توصیه‌های لازم پس از اهدای خون
علیرغم این كه اغلب افراد می‌توانند اهدای 450 میلی‌لیتر خون را بدون هیچ‌گونه مشكلی تحمل كنند، در بعضی از افراد واكنش‌هایی دیده میشود كه در اغلب موارد محدود به یك احساس ناراحتی ساده است ولی گاهی اضطراب، افزایش تنفس، رنگ پریدگی، تعریق ملایم، گیجی و تهوع و استفراغ هم به آن اضافه میشود.
این واكنش‌ها می‌توانند در هر زمان، طی فرایند انتخاب اهدا كننده، در حین اهدای خون، در محل استراحت، هنگام پذیرایی و حتی بعد از ترك محل خونگیری به وجود آیند. البته لازم به ذكر است چنانچه شرایط اهدای خون و توصیه‌ها به دقت رعایت شود، احتمال بروز واكنش‌های نامطلوب به حداقل می‌‌رسد. بنابراین جهت حفظ هر چه بیشتر سلامتی خود توصیه‌های زیر را قبل و به خصوص بعد از اهدای خون مورد توجه قرار دهید.
توصیه‌های لازم پس از اهدای خون
حداقل 4-6 ساعت قبل از اهدای خون غذای سبك و سالمی میل كنید، اهدای خون در حالت ناشتا توصیه نمی شود. ترجیحا نیم ساعت قبل از اهدای خون حدود 2 لیوان آب یا مایعات بدون گاز بنوشید. پس از اهدای خون به مدت 15- 20 دقیقه در مركز یا واحد خونگیری استراحت نموده و نوشیدنی و مواد خوراكی را كه در اختیار شما قرار گرفته است را میل كنید و بدون اجازه پزشك یا كارشناس انتقال خون از تخت بلند نشده و محل خونگیری را ترك نكنید. چرا كه بدن شما برای تطبیق یافتن با حجم خون اهدایی به این زمان نیاز دارد. چسب روی محل خونگیری را تا 4 ساعت برندارید.
برای جبران حجم از دست رفته در 2-3 روز آینده به خصوص 4 ساعت اول مایعات بیشتری بنوشید. توصیه میشود از مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، جگر، ماهی، قسمت‌های تیره گوشت مرغ، حبوبات و... میوه‌ها و سبزی‌های سرشار از ویتامین C مانند مركبات و گوجه فرنگی بیشتراستفاده كنید. تا 24 ساعت از انجام ورزش و فعالیت‌های سنگین مانند كار در ارتفاعات، هدایت هواپیما و رانندگی با وسایل نقلیه سنگین خودداری نمایید.
تا یك ساعت پس از اهدای خون از استعمال دخانیات پرهیز كنید. تا 24 ساعت از وارد كردن فشار و حمل بار سنگین با دستی كه از آن خونگیری شده خودداری كنید، حتی تكیه كردن به دستی كه از آن خونگیری شده در هنگام بلند شدن از تخت خونگیری ممكن است منجر به خونریزی و كبودی شود.
پیشگیری از كم‌خونی
با اهدای یك واحد خون ( حدوداً 450 میلی‌لیتر خون ) بدن شما تقریباً 225 میلی‌گرم آهن از دست می‌دهد. در حالت عادی بدن شما با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، این میزان آهن از دست رفته را به مرور زمان جبران خواهدكرد. بنابراین باید به رژیم غذائی خود توجه خاصی نمائید و مواد غذائی غنی از آهن مصرف كنید. با دریافت غذاهائی با آهن بیشتر معمولاً آهن از دست رفته پس از یك ماه و نیم جایگزین میشود. درصورت عدم توجه به رژیم صحیح، اهدا كننده در معرض خطركم‌خونی ناشی از كمبود آهن قرار می‌گیرد، بخصوص خانم‌هائی كه در سنین باروری هستند.
آهن مورد نیازپس از اهدای یك واحد خون: (حدوداً 450میلی لیتر خون)
نیاز آهن در مردان بالغ نیاز آهن در زنان بالغ (قبل از یائسگی)
مقدارآهنی كه باید جذب شود 4/1الی 7/1 میلی‌گرم روزانه 9/1 الی 7/2 میلی‌گرم روزانه
مقدارآهنی كه باید مصرف شود 14 الی 17 میلی‌گرم روزانه 18 الی 3/24 میلی‌گرم روزانه
پیشگیری از كم‌خونی
همه به خوبی می‌دانیم كه جگر یك منبع غنی از آهن می‌باشد. گوشت قرمز و قسمت‌های تیره گوشت مرغ نیز دارای مقادیر زیادی آهن است. اما برای بدست آوردن آهن مورد نیاز، توجه به میزان آهن غذا به تنهائی كافی نیست. مسئله دیگركه بسیار اهمیت دارد میزان جذب آهن توسط دستگاه گوارش می‌باشد. بدن بسته به نوع غذا، فقط مقداری از آهن موجود در غذا را جذب می‌كند.
مزیت گوشت نسبت به سایر مواد غذائی این است كه میزان آهن آن نه تنها زیاد بوده بلكه آهن آن به آسانی جذب بدن میشود، بطوری‌كه پس از یك وعده غذا با گوشت قرمز تا 30 درصد آهن آن جذب بدن میشود. در مواد غذائی غیرگوشتی مانند زرده تخم‌مرغ، حبوبات، سبزیجات و میوه‌جات نیز آهن وجود دارد. اما جذب آهن آنها كمتراز مواد گوشتی می‌باشد. تنها 3 الی 9 درصد آهن مواد غذائی غیر گوشتی جذب بدن میشود.
برای جذب بیشتر آهن این نوع غذاها، بهتراست تعداد دفعات غذا بیشتر شود و درهر وعده مقداركمتری مصرف شود. برای آشنائی بیشتر با میزان آهن در انواع غذاهای گوشتی، سبزیجات و غیره به جدول زیر مراجعه نمائید. دقت داشته باشیدكه بعضی از مواد غذائی می‌توانند جذب آهن غیر گوشتی را افزایش و یا برعكس كاهش دهند. بطور مثال مصرف ویتامینC (اسكوربیك اسید ) بلافاصله پس از خوردن یك وعده غذای حاوی آهن جذب آهن را حتی تا دو برابر افزایش می‌دهد. ویتامین C بر روی آهن فریك (Fe 3+) تاثیر گذاشته و باعث میشود كه به آهن فروس (Fe 2+) تبدیل شود.
آهن فروس جذب بالاتری نسبت به آهن فریك دارد. این ویتامین به مقدار زیاد در مركبات، گوجه‌فرنگی و همچنین سبزیجات یافت میشود. از طرف دیگر خوردن چای یا قهوه بلافاصله پس از غذا منجربه كاهش میزان جذب آهن میشود. بنابراین درصورت تمایل به مصرف چای یا قهوه، بهتراست آنها را در فواصل وعده‌های غذایی، صرف نمائید.
مقدار آهن موجود درمواد غذایی مختلف
ماده غذایی گرم مقیاس مقدار آهن (mg)
جگرپخته بره 100 22قطعه ( cm ./5 × 1 × 3 ) 17/9
جگرپخته گوساله 100 22قطعه ( cm ./5 × 1 × 3 ) 14/2
جگرپخته جوجه 100 22قطعه ( cm ./5 × 1 × 3 ) 8/5
جگرپخته گاو 100 22قطعه ( cm ./5 × 1 × 3 ) 6/3
گوشت پخته گاو 100 2/5 قطعه ( cm 1/5 ×4/5 × 5/5 ) 3/5
گوشت پخته گوسفند بدون چربی 100 2/5 قطعه ( cm 1/5 ×4/5 × 5/5 ) 2/2
مرغ، بوقلمون و … 100 قسمت بالای ران مرغ 1/6
تخم مرغ كامل پخته - یك عدد 1/1
ماهی ساردین 100 5قاشق غذاخوری 2/8
ماهی تن 100 5 قاشق غذا خوری 1/3
تخمه كدو بو داده 70 نصف لیوان بزرگ 6/4
تخمه آقتاب گردان 30 نصف لیوان بزرگ 2/2
توت خشك 40 50 عدد كوچك 3/8
كشمش سبز 100 نصف لیوان بزرگ 3/5
برگه زردآلو یا هلو 100 10 عدد بزرگ 5/5
مغزبادام 50 50 عدد ریز 2/35
مغزفندق 50 52 عدد ریز 1/7
مغزگردو 50 25 نیمه گردو 1/5
مغز پسته 30 45 عدد 4/2
انجیرخشك 50 7 عدد درشت 1/5
اسفناج پخته 90 نصف لیوان بزرگ 2
لوبیاچیتی پخته 110 یك ملاقه متوسط 3/2
لوبیاقرمز پخته 100 یك ملاقه متوسط 2/4
نخود پخته 117 یك ملاقه متوسط 4
عدس پخته 100 یك ملاقه متوسط‌پر 2/1
لوبیا چیتی با آب 100 نصف لیوان بزرگ 1/75
نخودسبز بدون آب 100 نصف لیوان بزرگ 1/7
سیب زمینی پخته با پوست - نصف لیوان بزرگ 2/2
كدوتنبل پخته - نصف لیوان بزرگ 1/7
