آسیه محمدزاده؛ کارشناس ارشد تغذیه
مصرف داروهای لاغری برای چه افرادی مجاز است؟
استفاده از این داروها تنها برای افرادی مجاز است كه:
1- نمایه توده بدنی (BMI) آنها بالاتر از 30 باشد؛ بدین معنی كه در مرحله چاقی درجه 2 باشند و هیچ بیماری خاصی نداشته باشند. پس به افرادی كه كمی اضافه وزن دارند، توصیه می‌شود از این داروها استفاده نكنند و فقط افراد خیلی چاق مجاز به استفاده از این داروها هستند.
2- افرادی كه در اثر اضافه وزن و چاقی مبتلا به دو عارضه مزمن، مثلاً فشارخون بالا و دیابت، شده‌اند.
از میان این همه دارو كدام یك برای درمان چاقی توصیه می‌شوند؟
در حال حاضر تنها تعداد معدودی از قرص‌های موجود در بازار توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده‌اند و مصرف آنها تنها به مدت چند هفته و حداكثر چند ماه، تحت نظر پزشك یا متخصص تغذیه مجاز است. این داروها اگر پایه گیاهی داشته باشند، اثرات جانبی كمتری دارند. بیشتر آنها باعث كاهش اشتها می‌شوند. این داروها با افزایش تولید هورمون سروتونین و یا كاتكول آمین‌ها در مغز، بر رفتار غذایی فرد اثر گذاشته و منجر به احساس سیری می شوند. نوع دیگر این داروها، قرص‌های مهاركننده جذب چربی‌ها هستند؛
مانند xenical كه با چربی موجود در غذا تركیب شده و جذب آن را تا30 درصد كاهش می‌دهد. در صورتی كه می‌خواهید از داروهای لاغری استفاده كنید، حتماً پزشك یا متخصص تغذیه را از شرایط جسمی خود مطلع سازید. افراد مسن و كودكان نباید از این داروها استفاده كنند. اگر باردار یا شیرده هستید، حساسیت خاصی دارید، تحت درمان با داروی دیگری می‌باشید، مبتلا به دیابت، پرفشاری خون، بیماری قلبی، صرع، بیماری كلیوی، اعتیاد، پركاری تیروئید، افسردگی، سردرد میگرنی و افزایش فشار چشم هستید، قبل از مصرف هرگونه دارو، با پزشك و یا متخصص تغذیه مشورت كنید.
آیا داروهای لاغری واقعاً مؤثرند؟
به طور كلی از بین این داروها تنها Xenical و Meridia تقریباً موثر بوده‌اند و به همراه رژیم غذایی موجب كاهش وزن به میزان 2 تا 10 كیلوگرم در مدت یك سال شده‌اند. پاسخ به این داروها در افراد مختلف با شرایط جسمی متفاوت، فرق می‌كند. هیچ دستور مشخصی هم وجود ندارد كه چه میزان از قرص تجویزشده مؤثر است و پزشك تنها با توجه به اطلاعات و تجربیاتش میزان مورد نیاز را تعیین می‌كند. افراد بسیار چاق با مصرف این داروها به مدت شش ماه، می‌توانند تا 10 درصد وزن شان را كاهش دهند. این میزان بسیار با اهمیت است و از ابتلا به فشار خون، دیابت و سایر بیماری‌های مزمن ناشی از چاقی جلوگیری می‌كند. با این وجود، تحقیقات زیادی در مورد عوارض جانبی این داروها انجام نشده است.
عوارض جانبی مصرف داروهای لاغری
هرچند داروهای ذكر شده در بالا مورد تایید FDA هستند، ولی مصرف آنها بدون عوارض جانبی نیست. به طور كلی، در صورتی كه این داروها به میزان زیاد و یا به مدت بیش از چند هفته مصرف شوند، عوارض زیر بروز می‌كند: افزایش ضربان قلب افزایش فشار خون تعریق زیاد یبوست بی‌خوابی تشنگی زیاد سرگیجه پر بودن بینی سردرد اضطراب خشكی دهان
افرادی كه دچار فشار خون نامنظم، بیماری قلبی، تپش قلب یا سابقه سكته هستند، نباید از دارویMeridia استفاده كنند و كلیه كسانی كه از این دارو استفاده می‌كنند، باید فشار خون‌شان را كنترل كنند. ازعوارض قرص Xenical كه مهار كننده جذب چربی است، مدفوع چرب، نفخ، افزایش گازهای روده‌ای، حرکت ناگهانی مدفوع و احساس عدم کنترل آن می باشد.
برای کاهش عوارض جانبی، سهم دریافت چربی از کل کالری دریافتی نباید بیشتر از ۳۰ درصد باشد .با مصرف این قرص، به دلیل اختلال در جذب چربی‌ها، کمبود ویتامین‌های محلول در چربی (ویتامین‌های A، D، E، K) ایجاد می شود؛ بنابراین در طول درمان با این دارو حتما باید مکمل این ویتامین‌ها دو ساعت پس از مصرف دارو دریافت شود.
Xenical همچنین باعث كمبود اسیدهای چرب ضروری امگا ۳ و امگا ۶ و نیز کاهش قند خون می‌شود؛ بنابراین باید در مقدار انسولین و داروهای پایین‌آورنده قندخون بیماران دیابتی، تغییراتی ایجاد شود. به همین دلیل این دارو را نمی‌توان به راحتی برای بیماران دیابتی تجویز کرد. در ضمن، احتمال بروز سنگ کلیه در افرادی که سابقه این مشکل را دارند، با مصرف Xenical افزایش می‌یابد.
در صورت مصرف داروی سیکلوسپورین، این دارو باید دو ساعت قبل یا دو ساعت پس از Xenical مصرف شود. اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده می كنید، حتما به پزشکتان اطلاع دهید. درصورتی كه با مصرف Xenical به عوارضی مانند سوزش سر دل، قاعدگی همراه با درد، ورم بدن در قسمت پا و مچ، آكنه و احساس سرما دچار شدید، سریعاً به پزشك مراجعه كنید. به طور کلی مصرف Xenical برای کودکان، زنان باردار و یا شیرده، افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و پرکاری تیروئید توصیه نمی‌شود.
حفظ وزن كاسته شده، چگونه ممكن است؟
اثراین داروها كوتاه‌مدت است. اگر فرد بخواهد وزن جدید خود را به مدت طولانی حفظ كند، باید در تمام مدت مصرف قرص، عادات غذایی اش را تغییر دهد و فعالیت ورزشی منظمی داشته باشد تا پس از قطع دارو با پرخوری به وزن اولیه باز نگردد.
