایی است كه مصرف می كنید، با پزشك معالج خود صحبت كرده و از او درباره تغییر داروهایتان مشاوره بخواهید. اما هر تصمیمی كه می گیرید بدون نظر پزشك معالج خود دارو را قطع نكنید.
شما ممكن است به خاطر شرایط پزشكی خود وزن اضافه كنید
یكی از رایج ترین شرایط پزشكی كه باعث می شود شما وزن اضافه كنید، كم كاری تیروئید است. یك نقص در هورمونهای تیروئید كه باعث می شود متابولیسم بدن كاهش پیدا كند، باعث كم شدن اشتها شده و وزن بالامی رود.
اگر شما احساس خستگی، بیحالی و سستی، تورم، گرفتگی صدا و خش دار شدن آن، عدم تحمل سرما، خواب بیش از حد یا سردرد دارید، باید به پزشك مراجعه كنید تا با یك آزمایش ساده معلوم شود كه آیا تیروئیدتان كم كار است یا خیر.
نوع نادری از بیماری غدد فوق كلیوی به نام سندرم كوشینگ وجود دارد كه كه در آن هورمون كورتیزول در خون بالامی رود: این بیماری هم می تواند باعث افزایش وزن شود.
خانم ها ممكن است پس از یائسگی دچار اضافه وزن شوند
زنان در سنین مختلف یائسه می شوند، اما اكثرا در نیمه زندگی خود یائسه می شوند و بعد از این حالت آنها نسبت به زمانیكه جوانتر بوده اند، فعالیت و تحرك بدنی كمتری خواهند داشت. همزمان با بالارفتن سن، متابولیسم بدن بطور طبیعی كندتر می شود، در همین هنگام تغییرات هورمونی می تواند باعث احساس گرسنگی، افسردگی و خواب كم شود.
این فرآیند چند عاملی است. هنگامی كه زمان یائسگی فرا می رسد، خانم ها استروژن كمتری تولید می كنند و شكل بدنی آنها تغییر می یابد و شروع به چاق شدن می كنند. استروژن باعث از بین رفتن چربی در قسمت های پایین بدن می شود و هنگامی كه این هورمون در بدن كم شود، چربی ها در قسمت میانی بدن تجمع پیدا می كنند (چاقی مردانه) .
برای جلوگیری از تجمع چربی در این مناطق باید میزان تمرینات ورزشی را بیشتر كرد: زنان باید درك كنند كه ورزش های قدرتی و بلند كردن وزنه چقدر برای سلامت آنها مهم است و نگران نباشید، انجام ورزشهای قدرتی باعث نمی شود كه بدنی عضلانی پیدا كنید. تركیبی از تمرینات ورزشی و رژیم غذایی با میزان كالری كنترل شده سرشار از كلسیم و ویتامین D باعث می شود از افزایش وزن ناشی از یائسگی جلوگیری شود.
