زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی

رژیم‌هایی كه 800-200 كیلوكالری انرژی تولید می‌كنند، در دسته رژیم‌های لاغری بسیار كم كالری قرار می‌گیرند.

اغلب این رژیم‌ها این خصوصیات را دارند:

كم كالری، اما نسبتا پرپروتئین می‌باشند. میزان پروتئین در روز 0/8 تا 1/5 گرم برای هر كیلوگرم وزن بدن است.

این رژیم‌ها باید طوری طراحی شوند كه تمام نیاز ویتامین و مواد معدنی، الكترولیت‌ها و اسیدهای چرب ضروری را در حد میزان توصیه شده روزانه (RDA) تامین كنند.

اما میزان انرژی آن در كمتر از حد RDA نباشد.

این انواع رژیم لاغری 16-12هفته طول می‌كشند. بزرگ‌ترین مزیت آنها در این است كه به سرعت وزن را كم می‌كنند.

به دلیل عوارض جانبی، فقط در صورتی توصیه می‌شود كه BMI فرد بالای 30 و برنامه رژیم غذایی فرد همراه با روان درمانی باشد تا موفقیت‌آمیز شود.

گاهی نیز ممكن است این رژیم‌ها برای افرادی كه BMI آنها بین 30-27 است و عوامل خطرسازی دارند، تحت نظر تیم درمانی توصیه شود.

این رژیم‌ها اولین بار در اوایل دهه 1970 رایج شد و خیلی‌ها را به عوارض گسترده و غیرقابل جبران گرفتار نمود.

در هر حال بهبود فرمول آن و توجه به پروتئین‌های با كیفیت بالا در افرادی كه چاقی آنها زندگی‌شان را تهدید می‌كند، مهم است.

اكثر انواع رژیم لاغری خیلی كم كالری یا VLCD به یكی از دو حالت موجود اجرا می‌شوند:

1- رژیم لاغری اصلاح شده پر پروتئین حاوی 1/5 گرم برای هر كیلوگرم وزن ایده‌آل از منابع پروتئینی به شكل گوشت، مرغ و ماهی است كه كربوهیدرات ندارد و چربی آن فقط از طریق منابع پروتئینی جبران می‌شود.

در این رژیم دفع نیتروژن بالا است و حدود 23-11  گرم در روز در چند روز اول است كه به سرعت از مقدار آن كم می‌شود تا به حد ثابت برسد.

می‌توان با افزودن 100 گرم كربوهیدرات به این رژیم، مانع از دست رفتن بعدی نیتروژن شد.

2- دومین روش رژیم‌ لاغری های خیلی كم‌كالری VLCD كه رایج‌تر است، از رژیم مایعات كه براساس شیر و تخم‌مرغ است، استفاده می‌شود.

این رژیم 70-30 گرم پروتئین، 45-30 گرم كربوهیدرات و مقدار كمی چربی دارد. استفاده از رژیم‌های VLCD به آموزش دقیق و پیگیری نیاز دارد.

اثرات درازمدت آن زمانی نشان داده می‌شود كه همراه با اصلاح شیوه زندگی باشد و فعالیت بدنی و توصیه‌های تغذیه‌ای برای حفظ وزن كم شده، را داشته باشد.

مشكلات قلبی شامل مرگ ناگهانی، خطرات از دست رفتن پتاسیم و از دست رفتن پروتئین بدن (20 گرم به ازای هر كیلوگرم كاهش وزن)، از عوارض آن به شمار می‌رود.

الكترولیت‌های سرم را باید در صورت لزوم اندازه‌گیری كرد و اگر لازم بود، مكمل تجویز گردد.

علاوه بر آن رژیم‌های VLCD ممكن است منجر به افزایش دفع ادراری كتون‌ها شود كه با دفع كلیوی اسیداوریك تداخل دارد.

چرا كه مقدار اسیداوریك سرم افزایش یافته و موجب نقرس می‌شود.

مقادیر بالاتر كلسترول سرم ناشی از متابولیزه كردن ذخایر چربی، خطر سنگ صفرا را افزایش می‌دهد.

واكنش‌های دیگری كه اتفاق می‌افتد، شامل عدم تحمل سرما، خستگی، سردرد، اضطراب، اسهال یا یبوست، خشكی پوست، نازك و تنك شدن مو، كم‌خونی و اختلالات قاعدگی است.

در مورد انتخاب افراد جهت درمان شدن با VLCD باید به این مسائل توجه كرد

1- دارای حداقل 30 درصد اضافه وزن و یا BMI ،30 به بالا داشته باشند.

2- دارای شرایط پزشكی زیر نباشند: شیردهی، بارداری، سرطان، بیماری كبدی، اختلال كلیوی، اختلال قلبی یا اختلالات روانی جدی.

3- همراه رژیم لاغری موثر باید رفتارهای فرد نیز اصلاح شود تا كاهش وزن حفظ گردد.

4- همراه درمان به نحوه حفظ وزن كاهش داده شده هم توجه شود.

رژیم‌های خیلی كم كالری یا VLCD باید مدت آن بین 2-4 هفته با رژیم لاغری 1200 كیلوكالری متعادل، شروع شود و برای كاهش خطرات ناشی از كاهش پروتئین‌های بدن و مشكلات قلبی، باید بین  2 الی 16 هفته محدود و فرد كاملا تحت مراقبت باشد.

افراد باید حداقل 12 ماه تحت مراقبت باشند تا وزنشان حفظ شده و این مراقبت تا زمانی ادامه یابد كه خود فرد بتواند غذا خوردنش را خصوصا در موارد استرس، كنترل كند.

بعضی افراد حتی بعد از این مدت هم به پیگیری نیاز دارند و باید همچنان ورزش هوازی انجام دهند تا كاهش وزن آنها پایدار بماند.