احسانه طاهری؛ كارشناس ارشد علوم تغذیه
براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت بیش از یك میلیارد نفر در سراسر جهان اضافه وزن دارند. شمار افراد چاق در جهان حداقل به ۳۰۰ میلیون نفر می‌رسد. این آمار به سرعت در دنیا در حال افزایش می‌‌باشد. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 24 میلیون و 500 هزار نفر در کشور چاق هستند که بیشتر به علت پیروی از رژیم‌‌های غذایی نادرست است.
حدود 11 درصد از این افراد زیر 20 سال هستند که چاقی آنان اغلب به دلیل پیروی از شیوه نادرست رژیم غذایی است و متاسفانه این روش تا سنین بزرگسالی ادامه می‌‌یابد. سازمان بهداشت جهانی همچنین شیوع اضافه وزن را در مردان و زنان ایرانی در سال ۲۰۰۵ به ترتیب ۵۴ و ۷۰درصد گزارش كرده است. به نقل از رییس انجمن پزشکان کودکان آمار کودکان چاق نیز رو به افزایش است كه بیشتر به نادرست بودن الگوهای تغذیه‌ای در سطح خانواده‌ها باز می‌گردد. شیوه زندگی، تغذیه و كم‌تحركی مهمترین علل چاقی هستند.
چاقی سیبی شكل
این الگوهای تجمع چربی به نام‌های آندروئید (چاقی سیبی شكل یا شكمی) و گاینوئید (چاقی گلابی شكل) شناخته شده است. چاقی سیبی شكل بیشتر در مردان دیده میشود و بالا رفتن سن در مقایسه با چاقی گلابی شكل خطر بیش تری را به همراه دارد. چاقی سیبی شكل با مقاومت به انسولین و فراهم نمودن زمینه ابتلا به سندرم متابولیك یا سندرم X همراه است.
از علایم سندرم متابولیك می‌‌توان به عدم تحمل گلوكز، مقاومت به انسولین، افزایش چربی خون و بالا رفتن فشار خون اشاره كرد. اندازه دور كمر بیشتر از 102 سانتیمتر در مردان و 88 سانتیمتر در زنان، تری‌گلیسیرید سرم بالای 150دسی‌گرم بر میلی‌لیتر،HDL یا كلسترول خوب كمتر از 40 میلی گرم بر دسی‌لیتر در مردان و 50 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر در زنان، فشار خون بیشتر از 135/85 میلی‌لیتر جیوه و گلوكز خون بالاتر از 125 میلی گرم بر دسی‌لیتر از علایم ابتلا به سندرم متابولیك هستند.
در چاقی‌‌های سیبی شکل، خطر بیماری‌‌های قلبی بیشتر از چاقی‌‌های گلابی شکل می‌‌باشد. توزیع چربی گاینوئید یا گلابی شكل در زنان شایع تر است كه به صورت تجمع چربی در ناحیه لگن, باسن و ران‌ها است. تجمع این چربی‌ها در واقع, ذخیره انرژی برای دوران‌‌های حاملگی و شیردهی در زنان است وبه اندازه چاقی سیبی شكل خطرناك نیست.
اما پس از سن یائسگی ، خانم هایی كه از الگوهای صحیح تغذیه ای پیروی نمی كنند اغلب چاقی سیبی شكل مبتلا می‌‌شوند. در واقع در زنان پس از یائسگی بیش تر الگوی چاقی مردان مشاهده میشود كه ممكن است به خطر افزایش گلوكز خون، افزایش لیپید و عوارض فشار خون همراه باشد. به گزارش پژوهشكده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشكی تهران, در یك مطالعه پژوهشی كه در شهر تهران انجام گرفته است در شیوع ابتلا به چاقی شکمی 66 درصد گزارش شده است.
مشكل چاقی در مردان
نکته قابل توجه درباره چاقی این است كه خطرات چاقی مردان را در مقایسه با زنان بیشتر تهدید می‌کند. این در حالی است كه اغلب، زنان بیش از مردان به وزن و مشكل چاقی خود توجه می‌‌كنند. چاقی خطر مرگ مردان را افزایش می‌دهد. با این حال مردان کمتر متوجه ارتباط بین اضافه وزن و سلامتی نامطلوب هستند.
چاقی با افزایش خطر بیماری قلبی و سکته مغزی (که دو عامل اصلی مرگ مردان است،) همراه است. الگوهای تجمع چربی در بدن به صورت ژنتیكی كنترل میشود و بنابراین بین زنان و مردان متفاوت است.
رعایت رژیم غذایی سالم و روش زندگی صحیح
مهمترین نكته توجه به این مطلب است كه رعایت رژیم غذایی سالم و روش زندگی صحیح همراه با ورزش و خواب منظم، خطر چاقی را به هر شكلی كاهش خواهد داد. گزارش شده است احتمال مرگ زودرس مردانی که فعالیت جسمی دارند 20 تا 30 درصد کمتر است. احتمال ابتلای این گروه از مردان به بیماری‌‌های مهم نیز گاه تا 50 درصد کاهش می‌‌یابد.
