فائزه يارحسینی؛ زير نظر: دكتر آزاده نجارزاده، متخصص تغذیه
1 فروردین
چطور از میوههای عید نگهداری کنیم؟
یکی از مشکلاتی که معمولا مردم در شب عید با آن مواجه هستند، خرید زیاد میوه و تغییر رنگ پیدا کردن برخی میوهها مثل موز با گذر زمان، پلاسیده شدن یا لیز شدن پوست آنها یا رسیدن بیش از حد و کپک زدنشان به ویژه در مرکبات است.
برای پیشگیری از این موضوع چند راهکار ساده به شما پیشنهاد میکنیم:
ایدهآلترین مکان برای نگهداری میوهها
شاید به نظر شما ایدهآلترین مکان برای نگهداری میوهها یخچال باشد، درحالی که همیشه اینطور نیست.
یک مکان مناسب برای نگهداری و ذخیره میوه مکانی خشک، خنک و به دور از نور آفتاب است. این فضا میتواند کشوی یخچال شما باشد.
اگر قصد دارید برای شب سال نو و چند روز دید و بازدید عید میوه تهیه کنید، توصیه میشود میوههای بادوامی مثل سیب، گلابی، خیار و یا مرکبات بخرید یا اگر قصد مصرف انواع دیگر میوه را دارید آن را به مقدار زیاد خریداری نکرده و به اندازه مصرف 2 تا 3 روز از آن تهیه کنید.
میوهها را جدا از هم بگذارید
یکی از مسایلی که معمولا سبب رسیدن سریعتر میوهها و فساد زودتر آنها میشود نگهداری انواع میوه در کنار هم است.
جالب است بدانید برخی میوهها گازی به نام اتیلن آزاد میکنند که میتواند سبب رسیدن میوههای دیگر و کاهش زمان نگهداری آنها شود، بنابراین رعایت نکات زیر و آشنایی با آنها توصیه میشود:
مثلا اگر کیوی را در کنار سیب بگذارید، به سرعت نرم میشود. توصیه ما این است که میوههایی مثل موز، هلو، گلابی، سیب، آلو، گوجه، شلیل و زردآلو را کنار کیوی، طالبی و خربزه قرار ندهید.
ایدهآلترین مکان برای نگهداری کیوی میتواند کنار سیبزمینی باشد. تماس میوهها با هم مشکلآفرین است. در صورتی که شما به اندازه کافی فضا در اختیار دارید توصیه میکنیم ابتدا پس از خرید، میوهها را برحسب درجه رسیدگی و سفتی یا نرمی آنها دستچین کنید و بعد در ظرفی آنها را به کمک برگههای کاغذ جدا از هم بچینید.
این ترفند به آن علت است که اگر یک میوه دچار کپک یا پوسیدگی شود نتواند به راحتی فساد را به سایر میوههای همسایه خود انتقال دهد. حین دستچین کردن هم مواظب باشید میوهها را با نوک انگشتان فشار ندهید تا آسیب نبینند.
خیار بسیار حساس است و بعد از چند روز تازگی و طعم خود را از دست میدهد. برای نگهداری خیار آن را از داخل کیسه پلاستیکی خارج کنید، شسته و بعد از خشک شدن در یک قابلمه دردار بریزید و در یخچال بگذارید.
انگور را برای نگهداری بیشتر نشسته درون کیسه نگهدارید. شستن انگور قبل از گذاشتن در یخچال موجب ترک خوردن دانههای آن میشود.
سبزی خوردن را بشویید و در یک کیسه پارچهای نگهدارید. از آنجا که برگهای سبزی آب زیادی دارد کیسه پارچهای باعث میشود سبزی سیاه و پلاسیده نشود.
موز را در صورتی که نرسیده باشد در روزنامه بپیچید و ابتدا دو سه روز خارج از یخچال نگهدارید. این کار باعث شیرین شدن موز میشود. بعد از زرد شدن پوست موز، آن را در یخچال بگذارید.
2 فروردین
ورزش را در عید نوروز فراموش نکنید
ورزش منظم دارای اثرات مفید زیادی برای بدن میباشد؛ از جمله بهبود عملکرد سیستم عضلانی و اسکلتی، سیستم قلبی عروقی، دستگاه تنفسی، سوختوساز بدن و حتی سلامتی مغز. افراد بزرگسال سالم باید پنج بار در هفته و هر بار 20 تا 30 دقیقه ورزش کنند.
برخی از فواید ورزش منظم
افزایش اندازه و قدرت عضلات.
بهبود عملکرد قلب که باعث میشود در هر ضربان قلب مقدار زیادی خون پمپ شود.
کاهش فشار خون، به خصوص اگر دچار فشارخون بالا باشید.
بهبود عملکرد عروق.
افزایش ظرفیت ریه.
افزایش توانایی عضلات برای سوزاندن چربیها.
کاهش تری گلیسیریدها و افزایش مقدار کلسترول HDL (کلسترول خوب).
کاهش مقاومت سلولها به هورمون انسولین.
بهبود عملکرد ایمنی بدن که باعث کاهش ابتلا به بیماریهای عفونی میگردد.
کاهش ابتلا به سرطان سینه، سرطان پانکراس و دیگر سرطانهای گوارشی.
جلوگیری از تشکیل سنگ کیسهصفرا.
کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر.
از چاقی جلوگیری میکند.
در ترک کردن سیگار مفید میباشد.
علاوه بر همه این فواید، مرگ و میر در زنان و مردان در تمام گروههای سنی را کاهش میدهد.
3 فروردین
در رابطه با خریدهای عید به این نكات توجه نمایید
خریدهای عید را هرچه نزدیکتر به موعد مصرف انجام دهید به نفع شما است.
سعی كنید وسوسه خرید مواد غذایی از فروشگاههای بزرگ و لوكس را از سر به در كنید. قیمتها در چنین فروشگاههایی اغلب از سوپرماركتهای معمولی، بیشتر است.
خرید مواد غذایی از چنین فروشگاههایی را فقط به مواقع اضطراری اختصاص دهید.
وقتی گرسنه هستید خرید نكنید: یكی از بدترین زمانها برای خرید كردن هنگامی است كه گرسنه هستید.
در چنین حالتی همه چیز خوشمزه به نظر میرسد و در پایان خرید متوجه میشوید خوراكیهایی خریدهاید كه اصلا به آنها نیازی ندارید. پس هرگز با معده خالی به خرید مواد غذایی نروید!
لیستی برای خرید تهیه كنید؛ قبل از مراجعه برای خرید، لیستی كامل و دقیق از چیزهایی كه لازم دارید بنویسید و پس از خرید، كنار هر كدام علامت بزنید.
افرادی كه از لیست خرید استفاده نمیكنند، بیشتر از نیاز اصلی خود خرید میكنند و هزینه بیشتری را متحمل میشوند.
بیدلیل به سوپرمارکت نروید.
مقداری شیرینی و آجیل بخرید که نیاز است.
لازم نیست همه انواع شیرینیهای بازار در منزل وجود داشته باشد.
انواع سبزیجات را حتما در لیست خرید خود قرار دهید.
استفاده از غذاهای گیاهی و مواد طبیعی که خودتان کاشتهاید میتواند هزینههای اضافی خانواده را کاهش داده و برای سلامتی هم مفید باشد.
ریحان، گشنیز و جعفری از جمله سبزیهایی است که به راحتی میتوان در خانه کشت کرد و از آن برای مصارف روزانه بهره گرفت.
4 فروردین
تغذیه در سفرهای نوروزی
قبل از اینكه از منزل خارج شوید دقت كنید كه آب سالم و كافی برای طول سفر به همراه داشته باشید.
فعالیت ورزشی را از چند روز مانده به شروع سفر ترك نكنید و تا جاییكه ممكن است، حداقل پیادهروی در مسیرهای كوتاه در حین سفر نیز داشته باشید.
اگر در خانواده بیماری خاصی مثل دیابت یا فشارخون بالا و سایر بیماریها وجود دارد، حتماً قبل از سفر تمهیدات لازم را بیندیشید. مصرف میوهها و سبزیجات تازه و تمیز در سفر بسیار اهمیت دارد.
این گروه مواد ضد یبوست، ضد سرطان و شادابكنندههای پوست را فراموش نكنید.
در طول مسیر وقتی تصمیم گرفتید غذایی میل كنید باید توجه داشته باشید كه تا حد امكان غذا در منزل تهیه شده و در یخچال نگهداری شده باشد و جهت مصرف نیز خوب گرم شود یا از غذاهایی كه نیازی به گرم كردن ندارند مثل نان و پنیر، خیار، گوجهفرنگی و ... استفاده كنید.
اگر مجبور به سرو غذا در رستورانهای بین راهی شدید، سلامت شما در اولویت قرار دارد. حتماً قبل از غذا دستهای خود را بشویید و به این ترتیب كمی هم به بهداشت رستوران توجه كنید.
سالادهایی كه در رستوران تهیه شدهاند احتمالاً مشكلساز خواهند شد. پس از سبزیجاتی كه همراه دارید به جای آنها استفاده كنید. دقت كنید غذا مانده نباشد.
از رنگ و بوی غذا میتوان تازگی آن را تشخیص داد. برنجهایی كه در رستورانها میمانند و دوباره گرم میشوند نیز میتوانند باعث مسمومیت شوند.
پس دقت كنید در رستورانی آشنا یا شناخته شده غذا بخورید. در طول سفر مدام با خوردن، خودتان را سرگرم نكنید.
توجه به مناظر اطراف، گوش دادن، صحبت كردن و ... را جایگزین ریزهخواریها كنید. به میان وعدههای خود و بویژه كودكانتان توجه ویژه داشته باشید.
نخودچی كشمش، خرما، گندم و برنج بو داده و مغزها برای كودكان میان وعدههای مناسبی هستند. میوه نیز باید پای ثابت میان وعدهها باشد. مصرف لبنیات در طول سفر لازم است، اما در مصرف شیر دقت كنید.
بهتر است ماست را جایگزین شیر در سفر كنید، اما اگر دوست داشتید شیر بخورید نیز هیچ مشكلی وجود ندارد و اگر به بهداشتی و تازه بودن آن توجه كنید خطری سلامت شما را تهدید نخواهد كرد.
5 فروردین
صبحانه کودک را در تعطیلات فراموش نکنید
مصرف صبحانه به دلیل افزایش سوختوساز بدن در هنگام صبح، برای کودکان اهمیت فراوان دارد.
برای تامین انرژی مورد نیاز انواع نان، غلات آماده صبحانه مانند برشتوک، همچنین مربا، کره، عسل، خامه، حلیم و برای تامین پروتئین مصرف پنیر، تخممرغ و شیر توصیه میشود.
نیاز به ویتامین و املاح را میتوان با مصرف انواع میوه به صورت تازه یا خشک مانند برگهها یا آب میوههای تازه تهیه شده در منزل تامین کرد. مناسبترین روش برای استفاده از مواد غذایی ذکر شده و اطمینان از تامین نیازهای کودک در این وعده، مصرف برنامه چرخشی در طول هفته است.
وجود یک منبع پروتئینی در وعده صبحانه برای رشد بهتر کودک ضروری است.
کودکانی که عادت به خوردن صبحانه ندارند، دچار اختلالاتی مانند سرگیجه، تهوع و حتی در بعضی مواقع استفراغ میشوند.
گروهی از کودکان خوردن غذاهای گرم مانند انواع ساندویچ، عدسی و... را به تناول انواع صبحانههای معمول ترجیح میدهند.
توجه به این خواسته کودکان و تهیه انواع غذاها برای این وعده، خود راهکاری مناسب برای ایجاد تمایل به مصرف صبحانه است.
رعایت مواردی مانند چیدن سفرهای زیبا براساس تمایلات کودک، استفاده از رنگهای شاد مانند رنگ نارنجی، عدم مصرف شام پرحجم و دیر وقت، صرف صبحانه توسط خود والدین، فراهم کردن محیطی به دور از نگرانی و ترس و انتقال حس دوست داشتن به فرزندان، باعث تحریک اشتهای کودکان و افزایش تمایل آنها به مصرف این وعده غذایی مهم میشود.
6 فروردین
سبزی پلو ماهی و خواص آن
نام سبزیپلو ماهی همواره یادآور شبهای عید است. اسید چرب امگا -3 که جزء گروه چربیهای ضروری به حساب میآید، در ماهی وجود دارد و اعمال بسیار گسترده و پیچیدهای در بدن برعهده دارد که بسیار حیاتی هستند.
مساله بعدی حفظ ارزش غذایی سبزی پلو ماهی شب عید با رعایت اصول صحیح پختوپز میباشد.
قبل از هر چیز توصیه میشود به جای سرخ کردن ماهی، آن را آبپز یا كبابپز یا بخارپز کنید و یا در فر یا مایکروویو طبخ نمایید، زیرا سرخ کردن باعث از بین رفتن مواد مغذی و افزایش کالری دریافتی میشود و زمینه را برای ابتلا به عوارضی چون چاقی و اضافه وزن فراهم میسازد.
در طبخ ماهی از حداقل نمک استفاده نمایید و برای ایجاد عطر و طعم مطبوع از انواع ادویهجات و سبزیجات معطر استفاده کنید.
همچنین از ماهی دودی استفاده ننمایید، زیرا اغلب ماهیهایی که حالت مانده پیدا کردهاند و احتمالا بخشی از پروسه فسادشان را هم طی کردهاند، جهت دودی شدن انتخاب میشوند.
افزودن سیر به سبزی پلو نیز بسیار مفید میباشد. محققان سیر را قویترین آنتی اکسیدان طبیعی معرفی کردهاند.
طب سنتی و قدیمی ایرانیان، ماهی را دارای طبعی سرد میداند و مصرف ماهی بدون استفاده از مواد غذایی با طبع گرم را توصیه نمیكند.
بهتر است ماهی با سبزی پلو مصرف شود، زیرا برنج به تنهایی طبعی سرد داشته و با ماهی سازگار نیست، اما سبزیهای پلویی حاوی شوید، تره و جعفری است كه طبع سرد ماهی و برنج را خنثی میكند.
بهتر است از گشنیز و اسفناج كه طبعی سرد دارند در سبزی پلو استفاده نشود و به جای آن زیره به كار برده شود. سبزی موجود در سبزی پلو ماهی خواص زیادی دارد.
سبزی به تنهایی سرشار از ویتامینها و فیبر است كه این دو ماده برای بدن بسیار مفید هستند.
بنابراین بهتر است سبزیهای پلویی زیاد حرارت نبینند، زیرا سبزی در اثر حرارت زیاد مولكولهایش تغییر جهت داده و ارزش غذایی آن از بین میرود، بنابراین بهتر است در مرحله آخر پخت برنج از سبزی پلویی و شوید و زیره استفاده شود، زیرا این مواد در تعدیل چربی در رگها و نیز از بین بردن نفخ دستگاه گوارش مفید هستند.
سبزیهای پلویی سرشار از ویتامین C و منبع زیادی از آنتی اكسیدانها هستند و خواص ضد سرطانی دارند.
از این رو سبزی پلو با ماهی برای بیماران مبتلا به تصلب شرائین مفید است.خصوصاً اگر سبزی را به صورت تازه مصرف كنند.
زیرا سبزیجات تازه منبع فیبر بوده و این ماده در جلوگیری از یبوست، افزایش كلسترول و بسیاری از سرطانها و نیز در درمان فشارخون موثر است.
هر ماهی ابتدا با سبزی پلو تداعی میشود. گذشته از سبزیهای خوش عطر، عطر برنج نیز این غذای سنتی را مطلوبتر میكند.
برنج سرشار از نشاسته است و كربوهیدرات زیادی دارد. حال اگر سبزی پلو با شیوه كته (دمی) استفاده شود خاصیت ضد یبوستی پیدا كرده و بسیاری از ویتامینهای موجود در آن حفظ میشود، اما مصرف بیش از نیاز كربوهیدراتها منجر به چاقی در افراد میشود.
این همه خواص در سر سفره مادربزرگ حكایت از دانشی تجربی در پس سنتهای ایرانیان دارد. سنتهایی كه همواره باید پاس داشته و به آیندگان هدیه شوند.
7 فروردین
سمنو؛ سرشار از انرژی برای کودکان در حال رشد و بهترین درمان کمخونی برای زنان باردار
سمنو یکی از خوردنیهای سرشار از انرژی سفره هفتسین است، سمنو از شیره جوانه گندم تهیه و تولید میشود و ماده مغذی و مفیدی از نظر تامین انرژی و موادی پروتئینی برای کودکان در حال رشد محسوب میشود.
سمنو سرشار از مقادیر زیادی مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، منیزیم، روی و سلنیم است. این مواد مغذی برای رشد استخوانها و پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان و کمخونی به خصوص در زنان باردار و شیرده بسیار مفید است. اسید فولیک موجود در سمنو از ابتلا به نوعی کمخونی پیشگیری میکند و کاروتن و ویتامین E نیز از آنتی اکسیدانهای مفیدی هستند که با از بین بردن رادیکالهای آزاد به وجود آمده از متابولیسم مواد غذایی در سلولها احتمال ابتلا به سرطان را کاهش میدهند.
سمنو ماده غذایی بسیار مفید برای ورزشکاران است، اگرچه سمنو در فرهنگ غذایی ایرانیان در ایام نوروز تهیه میشود و در سفره هفتسین قرار میگیرد، اما در نظر گرفتن این منبع مفید انرژی در برنامه غذایی روزمره توصیه میشود.
8 فروردین
با مصرف سیر دستگاه گوارش خود را بیمه کنید!
سیر ماده غذایی حاوی خواص دارویی فراوان است، از نظر تغذیهای معمولا سیر به عنوان چاشنی و طعمدهنده غذاها مورد استفاده قرار میگیرد. مطالعات دهههای اخیر نشان داده سیر دارای ترکیبات کاهشدهنده فشار و کلسترول خون است.
سیر سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان به خصوص سرطان معده و روده میشود. سیر حاوی ترکیبات گوگرددار و سولفور است که موجب از بین بردن رادیکالهای آزاد سلولها میشود.
برخی از افراد نیز سیر را برای بهبود برخی عفونتها و مار گزیدگیها استفاده میکنند.
9 فروردین
سماق؛ مرهمی برای دردهای روماتیسمی و نقرس
در طب سنتی از سماق برای بیماریهای روماتیسمی، نقرس و همچنین درمان تهوع و بیاشتهایی استفاده میشود.
سماق دارای خاصیت آنتیاکسیدانی است و از بروز بسیاری از سرطانها پیشگیری میکند.
معمولا میوه سماق را به شکل خشک کرده و کوبیده شده به صورت پودر به عنوان یک چاشنی و طعم دهنده مورد استفاده قرار میدهند.
از دیگر خواص سماق میتوان تحریک اشتها، افزایش میل به خوردن غذا، خاصیت دیورتیک و ادرارآور بودن آن را عنوان کرد. سماق به دلیل داشتن تانن که یک قابض است، در بهبود اسهال نیز موثر میباشد.
10 فروردین
سرکه، چاشنی با خواص دارویی
سرکه از مواد قندی موجود در گیاهان مانند: انگور، کشمش، سیب و برنج به وسیله تخمیر تهیه میشود، سرکه بیشتر به عنوان طعمدهنده و چاشنی غذا محسوب میشود، اما خواص دارویی نیز دارد.
سرکه دارای مقادیری از مواد معدنی و ویتامینها است و اشتها را نیز افزایش میدهد. ایرانیها با استفاده از سرکه انواع ترشیجات را نیز تهیه میکنند.
11 فروردین
نحوه نگهداری آجیل
در ایام عید نوروز مصرف آجیل در بسیاری از خانوادهها افزایش مییابد. صرفنظر از اثرات مثبتی كه مصرف متعادل این گروه تغذیهای بر سیستم قلبی عروقی دارد باید دانست كه این اقلام غذایی به دلیل میزان چربی بالایی كه دارند بسیار حساس به شرایط نگهداری هستند و شرایط نامناسب محیط میتواند آنها را به مواد غذایی مسموم و خطرناك كه حتی میتوانند سرطانزا باشند، تبدیل نماید.
آفلاتوكسین یكی از سموم خطرناك است كه در صورت نگهداری خشكبار در محیطهای گرم و مرطوب و در آجیلهای آفت زده به وجود میآید.
توجه به رنگ و بوی خشكبار و شكل ظاهری آجیل تا حدی میتواند كیفیت آجیل را به ما نشان دهد.
از سوی دیگر باید به این نكته توجه كنید كه طبق ضوابط و دستورالعملهای وزارت بهداشت، واحدهای صنعتی دارای پروانه بهداشتی، ملزم به اندازهگیری آفلاتوكسین محصولات خود هستند در حالیكه در محصولات سنتی كه به صورت فلهای و باز عرضه میشود این اجبار وجود ندارد و محصولات قابل ردیابی نمیباشند، بنابراین در بسیاری از موارد میتوان گفت مصرف آجیل بستهبندی كه دارای پروانه بهداشتی باشد از آجیل فلهای و باز كه اطمینانی به سلامت آن وجود ندارد بهتر است.
اگر آجیل را به صورت خام خریداری كردهاید تا یك سال میتوانید آن را در یخچال نگهداری كنید، اما آجیل بو داده را بهتر است ظرف چند هفته مصرف كنید. چون همانطور كه ذكر شد گرما و رطوبت احتمال رشد قارچ را افزایش میدهد و میتواند باعث فساد آن شود. اگر از آجیل نوروزی شما چیزی باقی ماند، سعی كنید آنها را با پوست و در ظروف كاملا در بسته قرار دهید، البته در این حالت هم نمیتوان آجیل را بیش از 6 ماه داخل یخچال نگهداری كرد، اما به همین شكل در فریزر میتوان آجیل را به مدت یكسال نگهداری نمود.
12 فروردین
در تعطیلات عید سالم بخورید
هیچ غذایی خوب یا بد نیست، بلکه عادات غذایی خوب یا بد میباشد.
غلات، میوهجات، سبزیجات، لبنیات، گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی و حبوبات در برنامه غذایی گنجانده شوند.
قبل از تعطیلات، وعدههای غذایی کوچک و به مقدار کم مصرف کنید. غذاهایی که دارای مقدار زیادی پروتئین میباشند، مانند مرغ و پنیر، کمک میکنند تا غذای کمتری در روزهای آینده مصرف کنید.
رژیمهای سفت و سخت در این ایام میتواند بعدها افزایش وزن قابل توجهی در شما ایجاد کند.
اگر در این ایام مهمان دارید، با غذاهای سالم از قبیل میوه و سالاد و سبزیجات از مهمان خود پذیرایی کنید.
میتوانید به جای سس از مخلوط آبلیمو، ماست و روغن زیتون برای سالاد خود استفاده کنید.
بهتر است قبل از دادن شیرینی به مهمان خود، به او میوه تعارف کنید تا جلوی افزایش وزن خود و مهمانتان را بگیرید.
در بشقاب مقدار كمی از آن غذا را بریزید و از خوردن آن لذت ببرید.
شما باید غذاهایی را مصرف کنید که بدن برای تأمین انرژی و فعالیت، به آنها نیاز دارد. دسرها و شیرینیها هر چند خوشمزه میباشند، اما جزء وعدههای غذایی نیستند. پس از آنها کم میل کنید!
شما هنگامی دارای یک رژیم غذایی متعادل هستید که در وعدههای غذایی خود میوه و سبزی را جای دهید.
13 فروردین
خواص سیب
از جمله فواید سیب میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
با استفاده از سیب میتوان ناراحتیهای شایعی مانند خشکی پوست، ترک خوردگی پوست، رنگ پریدگی و بسیاری از بیماریهای پوستی طولانی و مزمن را از بین برد یا نشانههای آنها را کاهش داد.
خوردن سیب و حتی بوئیدن آن باعث كاهش فشارخون میشود.
سیب برای دندانها و لثهها مفید است.
از بروز بیماری نقرس و درد مفاصل پیشگیری میكند.
سیب مقوی مغز است و برای كسانی كه كارهای فكری انجام میدهند مفید است.
اثر آرامبخش دارد.
دمكرده پوست سیب كه با اندكی عسل شیرین شده باشد نوشیدنی آرامبخشی است. خوردن سیب خام نیز تأثیر آرامبخشی بر دستگاه اعصاب دارد.
علاوه بر ویتامینهای گروه B، منیزیم، فسفر و برخی عناصر دیگر موجود در سیب اثر آرامبخشی بر اعصاب دارند، همچنین شیرینی سیب و جویدن آن باعث انبساط عضلات منقبض صورت میشود.