زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : عالمه حریری فر ، کارشناسی ارشد تغذیه و رژیم درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : یکی از ترس‌ها و ناامیدی‌های پیر شدن برای بسیاری از ما، مبارزه روزافزون برای به خاطر سپردن افراد و خاطراتی است که یک زمانی بسیار ساده و راحت در خاطر داشتیم و گمان می‌کنیم در این دوران دیگر توانایی داشتن آن را نداریم! این موضوع شاید بسیار نگران کننده به نظر می‌رسد. اما دانشمندان برای رفع این نگرانی، تلاش‌های بسیار کرده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که شاید زوال عقل یا بروز اختلالات شناختی اجتناب ناپذیر نباشد! دانشمندان راهکارهایی یافته‌اند تا بدانیم چگونه از آلزایمر پیشگیری کنیم!

دانشمندان می‌گویند: مدت‌ها قبل از اینکه بطور معمول فراموش کنید که کلیدها را کجا گذاشتید یا چرا وارد اتاق شدید، چرخ‌های زوال شناختی ممکن است در مغز شما بچرخد و شما را در مسیر دمانس یا زوال عقل قرار دهد. بنابراین زوال عقل خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کنید، شروع می‌شود!

به دلایلی که هنوز هم تا حدودی ناشناخته هستند، سلول‌های مغزی گاهی از کار می‌افتند و ارتباطات بین مراکز مغزی ضعیف شده و منجر به ضعف حافظه و توانایی تفکر می‌شود. در نوع خاصی از زوال عقل که زوال عقل عروقی نامیده می‌شود، این اختلال به دلیل سکته مغزی یا رویدادی دیگری ایجاد می‌شود که بر اثر آن، جریان خون به مغز محدود می‌شود. خلاصه اینکه، زوال عقل، جزئی از فرایند طبیعی پیری محسوب نمی‌شود و این با مطالعه روی افرادی که در سنین بالای 60 سالگی هستند و مغزشان همانند یک فرد 20 ساله کار می‌کند(Superagers)، قابل اثبات است.

در حال حاضر بیش از 55 میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی می‌کنند و سالانه نزدیک به 10 میلیون مورد جدید گزارش و به این جمعیت افزوده می‌شود. در یک مطالعه عواملی مانند افسردگی، فشار خون بالا، عدم تحرک بدنی، دیابت، چاقی، چربی خون بالا، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن، انزوای اجتماعی و تنهایی، مصرف زیاد الکل، اختلالات خواب و از دست دادن شنوایی، به عنوان عوامل بروز زوال عقل و آلزایمر شناخته شده‌اند.

شاید خبر بد این باشد که تاکنون هیچ درمانی برای آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل وجود ندارد، اما خبر خوب این است که بهبود عوامل مختلف سلامت، شیوه زندگی و عوامل اجتماعی ـ فعالیت بدنی، رژیم غذایی، افسردگی، تحصیلات و تنهایی ـ در دوران جوانی و بزرگسالی و بدون توجه به سن، می‌تواند از یک سوم موارد زوال عقل جلوگیری کند.

بیشتربخوانید:

تغذیه در ابتلا به آلزایمر چه نقشی دارد؟

تغییر شیوه زندگی می‌تواند به جلوگیری از زوال عقل کمک کند

صرفنظر از سن شما، راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید از هم اکنون شروع کنید تا شانس خود را برای جلوگیری از زوال عقل افزایش دهید. بنابراین مهم نیست چند سال دارید، هرگز برای انجام این اقدامات پیشگیرانه دیر نیست! بر اساس مطالعات مختلف دانشمندان، افزایش فعالیت بدنی، به چالش کشیدن ذهن و انتخاب غذاهای رنگارنگ، می‌تواند به جلوگیری یا حداقل تاخیر در زوال عقل کمک کند.

غذاهای رنگارنگ بخورید

خوردن غذاهای حاوی فلاونوئیدها می‌تواند به شاداب و تیز نگهداشتن ذهن کمک کند. میوه‌ها و سبزیجاتی مانند سیب، توت سیاه، زغال اخته، کرفس، گیلاس، گریپ فروت، پرتقال، گلابی، فلفل و توت فرنگی حاوی فلاونوئید بالا هستند. قوی‌ترین اثر محافظتی در میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی دیده می‌شود. فلاونوئیدها در پیشگیری از کاهش مهارت‌های ذهنی و فکری که معمولاً بر اثر افزایش سن ناشی می‌شود، نقش قوی و موثری دارند. بنابراین، شاید یک تغییر ساده در رژیم غذایی بتواند از افت یا اختلال شناختی پیشگیری کند.

طبق توصیه دانشمندان، هیچ وقت برای شروع دیر نیست، فلاونوئیدها، چه زمانی که 20 سال آن را در برنامه غذایی خود داشته باشید، یا این که اخیراً مصرف آن را شروع کرده باشید، اثرات مفید خود را در محافظت از عملکرد شناختی نشان می‌دهد 2.

فعالیت بدنی خود را بیشتر کنید

یکی از مهمترین اقداماتی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل انجام دهید، افزایش سطح فعالیت بدنی است. در حال حاضر در هر نقطه از سطح فعالیت بدنی هستید، آن را بیشتر کنید. فعالیت بدنی متوسط، مانند پیاده روی سریع روزانه، باعث بهبود سلامت کلی جسمی و روحی، بهبود خواب، کاهش علائم افسردگی و ارتقای عملکرد شناختی می‌شود. فعالیت بدنی منظم به رشد عروق خونی مغز و حفظ سلامت آن کمک می کند، سطح گلوکز خون در مغز را افزایش می‌دهد، از کاهش ماده خاکستری مغز جلوگیری می‌کند و به توجه، سازماندهی افکار و دستیابی به اهداف در بزرگسالان جوان و بزرگسال کمک می‌کند.

افرادی که در سنین میانسالی وضعیت سلامتی ضعیف‌تری دارند، یعنی؛ فعالیت فیزیکی کمی دارند، رژیم غذاییشان نامناسب است و فشار خون بالا دارند، بیش از دو برابر افرادی که از سلامت خوبی در این دوره برخوردارند، با خطر زوال عقل مواجه هستند. همچنین، افرادی که در سن 18 تا 30 سالگی از سلامت نسبی (نه چندان خوب) برخوردارند و فشار خون بالا، قند خون و کلسترول داشتند، در مقایسه با افرادی که در این سنین در وضعیت سلامتی خوبی قرار دارند، در چهل و پنجاه سالگی نمره‌های عملکرد شناختی پایین‌تری می‌گیرند. خلاصه این که، ورزش می‌تواند همه شاخص‌های سلامتی را بهبود بخشد.

بیشتربخوانید:

چگونه رژیم غذایی از زوال عقل جلوگیری می‌کند؟

ذهن خود را به چالش بکشید

مطالعات نشان داده‌اند چالش ذهنی می‌تواند به حفظ حافظه و مهارت‌های تفکر خوب کمک کند. فعال ماندن از نظر ذهنی مانند نوشتن نامه، انجام معماها، بازی با ورق، حل پازل یا مطالعه می‌تواند سبب شود علائم زوال عقل و آلزایمر 5 سال دیرتر آغاز شود. طبق توصیه متخصصان، هیچ وقت برای شروع انواع فعالیت‌های ارزان قیمت و در دسترس دیر نیست. افرادی که مدام ذهن خود را به چالش می‌کشند و آن را از محدود امن و راحت خود خارج می‌کنند، معمولاً روابط اجتماعی قوی تری نیز دارند.