رویا کلاهدوز محمدی؛ کارشناس ارشد تغذیه
گیاهخواران کسانی هستند که به دلیل ذائقه غذایی انواع گوشت، مرغ، ماهی و یا فرآورده‌هایی که حاوی مواد گوشتی باشد را مصرف نمی‌کنند. رایج‌ترین دسته‌بندی گیاهخواران شامل lacto-ovo، lacto و گیاهخواران محض می‌باشند. گیاهخواران lacto-ovo، گیاهخوارانی هستند که تخم‌مرغ و فرآورده‌های لبنی را مصرف می‌کنند. گیاهخواران lacto، لبنیات را مصرف می‌کنند اما از مصرف تخم‌مرغ پرهیز می‌کنند و افراد گیاهخوار محض، از مصرف تمام فرآورده‌های حیوانی شامل لبنیات، تخم مرغ، عسل و حتی ژلاتین اجتناب می‌کنند.
کفایت رژیم گیاهخواری در دوران بارداری و شیردهی
بر اساس توصیه‌های انجمن رژیم شناسان امریکا و کانادا در صورتیکه رژیم گیاهخواری به صورت کامل و درست برنامه‌ریزی شده باشد، می‌تواند برای تمام افراد حتی خانم‌های باردار و شیرده مناسب باشد. رژیم گیاهخواری فواید زیادی دارد. از جمله این فواید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: نمایه توده بدنی پایین‌تر کاهش بروز بیماری‌های قلبی – عروقی و مرگ ناشی از آنها کاهش فشار خون کاهش خطر بروز دیابت نوع 2 کاهش خطر بروز سرطان کولون.
زنان گیاهخوار نسبت به سایر زنان وزن کمتری دارند بنابراین، این زنان بارداری را با وزن کمتری آغاز می‌کنند اما مقدار افزایش وزن توصیه شده برای خانم‌های باردار گیاهخوار برابر با خانم‌های باردار غیرگیاهخوار می‌باشد. همچنین به منظور افزایش وزن در خانم‌های باردار گیاهخوار توصیه می‌شود: مصرف وعده‌های غذایی کوچک و مکرر و میان وعده‌های متعدد توصیه به مصرف مواد غذایی سرشار از کالری مانند مغزها، انواع خشکبار و.. افزایش مصرف روغن‌های غیر اشباع مانند روغن زیتون و روغن هسته انگور در رژیم غذایی
نیازهای زنان باردار گیاهخوار به انواع مواد غذایی
پروتئین: میزان پروتئین توصیه شده در زنان باردار گیاهخوار تفاوت چندانی با زنان باردار غیرگیاهخوار ندارد. این خانم‌ها به ندرت با کمبود پروتئین مواجه می‌شوند. در صورتیکه زنان گیاهخوار در دوران بارداری انرژی دریافتی خود را افزایش دهند، می‌توانند به دریافت پروتئین در سطح مطلوب نیز دست پیدا کنند.
آهن: آهن در رژیم غذایی گیاهخواران به شکل آهن غیر هِم می‌باشد. جذب این نوع از آهن تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد. هم چنین جذب این نوع از آهن در افرادی که دچار فقر آهن هستند، افزایش می‌یابد. منابع غذایی آهن برای گیاهخواران شامل لوبیای خشک، غلات کامل و غنی شده، سویا، کدو تنبل، کدو، میوه‌های خشک و سیب زمینی پخته است.
روی: اگرچه دریافت روی در زنان گیاهخوار اغلب مشابه زنان غیرگیاهخوار است، اما هر دو گروه با کمبود دریافت روی مواجه‌اند. فیتات و فیبر موجود در رژیم غذایی گیاهخواری با جذب روی تداخل می‌کند. در نتیجه نیاز به روی در گیاهخواران افزایش می‌یابد. منابع غذایی روی برای گیاهخواران شامل لوبیای خشک، غلات صبحانه آماده غنی شده، آجیل و مغزها می‌باشد.
کلسیم و ویتامینD: جذب کلسیم در دوران بارداری افزایش می‌یابد اما معمولاً دریافت کلسیم در خانم‌ها پایین است. دریافت اندک کلسیم در دوران بارداری می‌تواند منجر به ذخیره ناکافی کلسیم استخوانی در نوزاد شود. بسیاری از گیاهخواران lacto-ovo قادر به تامین کلسیم مورد نیاز خود در این دوران هستند. زنان گیاهخوار محض دریافت کلسیم پایینی دارند و بهتر است نسبت به منابع گیاهی حاوی کلسیم آگاهی پیدا کنند. منابع غیر لبنی کلسیم شامل کلم، بروکلی، تربچه، سیب زمینی شیرین، بادام، انجیر، لوبیای سویا و توفو می‌باشد. منابع غذایی ویتامینD شامل شیر، شیر سویا، برنج، مارگارین، زرده تخم‌مرغ می‌باشد. خانم‌های باردار گیاهخوار باید توجه داشته باشند عواملی همچون فصل سال، میزان رنگدانه‌های پوست و استفاده از کرم ضد آفتاب می‌تواند ساخت ویتامینD در پوست را تحت تاثیر قرار دهد.
ویتامینB12: دریافت مقدار کافی ویتامین B12 برای مادران باردار ضروری است. سطح پایین ویتامین B12 می‌تواند باعث افزایش خطر بروز نقص در شکل‌گیری لوله عصبی شود. گیاهخواران lacto-ovo قادر به تامین ویتامین B12 مورد نیاز خود از طریق دریافت لبنیات و تخم مرغ هستند در حالیکه زنان گیاهخوار محض باید ویتامین B12 مورد نیاز خود را از طریق غذاهای غنی شده و مکمل تامین کنند.
رژیم گياهخواری در دوران باردای
ممكن است برخی خانم‌ها تصميم داشته باشند در طول دوران بارداري از رژيم گياهخواري استفاده کنند. بنابراين بايد با مشاوره گرفتن از متخصصان رژيم درماني، راهنمایی‌هاي لازم را در خصوص وعده‌هاي غذايي و تامين مواد غذايي مورد نياز در دوران بارداری دریافت کنند تا از دریافت کافی مواد مغذی و سلامت خود و جنین‌شان در دوران بارداری اطمینان حاصل کنند.
