به قلم : حدیثه خسروی ؛ کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
تحریریه زندگی آنلاین : مصرف بیش از حد روغن ماهی ممکن است عوارض جانبی از جمله تغییر در فشار خون و خونریزی بینی را ایجاد کند. روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامت قلب است. مطالعات نشان می‌دهند روغن ماهی تری‌گلیسیرید خون را کاهش می‌دهد، التهاب را تسکین می‌دهد و حتی علائم بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید را کاهش می‌دهد.
بالا رفتن قند خون
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مقادیر بالای مکمل اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت افزایش دهد. به عنوان مثال، مطالعه با حجم نمونه کم نشان داد که مصرف 8 گرم اسیدهای چرب امگا 3 در روز منجر به افزایش 22 درصدی سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در یک دوره هشت هفته‌ای می‌شود.
دوزهای بالای امگا 3 می‌تواند تولید گلوکز را تحریک کند که منجر به بالا رفتن قند خون می‌شود. با این حال، تحقیقات دیگر نتایج متناقضی را نشان داده‌اند که نشان می‌دهند فقط دوزهای بسیار بالا بر قند خون تأثیر می‌گذارد. تجزیه و تحلیل دیگری از 20 مطالعه نشان داد که دوزهای روزانه 3.9 گرم EPA و 3.7 گرم DHA (دو شکل اصلی اسیدهای چرب امگا 3) هیچ تأثیری بر سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ندارد.
بیشتربخوانید:
باید و نبایدهای مصرف امگا3 در بارداری
خونریزی
خونریزی لثه و خونریزی بینی دو مورد از عوارض بارز مصرف بیش از حد روغن ماهی هستند. یک مطالعه بر روی 56 نفر نشان داد که مصرف 640 میلی‌گرم روغن ماهی در روز در طی یک دوره چهار هفته‌ای باعث کاهش لخته شدن خون در بزرگسالان سالم می‌شود. علاوه بر این، یک مطالعه دیگر نشان داد که مصرف روغن ماهی ممکن است با خطر بالاتر خونریزی بینی مرتبط باشد.
مطالعه فوق نشان می‌دهد 72 درصد از نوجوانانی که روزانه 1 تا 5 گرم روغن ماهی مصرف می‌کنند، خونریزی بینی را به عنوان یک عارضه جانبی تجربه می‌کنند. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود که مصرف روغن ماهی را قبل از عمل جراحی قطع کنید و اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده میکنید، قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
کاهش فشارخون
نقش روغن ماهی در کاهش فشارخون اثبات شده است. یک مطالعه بر روی 90 فرد تحت دیالیز نشان داد که مصرف 3 گرم اسیدهای چرب امگا 3 در روز به طور قابل‌توجهی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد. به طور مشابه، تجزیه و تحلیل 31 مطالعه به این نتیجه رسید که مصرف روغن ماهی می‌تواند به طور مؤثر فشار خون را کاهش دهد، به ویژه برای کسانی که فشار خون بالا یا سطح کلسترول بالا دارند. کاهش فشار خون به دنبال مصرف امگا 3 برای افرادی که در معرض پرفشاری خون هستند، می‌تواند مفید واقع شود، اما از سوی دیگر برای افرادی که فشار خون پایین دارند، مطمئناً مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت و جهت پیشگیری از تداخل با داروهای کاهنده فشار خون حتماً باید تحت نظر پزشک تجویز شود.
بیشتربخوانید:
روغن بذر کتان، سرشار از امگا3
اسهال
اسهال یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی مرتبط با مصرف روغن ماهی است و ممکن است به ویژه در مصرف دوزهای بالا شایع باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که اسهال یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی روغن ماهی، در کنار سایر علائم گوارشی مانند نفخ است.
علاوه بر روغن ماهی، انواع دیگر مکمل‌های امگا 3 نیز ممکن است باعث اسهال شوند. به عنوان مثال، روغن بذر کتان یک جایگزین گیاهی محبوب برای روغن ماهی است، اما نشان داده شده است که اثر ملین دارد و ممکن است دفعات حرکت روده را افزایش دهد. به منظور پیشگیری از عارضه اسهال به دنبال مصرف اسیدهای چرب امگا 3، حتماً مکمل را با وعده‌های غذایی مصرف کنید و دوز مصرفی را کاهش دهید.
ریفلاکس اسید معده
نقش روغن ماهی در بهبود سلامت قلب و عروق اثبات شده است. بسیاری از افراد پس از شروع مصرف مکمل‌های روغن ماهی احساس سوزش سر دل می‌کنند. سایر علائم ریفلاکس اسید، از جمله آروغ زدن، حالت تهوع و ناراحتی معده از عوارض جانبی رایج روغن ماهی هستند که عمدتاً به دلیل محتوای چربی بالای آن است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که چربی باعث ایجاد سوء‌هاضمه می‌شود. رعایت دوز متعادل و مصرف مکمل‌ها همراه با وعده‌های غذایی اغلب می‌تواند به طور مؤثر ریفلاکس اسید را کاهش دهد و علائم را تسکین دهد. همچنین تقسیم دوز مصرفی در طی روز به کنترل عوارض کمک می‌کند.
بیشتربخوانید:
مصرف امگا 3 و كاهش پرخاشگری در كودكان
سکته مغزی
سکته مغزی هموراژیک وضعیتی است که با خونریزی در مغز ایجاد می‌شود که معمولاً در اثر پارگی عروق خونی ضعیف ایجاد می‌شود. برخی از مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که مصرف زیاد اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند توانایی خون برای لخته شدن را کاهش دهد و خطر سکته مغزی هموراژیک را افزایش دهد، البته برخی از مطالعات اثرات ضد و نقیضی را نشان داده‌اند و این مطالعات گزارش می‌دهند که هیچ ارتباطی بین مصرف ماهی و روغن ماهی و خطر سکته مغزی هموراژیک وجود ندارد. مطالعات انسانی بیشتری باید برای تعیین اینکه چگونه اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است بر خطر سکته مغزی هموراژیک تأثیر بگذارد، انجام شود.
مسمومیت ویتامین A
انواع خاصی از مکمل‌های اسید چرب امگا 3 سرشار از ویتامین A هستند که در صورت مصرف زیاد می‌تواند سمی باشد. برای مثال، تنها یک قاشق غذاخوری (14 گرم) روغن کبد ماهی می‌تواند تا 270 درصد از نیاز روزانه شما به ویتامین A را در یک وعده تأمین کند. مسمومیت با ویتامین A می‌تواند عوارض جانبی مانند سرگیجه، حالت تهوع، درد مفاصل و تحریک پوست ایجاد کند. در دراز مدت، همچنین می‌تواند منجر به آسیب کبدی و حتی نارسایی کبد در موارد شدید شود. به همین دلیل، بهتر است به محتوای ویتامین A مکمل امگا 3 توجه زیادی داشته باشید و دوز مصرفی خود را متعادل نگه دارید.
بی‌خوابی
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف دوزهای متوسط روغن ماهی می‌تواند کیفیت خواب را افزایش دهد. به عنوان مثال، یک مطالعه روی 395 کودک نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی‌گرم اسیدهای چرب امگا 3 به مدت 16 هفته به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند. با این حال، در برخی موارد، مصرف بیش از حد روغن ماهی در واقع ممکن است با خواب تداخل داشته باشد و به بی‌خوابی کمک کند. در یک مطالعه موردی، گزارش شد که مصرف دوز بالای روغن ماهی علائم بی‌خوابی و اضطراب را برای بیمار با سابقه افسردگی بدتر می‌کند. تحقیقات بیشتری برای درک اینکه چگونه دوزهای زیاد ممکن است بر کیفیت خواب در جمعیت عمومی تأثیر بگذارد، مورد نیاز است.
بیشتربخوانید:
منابع غنی امگا 3 به جز ماهی را بشناسید
دوز پیشنهادی مصرف چقدر است؟
اگرچه توصیه‌ها می‌توانند بسیار متفاوت باشند، اکثر سازمان‌های بهداشتی مصرف حداقل 250 تا 500 میلی‌گرم EPA و DHA، دو شکل ضروری اسیدهای چرب امگا 3، در روز را توصیه می‌کنند. با این حال، مقدار بالاتری اغلب برای افرادی که شرایط سلامت خاصی دارند، مانند بیماری قلبی یا سطوح بالای تری‌گلیسیرید توصیه می‌شود. به عنوان مرجع، یک سافت‌ژل معمولی 1000 میلی‌گرمی روغن ماهی معمولاً حاوی حدود 250 میلی‌گرم EPA و DHA ترکیبی است، در حالی که یک قاشق چایخوری (5 میلی‌لیتر) روغن ماهی مایع در حدود 1300 میلی‌گرم است. به گفته سازمان ایمنی غذای اروپا، مکمل‌های اسید چرب امگا 3 را می‌توان با دوزهای تا 5000 میلی‌گرم در روز مصرف کرد. به عنوان یک قاعده کلی، اگر علائم منفی را تجربه کردید، مصرف خود را کاهش دهید یا به جای آن از طریق منابع غذایی نیازهای اسید چرب امگا 3 خود را تأمین کنید.
امگا 3 بخشی ضروری از رژیم غذایی است و دریافت مکمل‌هایی مانند روغن ماهی با بهبود سلامت فرد ارتباط دارد. با این حال، مصرف بیش از حد روغن ماهی می‌تواند منجر به بروز عوارض جانبی مانند قند خون بالا و افزایش خطر خونریزی شود. از میزان دوز توصیه شده پیروی کنید و سعی نمایید بیشتر اسیدهای چرب امگا 3 خود را از منابع غذایی کامل دریافت کنید.
