سید وهاب‌الدین رضوانی؛ کارشناس ارشد تغذیه
بسیاری از افراد از اینكه قلب و ماهیچه‌های‌شان قوی است، خوشحالند، اما وقتی در آینه نگاه می‌کنند، بسیار خشنود می‌شوند.
اغلب افراد بعد از چند هفته ورزش بیان می‌كنند كه لباس‌های‌شان گشادتر شده است. حتی قبل از اینكه روی ترازو بروند و تفاوت را ببینند، تركیب بدن‌شان عضلانی‌تر و چاقی‌شان كمتر شده است.
تركیب چربی بدن با افزایش سن، هم در مردان و هم در زنان افزایش و در نتیجه توده عضلات اسكلتی كاهش می‌یابد.
به طور معمول مردان فعال در سن بیست‌سالگی 16-12 درصد چربی دارند كه به 26-19 درصد در سن شصت‌سالگی افزایش می‌یابد.
در همین مدت زمان، چربی بدن زنان از 28- 23 درصد به 38- 28 درصد میرسد.
همانطور كه چربی بدن افزایش پیدا میکند، چربی به درون عضلات كمتحرك نفوذ كرده و باعث كاهش قدرت آنها می‌شود.
در طی 50 سال گذشته، پژوهشگران متوجه شدند كه تنها مقدار چربی كه در بدن آویزان است، مهم نیست، بلكه جایی كه آنها قرار دارند نیز اهمیت دارد.
اگر این چربی عمدتاً در اطراف كمر باشد، در مقایسه با نواحی كفل‌ها یا ران، بیشتر در معرض مشكل هستید؛ حتی اگر وزن به حد طبیعی برسد.
چرا چربی بسیار خطرناك است؟ چربی نهتنها به عنوان محلی برای ذخیره انرژی اضافه استفاده می‌شود، بلكه به عنوان ارگان سازنده هورمون نیز عمل می‌كند.
طبق گفته دكتر رابرت رز از دانشگاه کوئنز در كانادا، چربی هورمون‌های زیادی تولید می‌كند كه باعث تنظیم قند خون بالا (رزیستین)، فشار خون بالا (آنژیوتینسنوژن)، اجتماع پلاك و التهاب در شریان‌ها و چربی خون می‌شود.
چربی‌های میانی بدن ما (چربی احشایی) از چربی‌های پیرامونی (مانند چربی زیر پوست) بیشتر تولیدكننده هستند و بنابراین برای سلامتی خطرناك‌ترند.
وقتی شما وزن‌تان را در دور شكم‌تان حمل می‌كنید، بیشتر در معرض «سندرم متابولیك» هستید.
دور كمر در مردان اگر بیشتر از 102 و در زنان بیشتر از 90 سانتیمتر باشد، شرایط خطرناك است.
شما دو فاكتور از چهار ریسك‌فاكتور تری گلیسیرید بالا (چربی خون)، قند خون بالا، فشار خون بالا و كم بودن HDL (كلسترول خوب) را دارید.
سندرم متابولیك احتمال ایجاد دیابت نوع 2 را بیش از 500 درصد، احتمال حمله قلبی را 300 درصد و احتمال مرگ در اثر حمله قلبی را 200 درصد افزایش می‌دهد.
همین الان دور كمرتان را با متر اندازه بگیرید و سپس بیرون بروید و کمی ورزش كنید.
کریس اسلنتز دكترای فیزیولوژی ورزش و پژوهشگران دیگر در مركز پزشكی دانشگاه داک مطالعه‌ای با عنوان نخستین آزمایش بر روی اثرات مفید صرفاً ورزش، انجام دادند و در مجله کاربردی فیزیولوژی به چاپ رساندند.
اسلنتز روی 175 مرد و زن 40 تا 65 ساله در شمال كالیفرنیا مطالعه كرد. همه آنها كمتحرك و چاق و دارای كلسترول خفیف یا متعادل بودند.
موضوعات مطالعه شامل موارد زیر به مدت شش ماه بود:
- گروه اول (گروه شاهد یا مقایسه) همانطور بیتحرك باقی ماندند.
- گروه دوم به مقدار كم ورزش با شدت ملایم (برابر 20 کیلومتر پیادهروی در هفته) انجام دادند.
- گروه سوم باید به مقدار كم ورزش با شدت زیاد (برابر 20 کیلومتر دوی آرام در هفته) انجام دادند.
- گروه آخر به مقدار زیاد ورزش با شدت زیاد (برابر 33 کیلومتر دوی آرام در هفته) انجام دادند.
شركت‌كنندگان از تردمیل، دوچرخه ثابت و الیپتیکال ترینر (دستگاه ورزشی ثابتی است كه همان اثرات مفید راه رفتن و دویدن را فراهم می‌كند، اما فشار مفاصل و ضربات را كاهش می‌دهد. این دستگاه را می‌توان از نظر شدت روی مراحل مختلف تنظیم كرد) استفاده می‌كردند.
كسانی كه با هر سه نوع دستگاه ورزش می‌كردند، به طور مستقیم تحت نظارت بودند یا نمایشگرهایی داشتند كه ضربان قلب‌شان را نشان می‌داد تا شدت فعالیت بدنی آنها چك شود.
همچنین از آنها خواسته شده بود رژیم غذایی خود را در طول انجام مطالعه تغییر ندهند.
قبل و بعد از مطالعه از شكم افراد اسكن انجام شد تا چربی احشایی آنها بررسی شود. این چربی در اطراف ارگان‌هایی كه در ناحیه شكمی قرار دارند، تجمع می‌كند. نتایج به دست‌آمده به قرار زیر بود:
- چربی احشایی نزدیك به 9 درصد در گروه بیتحرك افزایش یافت.
- چربی احشایی در گروهی كه به مقدار كم (با هر دو شدت) ورزش می‌كردند، تغییری نكرد.
- چربی شكم به طور میانگین 7 درصد در افرادی كه با شدت زیاد ورزش می‌كردند، كاهش یافت.
- گروهی كه با شدت بسیار زیاد ورزش می‌كردند، نهتنها چربی شكمی آنها از بین رفت، بلكه 7 درصد نیز كاهش یافت.
این پژوهش نشان داد كه ورزش می‌تواند چربی خطرناك بدن را كاهش دهد؛ چربی كه باعث می‌شود ما شبیه توپ بسكتبال باشیم.
در حالی كه شما می‌توانید تا حدی شكل ارثی سیب و گلابی بودن بدن خود را تغییر دهید، می‌توانید چربی احشایی بدن‌تان را مانند تغییر ظاهر بدن، عضله و پوست نیز تغییر و كاهش دهید.
