تحریریه ماهنامه دنیای تغذیه
چاقی بدون علت در زنان
اكثر چاقی‌ها با دنبال كردن روش‌ها و دستورات علمی و اصولی درمان چاقی (كه مهم‌ترین آنها رعایت رژیم غذایی درست و دیگری انجام تمرین‌های ورزشی موثر در كاهش وزن است) قابل درمان هستند، ولی گاهی اوقات برخی افراد علی رغم رعایت همه این دستورات همچنان چاق می‌مانند و اضافه وزن خود را از دست نمی‌دهند. زنان بسیاری به پزشكان مراجعه و شكایت می‌كنند كه بی‌دلیل چاق شده‌اند و مدتی است كه می‌بینند بدون اینكه كاری انجام داده باشند كه باعث افزایش وزن شود، وزنشان بالا رفته است و بدتر از همه اینكه علیرغم انجام درست و مو به موی همه دستوراتی كه برای كاهش وزن از متخصصان دریافت كرده‌اند، باز هم وزنشان پایین نیامده و هیچ تغییری نكرده‌اند. علیرغم تصور این زنان این پدیده بی‌علت نیست و علت آن كاركرد نادرست یك یا تعدادی از اعضای بدن است.
چرا این زنان «بی‌دلیل» چاق شده و چاق مانده‌اند؟
علت این پدیده این نیست كه روش‌های كاهش وزنی كه این افراد به كار می‌برند موثر و مفید نبوده و یا اینكه آنها درست این دستورات را رعایت نمی‌كنند، بلكه در واقع علت بروز این حالت ناراحت‌كننده این است كه در بدن این افراد «عامل بازدارنده»ای وجود دارد كه اجازه نمی‌دهد ترفند‌های تغذیه‌ای و فیزیكی درمان چاقی اثر كنند.
مثلا یكی از دلایل ایجاد این حالت میتواند تجمع بیش از اندازه و مسمومیت‌زای فلزات سنگین در بدن این افراد باشد. تجمع فلزاتی مانند جیوه، سرب و كادمیوم میتواند احتمال بروز اختلال در كاركرد غده تیروئید را بالا ببرد. می‌دانید كه غده تیروئید مسؤول كنترل متابولیسم بدن است و اگر نتواند درست عمل كند، متابولیسم هم دچار اختلال شده، كند می‌شود و همین امر باعث چاق شدن فرد خواهد شد.
ساده‌ترین درمان كم‌كاری تیروئید یا هایپوتیروئیدیسم این است كه به بیمار داروهایی می‌دهند كه حاوی هورمون‌های تیروئید هستند كه بتوانند كمبود این مواد شیمیایی مهم را در بدن فرد جبران كنند. علت اصلی بروز كم‌كاری تیروئید هنوز به درستی شناخته نشده است. دقت كنید كه اختلال در عملكرد تیروئید میتواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود كه ترشح ناكافی این هورمون‌ها فقط یكی از آنهاست.
چرا برخی از زنان به این نوع چاقی مبتلا می‌شوند؟
ناهنجاری‌‌های گوناگونی ممكن است شما را با این مشكل درگیر كنند. مثلا بروز التهاب یا ابتلا به بیماری‌های التهابی میتواند این نوع از چاقی را ایجاد كند. بدن برخی از این افراد مقاومت به لپتین دارد یا با اختلال ترشح بیش از اندازه كورتیزول در بدن روبه‌رو هستند. شاید شما كه با این نوع چاقی به ظاهر بی‌دلیل مواجه شده‌اید، به ناراحتی دستگاه گوارش مبتلا باشید، ولی خودتان ندانید. اختلال در عملكرد غدد فوق كلیوی (آدرنال) یا كبد هم عوامل دیگری هستند كه می‌توانند عامل بازدارنده‌ای در بدن فرد به وجود آورند كه اجازه ندهد درمان‌‌های رایج برای چاقی در این افراد پاسخگو باشند.
گاهی برهم خوردن تعادل هورمون‌ها در بدن هم یكی از دلایل بروز این نوع چاقی و اضافه وزن است. ناقص عمل كردن میتوكندری در سلول‌ها هم میتواند در ابتلای شما به این حالت ناراحت كننده نقش داشته باشد. در آخر هم سوء تغذیه ممكن است باعث شود شما روانه مطب پزشك شوید و از اینكه بی‌دلیل چاق شده‌اید و هر كاری می‌كنید باز هم لاغر نمی‌شوید، شكایت كنید. اینها تنها تعدادی از علل بروز این مشكل در زنان هستند.
چطور می‌توان علت این پدیده را تشخیص داد؟
علت ایجاد این نوع چاقی دردسر‌ساز هرچه باشد روند درمان آن با هم فرق چندانی ندارد و اصول كلی آن یكی است. با توجه به علایمی كه شما برای پزشك شرح می‌دهید، او یك سری تست‌های تشخیصی درخواست خواهد كرد تا بتواند علت یا علل بروز این مشكل را پیدا كند. معمولا این تست‌ها شامل آزمایشات خون، ادرار و مدفوع هستند.
درمان
مثلا گاهی اوقات آزمایش‌ها نشان می‌دهندكه در روده بیمار انگل وجود دارد كه میتواند باعث بروز التهاب مزمن شود كه بر متابولیسم و روند كاهش وزن اثر منفی می‌گذارد. همچنین ممكن است این انگل موجب كاهش میزان مواد معدنی ضروری برای بدن شود و بدن را با كمبود این مواد روبه‌رو كند. علاوه بر آن، میتواند در عملكرد غدد آدرنال هم اختلال ایجاد كند كه تا از بین رفتن كامل این انگل‌ها و پاك شدن كامل روده، این علایم برطرف نخواهند شد. در واقع علت این امر این است كه تا وقتی این انگل‌ها همچنان به زندگی خود ادامه می‌دهند، شخص مبتلا نمی‌تواند هیچ كدام از مواد مغذی تجویز شده برای برطرف كردن اختلال عملكرد آدرنال یا كمبود مواد معدنی را جذب كند.
همان طور كه می‌بینید، تشخیص علت بروز این چاقی‌های بی‌دلیل در زنان و درمان آنها كار بسیار سختی است كه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. تنها یك متخصص مجرب كه در زمینه درمان اینگونه عارضه‌ها تجربه كافی داشته باشد میتواند به این بیماران كمك كند. متاسفانه اگر مشاهده كرده‌اید كه ناگهان و «بدون دلیل» وزنتان اضافه شده یا مدام به طور علمی و صحیح سعی می‌كنید لاغر شوید، ولی وزنتان پایین نمی‌آید، باید بسیار صبور باشید و روند طولانی و خسته كننده‌ای را تحمل كنید. البته برخی از این مشكلات زمینه‌ای كه در تعدادی از زنان باعث بروز این چاقی شده‌اند، به سادگی تشخیص داده می‌شوند و همیشه هم این طور نیست كه بیمار تا مدت‌ها سرگردان و بلاتكلیف بماند.
