برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
با پیشرفت علم و توسعه صنعت، آ‌سایش و رفاه زیادی در زندگی انسان‌ها رخ داده و بشر امروز با تسهیلات خیلی بیشتری نسبت به گذشته، زندگی آ‌سانتر و مرفه‌تری را می‌گذراند. بسیاری از بیماریهای عفونی كه در گذشته شیوع چشمگیری داشت و هر ساله قربانیان زیادی را اسیر پنجه‌های مرگبار خود مینمود، امروزه دیگر در جوامع پیشرفته منسوخ شده.
به این ترتیب چنین به نظر می‌رسد كه با تسهیلات زیادی كه زندگی متمدن امروزی برای انسان فراهم نموده و آ‌سایش و رفاه فراوان حاصل از آ‌ن و نیز مهار شدن بیماریهای مختلفی كه در گذشته سلامت افراد را در معرض خطر قرار میداد، بشر امروزی می‌بایستی بسیار خوشبخت‌تر و تندرست‌تر از گذشته زندگی كند و از لحظه لحظه زندگی خود استفاده بهینه بنماید، ولی یک نگاه اجمالی به زندگی جوامع صنعتی، واقعیت‌های تلخی را آ‌شكار میسازد.
امروزه اشتغال زیاد و گرفتاریهای فراوان ناشی از زندگی صنعتی موجب بروز تغییراتی وسیع در زندگی افراد به خصوص در شهرهای بزرگ شده است. اثرات پدیده صنعتی شدن جوامع، دگرگونی‌های چشمگیری را در شیوه زندگی افراد در این كشورها ایجاد نموده است، از جمله تغییرات گسترده در الگوی غذایی جامعه، كمبود شدید تحرک و فعالیتهای فیزیكی، افزایش استرس و آ‌شفتگی‌های روحی را میتوان نام برد.
این دگرگونی‌ها در شیوه زنگی انسان پیشرفته و متمدن امروزی، پیامدهایی نامطلوب در بر دارد، از جمله شیوع چشمگیر و روزافزون بیماریهای مزمن مانند دیابت، سرطان، عوارض قلبی- عروقی، اختلالات عصبی و در راس همه این امراض <چاقی> و اختلالات گسترده و ناگوار ناشی از آ‌ن.
البته پیشرفت علم در جوامع صنعتی، اقدامات گستردهای نیز برای درمان این بیماریها اندیشیده و مجدانه به مبارزه با این اختلالات برخاسته است.چاقی یكی از شایعترین بیماریهای ناشی از صنعت است كه خطرات زیاد و عواقب ناگواری در بر دارد. امروزه، شاهد شیوع گسترده چاقی، نه تنها در بین افراد سالمند و میانسال، بلكه حتی در بین نوجوانان و كودكان می‌باشیم.
واقعیت این مدعا كه <چاقی امالامراض است> امروزه به اثبات رسیده است. شاید چاقی به ظاهر اختلال چندان مهم و قابل توجهی به نظر نرسد زیرا در كوتاه‌مدت عوارض شدید و خطرناک در بر ندارد و به همین علت ممكن است چندان جدی تلقی نشود ولی در درازمدت عواقب جدی و ناگواری در پی دارد كه سلامت و حتی زندگی فرد را به خطر می‌اندازد. بنابراین انجام اقدامات جدی و پیگیرانه جهت پیشگیری و درمان این اختلال ضروریست.
عوامل مختلفی در ایجاد چاقی دخالت دارند كه عبارتند از تغذیه، عوامل ژنتیكی، عوامل هورمونی، وضعیت تحرک، استرس.
با وجود آ‌نكه همه عوامل فوق در بروز چاقی موثرند ولی مهمترین و اساسی‌ترین فاكتور موثر در این ارتباط، فاكتور تغذیه است. بنابراین به نظر می‌رسد كه با اصلاح تغذیه به عنوان یک عامل بسیار مهم بتوان از بروز یا پیشرفت چاقی پیشگیری و در درمان آ‌ن اقدام نمود.
مساله‌ای كه در پیشروی افراد با وزن بالا وجود دارد این است كه در برخی از افراد پیروی از رژیمهای لاغری نمی‌تواند در كاهش وزن چندان موثر باشد و یا اینكه در برخی موارد دیده شده كه وزن افراد چاق كاهش پیدا میكند ولی پس از مدتی دوباره به وضعیت قبل بازمیگردد و شخصی كه به عنوان مثال چند ماه از وزنی در محدوده طبیعی برخوردار بوده بهتدریج وزن اضافه میكند و دوباره به حالت قبل برمیگردد.
به‌راستی علت این امر چیست؟ اگر بپذیریم كه مهمترین عامل در افزایش وزن و چاقی، تغذیه نامناسب است، به چه علت رژیمهای لاغری در برخی موارد موفق نیستند و حتی اگر در كاهش وزن موثر باشند، در نگهداری و تثبیت وزن در محدوده نرمال ناموفقند؟
برای پاسخ به این سوال لازم است نكاتی چند را در ارتباط با چاقی، عوامل ایجادكننده آ‌ن، فاكتورهای ممانعت كننده در كاهش وزن و عادات و رفتارهای تغذیه‌ای كه با چاقی در ارتباطند مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم. در ابتدا نگاهی داریم بر عوامل ایجادكننده چاقی.
در بروز چاقی همان طور كه قبلا گفته شد عامل تغذیه مهمترین فاكتور است.اساس ایجاد چاقی، به هم خوردن توازن دریافت انرژی و مصرف انرژی در بدن است. یعنی چنانچه مقدار كالری دریافتی از غذا بیش از نیاز باشد و یا سوخت مواد انرژیزا در بدن كاهش یابد چاقی بروز مینماید.
بنابراین طبیعتا بایستی با پیروزی از رژیم لاغری، كاهش وزن و تثبیت وزن در محدوده نرمال برقرار گردد ولی عملا مشاهده مینماییم كه در بسیاری از موارد این روال طبیعی دچار اختلال شده و رژیم لاغری موفق نبوده است.
علت این امر را باید در این دسته عوامل جستوجو نماییم
۱– عوامل تغذیه‌ای
۲– عوامل درونی
۳– سایر فاكتورها
۱– عوامل تغذیه‌ای
عوامل تغذیه‌ای كه موجب عدم موفقیت در پیروی از رژیمهای لاغری می‌شوند را می‌توانیم به دو دسته تقسیم نماییم:
— رژیمهای لاغری غلط
— عادات و انتخاب‌های غلط غذایی
الف — رژیمهای لاغری غلط
در اینجا به چند نمونه از این قبیل رژیمها اشاره مینماییم.
الف ۱– رژیمهای با كالری خیلی پایین: (۸۰۰-۲۰۰ كالری)
پیآ‌مد این قبیل رژیمها به شرح زیر است:
— نیازهای تغذیه‌ای تامین نمی‌شود و شخص در معرض سوءتغذیه و عوارض ناگوار ناشی از آ‌ن قرار می‌گیرد و ضعف و آ‌سیب‌پذیری در برابر بیماریها شخص را از پای درآ‌ورده و مانع پیروی از رژیم لاغری می‌شود...
برای خواندن بخش دوم -چرا هرگز نمی‌توانم لاغر شوم؟- اینجا کلیک کنید.
