زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 سپیده حقی فر کارشناس ارشد علوم تغذیه

بسیاری از متخصصین طب مکمل بر این باورند آب قلیایی - در بطری‌‌‌های بسته‌بندی شده یا تهیه شده از شیر آب با استفاده از دستگاه تصفیه کننده- یک نوع فوق‌العاده سالم از آب برای نوشیدن است که ادعا می‌‌شود فرآیند پیری را کند می‌‌کند، سطح انرژی را افزایش می‌‌دهد، در ارتباط با مشکلات باروری کمک کننده است، سطح pH  بدن را تنظیم می‌‌کند و از بسیاری از بیماری‌‌‌های مزمن مانند سرطان جلوگیری می‌‌کند.

پیش از بررسی صحت این ادعا‌‌‌ها بیایید ابتدا نگاهی به آب معمولی داشته باشیم. نوشیدن روزانه حداقل هشت لیوان آب در سلامت عمومی ما حائز اهمیت است.

بیش از پنجاه درصد از بدن ما از آب تشکیل شده است و حفظ بدن در وضعیت هیدراته امری ضروری برای عملکرد بدن است.

اگر شما به آب نوشیدنی سالم دسترسی دارید خوش شانس هستید زیرا 750 میلیون انسان در سراسر جهان- تقریبا یک نهم جمعیت- از دسترسی به آب سالم محروم هستند. بنابراین، بایستی شکرگزار دسترسی به آب سالم باشیم.

اما آیا آب قلیایی بهتر از آب معمولی است؟ اجازه دهید نگاهی به مستندات موجود بیندازیم.

pH آب قلیایی چقدر است؟

مقیاس  pH از صفر تا 14 اندازه گیری می‌‌شود و 7 نقطه خنثی تعیین شده است. مایعات با pH برابر 1 بسیار اسیدی هستند درحالیکه مایعات با pH برابر 13 بسیار قلیایی هستند.

آب خالص pH میانی نزدیک به 7 دارد. آب قلیایی که غنی از ترکیبات قلیایی شامل کلسیم، سیلیس، پتاسیم، منیزیم و بیکربنات می‌‌باشد و آب یونیزه نیز نامیده می‌‌شود،pH  بالاتر از آب معمولی- عموما بین 7 و 9/5 – دارد.

عملکرد آب قلیایی چگونه است؟

در تئوری، طرفداران آب قلیایی بر این باورند که این نوع آب با کاهش اسیدیته بدن عملکرد خود را ایفا می‌‌کند. بسیاری از مردم معتقدند که رژیم غذایی معمول غربی منجر به اسیدوز درجه پایین مزمن می‌‌شود که وضعیتی است که با مسائل مربوط به سلامت از جمله مشکلات هورمونی، از دست‌دهی استخوان و مشکلات متابولیسم در ارتباط است.

خون انسان دارای pH حدود 7/4 - کمی قلیایی- است. حفظ  pHدر دامنه محدود برای سلامت بدن ضروری است. حتی نوسانات کوچک در حد 5 درصد در pH خون می‌‌تواند خطرات بسیار جدی برای سلامتی داشته باشد. با این حال، pH در سایر اندام‌‌‌های بدن می‌‌تواند به طور گسترده‌ای متفاوت باشد. در معده، محل هضم غذا توسط اسید معده، pH بین 1/5 تا 3/5 (اسیدی) است.

آنتی اسیدهای حاوی یون‌‌‌های قلیایی اسید معده را خنثی می‌‌کند و اسیدیته را کاهش می‌‌دهد.

طرفداران طب مکمل بر این باورند که بدن ما در جهت دستیابی و حفظ سلامت مطلوب و برای مبارزه با سرطان نیاز به حفظ pH در حد 7/4 دارد. همچنین براساس این ادعا اسید زیاد بدن تمامی سیستم‌‌‌ها را تضعیف می‌‌کند و بدن در جهت خنثی کردن اسیدیته اضافی، مواد معدنی را از استخوان‌‌‌ها، دندان‌‌‌ها و اندام‌‌‌ها آزاد می‌‌سازد.

سطح اسید بالا یا اسیدوز، ممکن است باعث اسهال، پوکی استخوان، اضطراب، آرتریت روماتوئید و عملکرد مختل سیستم ایمنی شود. اسیدوز همچنین با توانایی سلول‌‌‌ها در ترمیم یا تولید انرژی تداخل ایجاد می‌‌کند و اجازه بروز سرطان می‌‌دهد.

در یک مطالعه که تحت عنوان " pHتومورها و کاربرد درمانی آن" در سال 1989 منتشر شد، اندازه‌گیری pH در بافت نشان داد که ریزمحیط‌‌‌های تومورها به طور کلی نسبت به بافت‌‌‌های سالم، اسیدیته بالاتری دارد.

هر اندام در سیستم‌‌‌های بدن محدوده ی pH منحصر بفردی دارد و بدن ما عملکرد دقیقی در حفظ pH خون در محدوده معین دارد. در صورت بروز اختلال در تعادل pH بدن، توجه به عامل زمینه‌ای در تعیین اینکه آیا آب قلیایی می‌‌تواند کمک کننده باشد ضروری است.

از سویی دیگر، تمرکز بر pH آب قلیایی بحثی حاشیه‌ای است زیرا اثربخشی احتمالی آب قلیایی وابسته به محتوای معدنی آن می‌‌باشد.

بایستی در خاطر داشته باشیم، در مشکلات کلیوی یا در صورت مصرف داروهایی که عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار می‌‌دهند، برخی از مواد معدنی آب قلیایی می‌‌تواند در بدن تجمع یابد و اثرات جانبی منفی را به دنبال داشته باشد.

 مطالعات درباره آب قلیایی چه می‌‌گویند؟

در حالی که حکایت‌‌‌های زیادی در نقش مثبت آب قلیایی در سلامت وجود دارد، داده‌‌‌های علمی قابل توجهی در این زمینه بدست نیامده است.

تا کنون هیچ مطالعه مروری مبنی بر کاهش خطر ابتلا به سرطان با مصرف آب قلیایی یا نقش مثبت آن در روند مبارزه با سرطان وجود ندارد. علاوه بر این، انجمن سرطان آمریکا توصیه‌ای برای مصرف آب قلیایی ارائه نداده است.

سلامت دستگاه گوارش

در مطالعه ای که در سال 2012 آب آشامیدنی قلیایی با pH برابر 8/8 را به عنوان رویکرد مکمل در درمان بیماری رفلاکس مورد بررسی قرار داد، آب با pH برابر 8/8 از طریق خنثی کردن کارآمد اسید معده و پپسین،  درمانی محتمل برای رفلاکس اسید معرفی شد.

بر این اساس، آب قلیایی می‌‌تواند سلامت گوارشی را بهبود بخشد. آب یونیزه پتانسیل اکسیداسیون- احیا منفی دارد که منجر به اثر ضدعفونی کنندگی بیشتری می‌‌شود و در برابر میکروارگانیسم‌‌‌های خطرناک محافظت ایجاد می‌‌کند.

گلیکوزیلاسیون، دیابت و آلزایمر

آب یونیزه منجر به کاهش سطح گلیکوزیلاسیون و کاهش آسیب کبدی در رت‌‌‌های با کنترل ضعیف قند‌خون می‌‌شود.

گلیکوزیلاسیون فرآیندی غیرآنزیمی است که طی آن مولکول‌‌‌های قند ساده نظیر فروکتوز یا گلوکز به پروتئین یا چربی اتصال می‌‌یابند و منجر به تشکیل مولکول‌‌‌هایی تحت عنوان AGEs (advanced glycation endproducts) می‌‌گردند که با خطرات سلامتی از جمله آلزایمر و دیابت در ارتباط‌اند.

مطالعه‌ای در سال 2001 نشان می‌‌دهد نوشیدن آب قلیایی برای 3 تا 6 ماه، کلسترول، قندخون و فشارخون را در شرکت کنندگان کاهش داده است و در پیگیری 3777 سالمند بین سال‌‌‌های 1988-2004 در مناطق روستایی شناخته شده برای محتوای بالای آلومینیوم و سیلیس در آب آشامیدنی، یکی از یافته‌‌‌ها نشاندهنده ارتباط محتوای سیلیس آب آشامیدنی (10 میلی‌گرم/روز) با کاهش خطر دمانس و زوال شناختی بود.

آب قلیایی و ورزشکاران

افراد با فعالیت فیزیکی بالا به عنوان گروهی شناخته می‌‌شوند که می‌‌توانند از مزایای نوشیدن آب قلیایی بهره‌مند شوند.

فعالیت فیزیکی شدید منجر به تولید مقادیر بالای یون‌‌‌های هیدروژن می‌‌شود که نمی‌توانند به طور کارآمدی حذف شوند. بنابراین افزایش اسیدیته و خستگی بروز می‌‌کند. نوشیدن آب قلیایی احتمالا با افزایش ظرفیت بافری بدن می‌‌تواند در بهبود عملکرد نقش ایفا کند.

مکمل‌‌‌های معدنی (کلسیم، منیزیم ، پتاسیم)، استرس قلبی-تنفسی و پاسخ لاکتیک خون را کاهش می‌‌دهند و بازده قدرتی ورزشکاران مقاومتی را بهبود می‌‌بخشند.

به همین دلیل، مکمل سدیم بیکربنات در برخی دوندگان مورد تجویز قرار می‌‌گیرد و آب قلیایی احتمالا با مکانیسم مشابهی عمل می‌‌کند. در کل، محتوای معدنی آب قلیایی می‌‌تواند در حفظ مایعات در سیستم قلبی-عروقی افراد فعال کمک کننده باشد و وضعیت کلی هیدراتاسیون را بهبود بخشد.

نحوه تهیه آب قلیایی

دو نوع آب قلیایی وجود دارد:  1- آب قلیایی «مصنوعی» که با عبور آب شیر از دستگاه یونیزه کننده قلیایی می‌‌شود.

2- آب بطری یا آب معدنی. آب معدنی با عبور از میان سنگ‌‌‌ها و خاک، ترکیبات معدنی را برداشت می‌‌کند و این ترکیبات pH آن را تحت تاثیر قرار می‌‌دهد.

ترکیبات قلیایی موجود در آب معدنی شامل کلسیم،  سیلیس، پتاسیم، منیزیم و بیکربنات می‌‌باشد.

به نظر می‌‌رسد آب معدنی طبیعی بطری که با عبور از میان سنگ‌‌‌ها و برداشت ترکیبات معدنی قلیایی می‌‌شوند منبع سالم‌تری برای آب قلیایی نسبت به آب دستگاه‌‌‌های یونیزه کننده باشد که این ترکیبات ضروری برای بدن را ندارند.

نتیجه‌گیری نهایی در مورد آب قلیایی

ممکن است که آب قلیایی در برخی افراد تحت شرایط خاص مانند رفلاکس اسید اثرات مثبتی بر سلامتی داشته باشد ولی در حال حاضر شواهد قابل اطمینانی از نقش ویژه آب قلیایی بر سلامتی وجود ندارد.

در صورتی که مبتلا به اختلالات کلیوی نیستید می‌‌توانید مصرف آب قلیایی معدنی را مدنظر داشته باشید.

با این حال، پیش از دستیابی به شواهد محکم در رابطه با فواید آب قلیایی، دریافت منظم آب معمولی و حفظ بدن در وضعیت هیدراته یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای سلامتی محسوب می‌‌شود.