دكتر پروانه صفايى مقدم - روانشناس بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : تغذیه بر سلامت روان و عملکرد سلول‌های عصبی تأثیرگذار است. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی با بیماری‌های روحی ازجمله افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت، اختلال دوقطبی، سایکوز، فوبیا، اختلال شناختی و مشکلات رفتاری ارتباط دارد. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی مناسب که تأمین کننده نیاز بدن به تمام مواد مغذی باشد در پیشگیری و بهبود بیماری‌های روانی تأثیرگذار است. همچنین کمبود مواد مغذی در بدن بر روی متابولیسم بعضی از داروهای مورداستفاده در بیماری‌های روانی مؤثر است. بنابراین رژیم غذایی مناسب باعث بهبود اثرگذاری داروها نیز می‌گردد. در افراد چاق یا دارای اضافه وزن، کاهش وزن بدن می‌تواند به بهبود سلامت روان کمک نماید.
کاهش و افزایش قند خون نیز بر وضعیت روانی مانند افسردگی و اضطراب تأثیرگذار است. بنابراین حفظ قند خون در سطح نرمال اهمیت دارد. دلیل اینکه بعضی از افراد در مواجهه با استرس، شیرینی مصرف می‌کنند نیز به دلیل تأثیر آن در ایجاد حس آرامش است. بنابراین مصرف میزان کافی غلات کامل (مانند نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای) توصیه می‌گردد. دریافت کم کربوهیدرات تأثیر منفی بر حالات روحی دارد. کمبود ویتامین دی در ابتلا به افسردگی، اختلالات خلقی و شناختی تأثیرگذار است. سطح مناسب ویتامین دی در بدن جهت درمان افسردگی مفید است. بهترین راه دریافت ویتامین دی تماس با نور آفتاب به میزان حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در روز است. خوردن غذاهایی همچون ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و غذاهای غنی‌شده با ویتامین دی مفید است.
بیشتر بخوانید:
بهترین و بدترین غذا‌ها برای کبد
آیا آنچه می‌خورید بر سلامت روانی شما اثر می‌گذارد؟
با منظم غذا خوردن میزان قند خون خود را در حد ثابتی نگه می‌دارید. چرا چنین چیزی مفید است؟ وقتی میزان قند خون پایین بیاید باعث احساس خستگی و تند‌خویی می‌شود و عدم تعادل و ثبات میزان قندخون باعث بروز اختلالات خلقی یا عاطفی از جمله افسردگی و اضطراب می‌شود. اگر قندخون شما بالا برود، پس از آن دچار کاهش قندخون می‌شوید که در نتیجه ممکن است دچار اختلالات خلقی هم بشوید. به همین دلیل غذا خوردن نامنظم صدمة بیشتری به شما می‌زند تا اینکه شکم‌تان از گرسنگی به قارو‌قور بیفتد. اگر در طول روز اغلب گرسنه می‌شوید و این بر روحیه و تمرکز و سطح انرژی شما اثر می‌گذارد، بدانید که غذا خوردن در وعده‌های منظم اهمیت دارد. هر سه یا چهار ساعت غذا خوردن جلوی کاهش سطح انرژی به دلیل کاهش میزان قندخون را می‌گیرد".
آنچه می‌خورید می‌تواند استرس شما را کم کند
کم‌آبی بدن بر سلامت روانی شما اثر می‌گذارد و مانع تفکر دقیق و تمرکز می‌شود. بدن ما کم‌آبی را به‌عنوان عامل اضطراب‌آور می‌بیند و باعث نشانه‌هایی مثل کاهش انرژی، عدم تمرکز کافی، گیجی و تند‌خویی می‌شود. سلول‌های مغزی هم درست مثل سلول‌های بدن نیاز به آب دارند و این نشان می‌دهد که افرادی که دچار کم‌آبی بدن هستند بیشتر احتمال ابتلا به تنش‌ها و بیماری‌های روانی دارند. آب باعث جریان بهتر خون می‌شود پس اگر بدن آب کافی نداشته باشد سموم بدن به‌خوبی دفع نمی‌شوند و این باعث احساس ضعف و بیماری می‌شود". «کم‌آبی بدن باعث تمایل شدید به خوردن مواد غذایی ناسالم مثل انواع چیپس‌ها و کربو‌هیدرات‌های تصفیه‌شده و نوشیدنی‌های حاوی الکل و کافئین می‌شود که اثر ادرار‌آور دارند. مصرف الکل باعث کاهش توانایی‌های شناختی بر اثر کم‌آبی بدن می‌شود چون برای دفع الکل از جریان خون، بدن ما نیاز به آب دارد و همین باعث نشانه‌های خماری در صبحگاه پس از نوشیدن الکل می‌شود. نوشابه‌های گازدار حاوی شکر باعث افزایش ناگهانی انرژی در بدن می‌شوند که باعث هشیاری ذهنی می‌شود اما پس از آن ناگهان کاهش قندخون اتفاق می‌افتد که باعث انرژی کم و خستگی ذهنی می‌شود». عوارض روحى و روانی رژيم گرفتن. رژیم گرفتن چه تأثیراتی روی روحیه ما می‌گذارد و اثرات روانی رژیم غذایی کدامند چه مراقبت‌هایی در این زمینه باید داشته باشیم و چه خطراتی روح و روان ما در هنگام رژیم گرفتن تهدید می‌کنند. رژیم گرفتن، یک روش سالم برای کاهش وزن نیست. کاهش بیش از حد کالری نه تنها سوخت‌وساز شما را کند کرده و شما را از مواد مغذی محروم می‌کند، بلکه می‌تواند از نظر روانی نیز بر شما تأثیر بگذارد.
سلامت دستگاه گوارش و سلامت روان
جالب است بدانید که دستگاه گوارش دارای تعداد زیادی سلول عصبی می‌باشد به‌طوری‌که به آن مغز دوم نیز می‌گویند.
همان‌طور که عوامل روحی و روانی زمان انتقال مواد در لوله گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهند. باکتری‌هایی که در لوله گوارش نیز زندگی می‌کنند به‌وسیله مواد تولیدی‌شان می‌توانند بر عملکرد مغز و رفتار اثر بگذارند. عفونت‌های دستگاه گوارش همراه با میکروارگانسیم‌های مضر می‌توانند با افزایش نفوذپذیری غشای دستگاه گوارش به عوامل بیماری‌زا عملکرد مغز را تخت تأثیر قرار دهند. بنابراین مصرف پروبیوتیک‌ها و پربیوتیک‌ها جهت تأمین سلامت دستگاه گوارش و سیستم عصبی می‌تواند مفید واقع شود. تغذیه بر سلامت روان و عملکرد سلول‌های عصبی تأثیرگذار است.
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی با بیماری‌های روحی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیت، اختلال دوقطبی، سایکوز، فوبیا، اختلال شناختی و مشکلات رفتاری ارتباط دارد. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی مناسب که تأمین کننده نیاز بدن به تمام مواد مغذی باشد در پیشگیری و بهبود بیماری‌های روانی تأثیرگذار است کاهش و افزایش قند خون نیز بر وضعیت روانی مانند افسردگی و اضطراب تأثیرگذار است. بنابراین مصرف میزان کافی غلات کامل (مانند نان سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای) توصیه می‌گردد. دریافت کم کربوهیدرات تأثیر منفی بر حالات روحی دارد.
بیشتربخوانید:
لاغری شکم و پهلو؛ چند تمرین ساده یوگا
کمبود ویتامین دی در ابتلا به افسردگی، اختلالات خلقی و شناختی تأثیرگذار است. سطح مناسب ویتامین دی در بدن جهت درمان افسردگی مفید است. بهترین راه دریافت ویتامین دی تماس با نور آفتاب به میزان حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در روز است. خوردن غذاهایی همچون ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و غذاهای غنی‌شده با ویتامین دی مفید است.
مصرف غذاهای دریایی رابطه معکوس با میزان افسردگی و ارتکاب به قتل دارد. روغن ماهی در سیاری از بیماری‌های روانی مانند افسردگی، شیزوفرنی، افسردگی و اختلال دوقطبی مفید است. مصرف ماهی و مکمل امگا ۳ در بهبود عملکرد شناختی و زوال عقلی نقش دارد. به همین دلیل مصرف حداقل ۲ بار در هفته ماهی در بزرگسالان توصیه می‌گردد. در صورتی که فرد دریافت کافی ماهی نداشته باشد نیاز به مصرف مکمل امگا ۳ دارد. بهتر است این مکمل همراه وعده غذایی که حاوی چربی می‌باشند مصرف شود. رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات تأثیر مثبت بر سلامت روان دارد. افراد مبتلا به اضطراب باید میزان مصرف کافئین خود را کاهش دهند. کافئین در چای، قهوه، نوشابه و شکلات تلخ وجود دارد. جایگزینی قهوه با چای سبز مفید می‌باشد. این افراد باید دریافت قند، شکر و محصولات غذایی شیرین شده با شکر را کاهش دهند. دریافت روزانه مکمل مولتی‌ویتامین مواد معدنی نیز مفید است. مصرف یا بوییدن اسطوخودوس نیز باعث ایجاد آرامش و کاهش اضطراب می‌گردد. افت قند خون عامل دیگری است که باعث افزایش اضطراب می‌شود به همین دلیل داشتن یک برنامه غذایی که منجر به حفظ قندخون در سطح نرمال شود ضروری است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نیز باید مصرف شکر و کافئین خود را کاهش دهند.
رژیم گرفتن برای مغز شما خوب نیست
مغز، عضلات و سایر اندام‌های شما برای کار کردن به ذخیره قند کافی نیاز دارند. هنگامی‌که کالری را بیش از حد محدود میکنید، می‌تواند منجر به کاهش سطح قندخون و خستگی شود و حتی بر خصوصیات شخصیتی شما تأثیر بگذارد. هنگامی‌که افراد رژیم گیرنده کالری مصرفی‌شان را کاهش می‌دهند، می‌توانند تحریک‌پذیر و خشن شوند و مجبورند قدرت خودداری بیش‌ازحدی در هنگام انتخاب مواد غذایی به کار ببرند.
آن‌ها متوجه شدند در زمانیکه کالری محدود می‌شود، افراد رژیم گیرنده ترجیح می‌دهند فیلم‌هایی با شخصیت‌های عصبانی و موضوعات انتقام‌جویانه ببینند و به‌جای چهره‌های غمگین یا ترسان، به سمت چهره‌ها و ژست‌های عصبانی جذب می‌شوند.
تحقیق دیگری نشان می‌دهد که افراد رژیم گیرنده، بیشتر مستعد اضطراب و افسردگی هستند و اگر کالری آن‌ها بیش از حد محدود شود ممکن است به غذا وسواس پیدا کنند.
این همان نوع واکنشی است که قحطی‌زده‌ها و افرادی که دچار اختلالات خوردن هستند، نشان می‌دهند. همچنین این خطر وجود دارد که آن‌قدر ناامید شوند که رژیمشان به پرخوری تبدیل شود و پس از آن احساس گناه داشته باشند برای اینکه تسلیم وسوسه شده‌اند. این نوع رفتار می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای اختلال خوردن باشد.
بیشتربخوانید:
فرمول داشتن شکمی صاف بدون قرص لاغری
چگونه سریع لاغری شویم؟
بدیهی است که خطرات رژیم گرفتن فقط در مشکلات جسمی خلاصه نمی‌شود و مشکلات روانی را نیز در برمی‌گیرد. اگر احساس تحریک‌پذیری میکنید و ایجاد ارتباط برایتان دشوار است، شاید کالری‌تان را بیش از حد محدود کرده‌اید.
اگر سعی دارید وزن کم کنید، ایده خوبی نیست که کالری‌تان را بیشتر از ۵۰۰ کالری در روز کاهش دهید و در غیر این صورت خودتان را در معرض خطر تغییرات خلقی و کمبود انرژی و بی‌انگیزگی قرار می‌دهید. کاهش ۵۰۰ کالری در روز به شما امکان می‌دهد که حدود نیم کیلو در هفته وزن کم کنید. رژیم غذایی ناسالم افراد را به مرز افسردگی می‌کشاند : نیازهای روحی هر انسان، به محرک‌های درونی نیاز دارد تا بتواند در برابر محرک‌های خارجی مقاومت کند، بدخوراکی و پیروی از رژیم غذایی ناسالم، تضعیف‌کننده محرک‌های درونی انسان می‌شود که او را تا مرز افسردگی و اختلال‌های روانی می‌کشاند.
زنان بیش از مردان در معرض اختلال‌های روانی و افسردگی قرار دارند، نزدیک به ۳۲ درصد جمعیت زنان به دلایل مختلف در معرض اختلالات روحی-روانی و افسردگی قرار دارند که افسردگی بعد از زایمان، افسردگی قبل از دوران عادت ماهانه یا پس از آن و غیره از علل و عوامل آن است. متاسفانه با این قضیه به‌صورت جدی برخورد نمی‌شود این در حالی است که تنها راه مقابله با محرک‌های بیرونی که سبب آزار و اذیت روحی روانی انسان می‌شوند، تقویت محرک‌های درونی است که اگر تقویت شوند می‌توان با آرامش بیشتر، محرک‌های بیرونی را به‌نوعی مدیریت و حل‌وفصل کرد.
