زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر پیام فرح بخش؛ متخصص  تغذیه

کوآنزیم Q10 ماده‌ای شبه ویتامینی است که در بدن بخصوص در قلب، کبد، کلیه و پانکراس یافت می‌شود. این ماده را از طریق گوشت‌ها و غذاهای دریایی دریافت می‌کنیم. کوآنزیم در آزمایشگاه نیز تولید می‌شود و به عنوان دارو نیز کاربرد دارد. بسیاری از افراد آن را برای درمان اختلالات قلب و عروق خونی مانند نارسایی احتقانی قلب، آنژین قلبی، فشار‌خون بالا و مشکلات قلبی ناشی از مصرف داروهای سرطان استفاده می‌کنند. کوآنزیم Q10 همچنین برای دیابت، اختلالات لثه‌ای، سرطان پستان، بیماری پارکینسون، دیستروفی عضلانی، افزایش تحمل ورزش، سندرم خستگی مزمن و ریزش مو مرتبط با مصرف داروی وارفارین مورد مصرف واقع می‌شود.

کاربردهای کوآنزیم Q10

کمبود کوآنزیم Q10: به نظر می‌رسد مصرف خوراکی کوآنزیم Q10 موجب بهبود علایم کمبود کوآنزیم Q10 می‌شود که بیماری نادری است و علایم آن شامل خستگی، ضعف و تشنج است.

اختلالات ارثی یا اکتسابی محدودیت تولید انرژی در بدن (اختلالات میتوکندریایی): مصرف خوراکی کوآنزیم Q10 می‌تواند موجب تخفیف علایم بیماری شود. اگرچه بهبود علایم کند است و بسیاری افراد مجبور هستند که مکمل را برای 6 ماه مصرف نمایند تا علایم تخفیف یابد.

کاهش بینایی مرتبط با سن: این بیماری که در واقع همان تخریب لکه زرد وابسته به سن است با مصرف مکمل‌هایی مانند کوآنزیم Q10، ال-کارنیتین، امگا-3 بهتر می‌شود.

نارسایی احتقانی قلب: بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که در نارسایی احتقانی قلب سطح کوآنزیم Q10 کاهش می‌یابد و اگرچه اغلب تحقیقات نشان داده‌اند که این مکمل به تنهایی موجب درمان نارسایی احتقانی قلب نمی‌شود، ولی شواهد حاکی از این‌است که در کنار سایر داروها به بهبودی بیمار کمک می‌کند.

آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت (نوروپاتی دیابتی): شواهد نشان می‌دهند که استفاده از کوآنزیم Q10 به بهبود آسیب عصبی ناشی از دیابت و کاهش درد نوروپاتی دیابتی کمک می‌کند.

ایدز: مطالعات نشان می‌دهند که مصرف خوراکی کوآنزیم Q10 به بهبود سیستم ایمنی افراد مبتلا به ایدز کمک می‌کند.

فشارخون بالا: تعداد زیادی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل Q10 در کنار سایر داروها به پایین آوردن فشارخون کمک می‌کند، البته به این شرط که این فشارخون بالا به علت سندرم متابولیک نباشد.

آسیب عروقی ناشی از جراحی قلب: تغییرات جریان خون طی جراحی قلب موجب آسیب بافت‌ها می‌شود که برای جلوگیری از این وضعیت مصرف مکمل Q10 از یک هفته قبل از جراحی قلب موجب کاهش آسیب‌های ناشی از جراحی می‌گردد.

کاهش فشار خون ماکزیمم: مطالعات نشان می‌دهد افرادی که فشارخون ماکزیمم بالا و فشارخون مینیمم پایین دارند از مصرف کوآنزیم Q10 سود می‌برند.

سردرد میگرنی: دریافت دهانی کوآنزیم Q10 می‌تواند به پیشگیری از سردردهای میگرنی کمک کند. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف این مکمل تعداد دفعات حمله میگرنی را نیز 30 درصد کاهش می‌دهد و تهوع مرتبط با میگرن را نیز 45 درصد کاهش می‌دهد. البته مکمل حداقل به مدت 3 ماه باید مصرف شود و باید دقت داشت که این مکمل برای درمان سردرد حاد کارایی ندارد.

دیستروفی عضلانی: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف حداقل 10 ماه مکمل Q10 به بهبود وضعیت عضلانی این افراد کمک می کند.

حمله قلبی: اگر در 72 ساعت اول حمله قلبی آغاز شود و تا یکسال پس از حمله قلبی مصرف گردد، شانس حمله مجدد قلبی را کاهش می‌دهد.

بیماری پارکینسون: مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل Q10 در پارکینسون خفیف موجب کاهش نسبی علایم می‌شود، در حالیکه در موارد شدید تاثیر مثبتی ندارد.

کوآنزیم Q10 در مواردی مانند بیماری آلزایمر، کلسترول بالا، آسیب‌های عضلانی ناشی از فلج اطفال و افزایش توان ورزشکاران تاثیر مثبتی ندارد. همچنین مطالعات کافی در مورد اثر مثبت و یا منفی کوآنزیم Q10 در مورد بیماری‌هایی مانند آنژین قفسه صدری، آسم، سرطان پستان، بیماری‌های مزمن ریوی، دیابت و هپاتیت C وجود ندارد.

عوارض جانبی کوآنزیم Q10

مصرف مکمل Q10 در صورتی‌که به صورت خوراکی مصرف گردد، در اغلب افراد ایمن می‌باشد. اگرچه اغلب افراد این مکمل را بخوبی تحمل می‌کنند، ولی برخی دچار عوارض مختصری مانند تهوع، بی‌اشتهایی، اسهال و استفراغ می‌شوند. در مواردی نیز حساسیت های پوستی ایجاد شده است. از آنجایی‌که این مکمل موجب کاهش فشارخون می‌شود، لذا اندازه‌گیری فشارخون قبل از تجویز آن ضروری به نظر می‌رسد. مصرف کوآنزیم Q10 در کودکان ایمن به نظر می‌رسد ولی بهتر است بدون نظارت و تجویز پزشک این مکمل را برای کودکان شروع نکنیم.

مصرف در بارداری و شیر دهی: مصرف مکمل Q10 در صورت مصرف درست در بارداری احتمالا فاقد عارضه است. این مکمل را می‌توان از هفته بیستم بارداری شروع نمود و تا زمان زایمان مصرف كرد. دوز تجویزی آن 2 بار در روز است. هنوز در مورد مصرف این مکمل در شیردهی اطلاعات دقیق در دسترس نیست، بنابراین بهتر است از مصرف آن در دوران شیردهی اجتناب گردد.

تداخلات دارویی کوآنزیم Q10

کوآنزیم Q10 با داروهای شیمی درمانی و برخی داروهای ضد فشارخون مانند کاپتوپریل، انالاپریل، لوزارتان، والسارتان، دیلتیازم، هیدروکلرتیازید و لازیکس تداخل دارد و نبایستی همراه با داروهای فوق تجویز شود. همچنین مصرف این مکمل با داروی وارفارین تداخل دارد.

دوز مصرفی این دارو در بیماری‌های گوناگون متفاوت بوده و بین 100 تا 1200 میلی گرم متغیر می‌باشد. نکته مهم در این زمینه این است که هنگام مصرف دوزهای بالا باید مقدار مصرفی را به 3 تا 4 وعده تقسیم نمود و از مصرف مکمل در یک وعده اجتناب نمود.