مسعود رضوانی؛ کارشناس ارشد گیاهان دارویی، عضو تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
بیماریهای فصل زمستان
از آنجایی که مزاج فصل زمستان سرد و مرطوب میباشد اندامهایی که مزاج آنها گرایش به سردی و تری داشته باشند در این فصل بیشتر در معرض بیماری میباشند.بلغم، پیه، چربی، مو، استخوان، غضروف، زردپیها، غشاء(شامه) عصب، نخاع، مغز و پوست اندامهایی هستند که دارای مزاج سرد میباشند و بلغم، خون، چربی، پیه، مغز، نخاع، گوشت، پستان، بیضهها، ریهها، جگر، طحال، کلیهها، ماهیچهها و پوست اندامهایی هستند که مزاج آنها مرطوب میباشد.برای مثال اگر نام پوست هم در ردیف اندامهایی با مزاج سرد و هم در ردیف اندامهایی با مزاج مرطوب قرار گرفته است دلیل آن این است که مزاج پوست سرد و مرطوب است. بیشترین اندامهایی که در معرض بیماری قرار دارند اندامهایی هستند که مزاج آنها سرد و مرطوب است (مانند همان پوست ) اما اندامهایی با مزاج سرد و خشک و یا گرم و مرطوب نیز با درجات پایین تر در معرض بیماری قرار دارند.
نوشیدنیهایی برای فصل زمستان
در فصل زمستان معمولا میبایست نوشیدنیهایی انتخاب و سرو گردند که به بدن گرما و انرژی بدهند. نوشیدنیهای کافئین دار از این قبیل نوشیدنیها محسوب میگردند که سبب افزایش سطح حرارت و انرژی بدن در روزهای سرد زمستان میگردند.البته در مورد مصرف نوشیدنیهای کافئین دار این نکته حائز اهمیت است که مصرف آن در افراد دارای انواع بیماریهای گوارشی توصیه نمی گردد و همچنین مصرف مکرر آن باعث ایجاد بیماریهای گوارشی میگردد. در مصرف نوشیدنیهای کافئین دار میبایست به یک نکته دیگر نیز توجه گردد و آن این است که در دوزی مصرف شوند که سبب بر هم زدن تعادل خواب در این فصل نگردد زیرا یکی از اصول اولیه شش گانه حفظ سلامتی (سته ضروریه) حفظ تعادل در خواب است.
از نوشیدنیهای دیگری که مصرف آن در روزهای سرد زمستان توصیه میگردد نوشیدنی زنجفیل و نعناع است.یک نوشیدنی با طعم فوق العاده و بسیار معطر را میتوانید تجربه کنید.زنجبیل موجود در این نوشیدنی به بدن شما حرارت و انرژی میبخشد و نعناع موجود در این نوشیدنی علاوه بر خوش عطر کردن این نوشیدنی به سلامت و پاکسازی دستگاه گوارش شما کمک میکند.
می توانید از عسل برای شیرین کردن این نوشیدنی استفاده کنید تا از هزاران خواص عسل نیز ضمن میل کردن این نوشیدنی بهره مند گردید.همچنین برای اینکه این نوشیدنی به سیستم ایمنی بدن شما کمک کند میتوانید چند قطره لیمو ترش نیز در آن بریزید تا ویتامین Cموجود در آن در فصل زمستان به کمک بدن شما بیاید. نوشیدنی دارچین عسل دیگر نوشیدنی خاص این فصل است. دارچین نیز علاوه بر گرما بخشی به بدن به تنظیم میزان قند خون نیز کمک میکند.در این نوشیدنی میتوان مقداری بهار نارنج نیز استفاده کرد تا با تنظیم ریتم و ضربان قلب آرامشی مضاعف به شما ببخشد.
غذاهایی برای فصل زمستان
فصل زمستان یک ویژگی خوب برای افراد مختلف دارد و آن این است که هضم در این فصل بهتر صورت میگیرد بنابر این میتوانیم غذاهایی که هضم آنها در دیگر فصول سال مشکل بوده است را در رژیم غذایی این فصل بگنجانیم.از آن جایی که مواد غذایی دیر هضم معمولا انرژی خود را به کندی آزاد میکنند بنابراین این مواد غذایی میتوانند برای مدت زمان بیشتری انرژی بدن را تامین کنند. از جمله این دسته غذاها که خوردن آنها در زمستان بیشتر توصیه میگردد میتوان به کله پاچه، حلیم و آش بادنجان اشاره کرد که دیر هضم میباشند و مدت زمان بیشتری دستگاه گوارش را درگیر خود میکنند.
در رژیم غذایی فصل زمستان میبایست به پروتئینها نگاهی ویژه داشته باشید.ماهی سرشار از امگا3 و پروتئین میباشد بنابراین ماهی و هر غذای دریایی میتواند در رژیم غذایی فصل زمستان جایگاهی ویژه پیدا کند.سفیده تخممرغ نیز ازآن جهت که سرشار از پروتئین است میتواند به عنوان یک مکمل پروتئین در فصل زمستان به کمک انرژی بدن شما بیاید.از آنجایی که مصرف مکرر زرده تخممرغ موجب آسیب رساندن به کبد میگردد لذا توصیه میگردد اگر قرار است تخم مرغ آبپز را در رژیم غذایی خود قرار دهید ، فقط سفیده آن را به صورت روزانه میل نمایید.
سویا نیز یک ماده ی غذایی ارزشمند برای آقایان در فصل زمستان محسوب میشود. سویا را میتوانید در وعدههای غذایی خود بگنجانید و یا از عصاره آماده آن که کالری بسیار پایینی دارد و هیچگونه کلسترولی ندارد استفاده کنید. البته این دیدگاه کاملا غلط و اشتباه را که سویا را کاملا جایگزین گوشت قرمز در غذاهای خود کنید را میبایست از خود دور کنید.
نکاتی برای حفظ سلامتی در زمستان
مصرف زیاد مرکبات به دلیل داشتن میزان بالایی ویتامین C ، و به دلیل نقش و اهمیت ویتامین C در تقویت سیستم ایمنی بدن در فصل زمستان توصیه میگردد.البته در افراد دارای بیماریهای گوارشی به دلیل بالا بودن اسیدیته مرکبات میبایست مصرف آن در حد مجاز صورت بگیرد. مصرف غذاهایی انرژی بخش مانند کره بادام زمینی، شیره انگور و شیره خرما و کره فندق و كره پسته که میزان زیادی حرارت و انرژی به بدن میبخشند برای این فصل توصیه میشوند. ورزش کردن در فصل زمستان برای بالا بردن حرارت بدن در این فصل توصیه میگردد. قدم زدن و پیاده روی زیر نور آفتاب ضمن جذب انرژی حرارتی خورشید سبب بالا رفتن انرژی و حرارت بدن در این فصل سرد میگردد. خوراکیهایی با القاب سم زدا وجود دارند برای این فصل توصیه میشوند زیرا که میتوانند وضعیت سلامتی را بهبود بخشند. برای مثال چکاندن چندین قطره لیمو ترش در آب و مصرف صبحگاه آن میتواند به سم زدایی بدن پرداخته یا مصرف شب هنگام آب آناناس نیز میتواند همین خاصیت را داشته باشد. در زمستان باید آب بیشتری به نسبت تابستان در اختیار بدن قرار بگیرد گرچه کمتر این نیاز را در فصل زمستان احساس میکنیم. نوشیدن حداقل 5/1 لیتر آب در زمستان توصیه میشود.