اگر صدایی صاف می‌خواهید...
«به» یكی از قدیمیترین میوه‌هایی است كه توسط بشر شناخته شده است. بیش از چهار هزار سال قبل این گیاه در آسیا و مدیترانه پرورش داده میشد. در حال حاضر درخت به در آمریكای لاتین، خاورمیانه و آمریكا كشت میشود. در یونان باستان به یكی از هدیه‌هایی بود كه به صورت آیینی هنگام ازدواج به عروس و داماد میدادند.
تركیبات مهم
به 83 درصد آب، 10 درصد قندهای مختلف و 5 درصد مواد نشاسته‌ای در خود دارد. املاح معدنی شامل كلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم و سدیم است و ویتامینهای B1, B2, B3, A, C در آن یافت میشود. تركیبات دیگر به شامل تركیبات تاننی، فلاونوئیدی، پكتین، اسیدهای گیاهی مانند اسید مالیك و مواد معطر می‌باشند.
میزان و طریقه مصرف
برای میزان مصرف به و دانه آن مقدار خاصی در مدارك ارائه نشده است؛ ولی طرز تهیه فرآورده‌های مختلف آن به شرح زیر میباشد:
شیره به: 50 گرم میوه به را خرد نموده، به آن 50 گرم عسل یا شكر و سپس یك لیتر (سه لیوان) آب بیفزایید. حالا مخلوط را بجوشانید تا حجم آن نصف شود.
لعاب دانه به: حدود 5 گرم دانه به را در صد میلی‌لیتر آب ریخته و كم‌كم بجوشانید تا به صورت محلول سفت (ژله) درآید.
جوشانده برگ: بر روی حدود 5 گرم برگ خشك به 100 میلی‌لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه بجوشانید و سپس آن را صاف كنید.
مهمترین اثرات گزارش شده
ضد اثرات الكل، قابض، مقوی قلب، ضد نفخ، ملین، ادرارآور، خلط‌آور، ضد سرفه،
ضد سرطان، ضد اسهال، محافظ كلیه، رفع احتباس آب بدن و كاهش پرفشاری خون.
داروشناختی و اثرات مهم
در ایران و بسیاری از مناطق خاورمیانه از دانه به برای گلودرد و سرفه استفاده میشود كه به نام «به‌دانه» معروف است. به این ترتیب كه دانه‌ها را در آب خیسانده و محلول غلیظ حاصل از آن را كه مربوط به موسیلاژ (لعاب) آن میباشد، مانند شربت ضد سرفه مصرف می‌كنند. این شربت بدون الكل و صد درصد طبیعی بوده و به‌خصوص برای كودكان مفید است.از همین موسیلاژ در تهیه محصولات آرایشی و مجعد كردن مو استفاده میشود و طبق اطلاعات منابع خارجی، حدود
75 درصد «به‌دانه» دنیا برای این منظور، از كشور ایران تأمین می‌گردد.در بعضی كشورها، از جمله پاكستان، این دانه‌ها برای درمان پنومونی (ذات‌الریه) و یا مشكلات تنفسی به كار میرود. موسیلاژ حاصل از دانه‌ها همچنین در سوختگیهای خارجی (موضعی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. پوست ساقه قابض بوده و برای درمان زخمها مفید است. برگ حاوی تانن و پكتین میباشد كه تانن به عنوان قابض و پكتین برای سیستم گردش خون و كاهش پرفشاری خون مفید است. میوه نارس به بسیار قابض و شربت حاصل از آن برای درمان اسهال، خصوصاً بچه‌ها بسیار مفید میباشد. میوه و آب به برای زخمهای دهانی، لثه و گلو بسیار سودمند است.
فندق
تجزیه و شناسایی مواد مؤثر مهم فندق نشان می‌دهد كه دارای املاح و ویتامینهای باارزشی، به‌خصوص از نظر فسفر میباشد. این مواد به اضافه مواد روغنی، قندی و پروتئین، آن را به صورت یكی از خشكبار بسیار بااهمیت درآورده است؛ بنابراین به عنوان یك ماده مغذی برای افراد سالم یا دچار كمبودهای مختلف و به‌خصوص كودكان، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
نكات قابل توجه
1ـ روغن دانه فندق بویی مطبوع و طعمی ملایم دارد و به رنگ زرد كمرنگ با وزن مخصوص حدود 915/0 میباشد و در تغذیه، نقاشی و به عنوان حامل در صنایع بهداشتی و دارویی مصارف زیادی دارد.
2ـ بزرگترین تولیدكننده فندق در جهان كشور تركیه است که بیش از 75 درصد تولید جهانی را بر عهده دارد.
3ـ فندق برای معدودی از افراد آلرژی‌زاست.
4ـ مغز فندق تازه سفیدرنگ و كهنه آن زردرنگ است.
5ـ ماده آلرژی‌زای فندق نوعی گلیكو پروتئین است كه در بعضی افراد باعث آزاد شدن هیستامین و ایجاد حساسیت می‌گردد.
6ـ مصرف متعادل فندق عارضه‌ای ندارد، ولی مصرف زیاد آن باعث استفراغ، نفخ، مشكلات معده و سردرد میشود.
نارگیل و موارد مصرف آن
مقدار خاصی برای مصرف خوراكی نارگیل توصیه نشده است. طبق پژوهش‌های هارتول نارگیل در طب عامیانه برای مواردی از جمله سرطان، دفع كرم، از بین بردن سموم بدن، ضدعفونی، تقویت قوای جنسی، به عنوان ضد باكتری، قابض، ادرارآور، مسهل، مقوی معده و نشاط‌آور مورد استفاده بوده است. در كتاب دوك در مورد استفاده از نارگیل در طب عامیانه چنین شرح داده شده است: از نارگیل برای درمان آبسه، آسم، برونشیت، سوختگیها، سرماخوردگیها، یبوست، سرفه، خارش گوش، تب، پیوره، یرقان، تهوع، زخم گلو، راشهای پوستی، سل، بهبود زخمها، تسكین درد دندان و به عنوان قاعدهآور در بعضی نقاط استفاده میشود.
مهمترین اثرات گزارش شده
ضد كرم، ضد باكتری، ضد برونشیت، ضد تب، ضد سرطان، افزایش‌دهنده قوای جنسی، قارچ‌كش، قابض، ادرارآور، ملین، مسهل، شیرافزا، ضد سرفه، مقوی معده، ضد پیوره و ضد سموم بدن.
نكات قابل توجه
1- روغن نارگیل‌هایی كه به صورت صنعتی استخراج و معمولاً در قوطی به بازار عرضه میشود، در حرارت معمولی مایع و به رنگ زرد كمرنگ میباشد كه ممكن است در حرارت پایین به حالت جامد درآید؛ اما در حرارت معمولی مجدداً مایع میشود. این روغن بو و طعم ملایمی دارد.
2- از قدیم روغن نارگیل را برای تقویت مو به سر می‌مالیدند. با اینكه مدارك علمی چندانی برای این موضوع وجود ندارد، هنوز هم در بسیاری از نقاط دنیا از روغن نارگیل به این منظور استفاده میشود.
ابن سینا در كتاب قانون راجع به فندق چنین گفته است:
فندق یا بُندُق از گردو مغذی‌تر است؛ زیرا از آن پرمایه‌تر و كم‌چربی‌تر و دیرهضم‌تر میباشد. طبیعت آن به گرمی و خشكی می‌گراید. از گردو قابض‌تر است. ایجاد نفخ می‌كند. مصرف زیاد آن سردرد آورد. اگر در روغن سرخ‌كنند و با اندكی فلفل بخورند، برای تسكین زكام خوب است. بقراط فرماید: فندق مغز را افزایش دهد. با عسل و آب تناول شود، داروی سرفه مزمن است. تحریك‌كننده استفراغ است.
طبق پژوهش‌های هارتول نارگیل در طب عامیانه برای مواردی از جمله سرطان، دفع كرم، از بین بردن سموم بدن، ضدعفونی، تقویت قوای جنسی، به عنوان ضد باكتری، قابض، ادرارآور، مسهل، مقوی معده و نشاط‌آور مورد استفاده بوده است. در كتاب دوك در مورد استفاده از نارگیل در طب عامیانه چنین شرح داده شده است: از نارگیل برای درمان آبسه، آسم، برونشیت، سوختگیها، سرماخوردگیها، یبوست، سرفه، خارش گوش، تب، پیوره، یرقان، تهوع، زخم گلو، راشهای پوستی، سل، بهبود زخمها، تسكین درد دندان و به عنوان قاعدهآور در بعضی نقاط استفاده میشود.
