زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ساندويچ بخورم يا نخورم؟

ساندویچ یكی از رایج‌ترین و ساده‌ترین غذاهای معمول در كشورمان است. این غذای متنوع، به خصوص در بین كودكان و نوجوانان طرفداران زیادی دارد. به طوری كه امروزه غذای اصلی آنان را در اكثر اوقات هفته ساندویچ تشكیل می‌دهد.

 حتی گاه مشاهده می‌كنیم كه در تمام روزهای هفته نوجوانان و جوانان از ساندویچ به عنوان غذای اصلی استفاده می‌كنند، سوالی كه در اینجا مطرح می‌شود آن است كه آیا این كار صحیح است؟

و آیا اختصاص غذای یك فرد به ساندویچ می‌تواند نیازهای تغذیه‌ای او را تأمین كند؟

آیا اصولاً خوردن ساندویچ از نظر تغذیه و سلامت انسان كار صحیحی است؟

 پاسخ به این سوال كار آسانی نیست و نیاز به بحث و بررسی مفصل و دقیق داشته و ابعاد وسیعی را در بر می‌گیرد. ساندویچ چنانچه به طرز صحیح آماده‌سازی، طبخ و تهیه شود، می‌تواند جزء غذاهای مفید محسوب شده و به تأمین نیازهای تغذیه‌ای شخص كمك كند، البته انتخاب نوع ساندویچ نیز بسیار مهم است، گاه ممكن است برخی افراد انواعی از ساندویچ را انتخاب كنند كه برای سلامت‌شان مفید نباشد و آنان را مبتلا به پاره‌ای عوارض و اختلالات بنماید.  در بررسی علل گرایش زیاد افراد به ساندویچ می‌بینیم كه ساندویچ‌ها اكثراً خوشمزه و باب طبع مردم هستند و از آنجایی كه طعم و مزه غذا مهم‌ترین عامل در انتخاب غذا است، بنابراین اشخاص اكثراً تمایل زیادی به مصرف ساندویچ نشان می‌دهند.

انواع ساندویچ به آسانی در دسترس همگان است و در اكثر رستوران‌ها و دكه‌های فروش مواد غذایی به راحتی یافت می‌شوند. تهیه ساندویچ‌ها در منزل آسان است و برای همه افراد قابل طبخ و آماده‌سازی است. خوردن ساندویچ آسان است و نیاز به تجهیزات مختلف ندارد. انواع ساندویچ بسیار متنوع بوده و آزادی بیشتری جهت انتخاب غذا برای افراد فراهم می‌كند.

 به دلایل فوق، گرایش افراد نسبت به مصرف ساندویچ زیاد است، به خصوص چون گروه كودك و نوجوان علاقه فراوانی به مصرف آن نشان می‌دهند، لذا لازم است توجه بیشتری به این دسته از غذاها مبذول شده و روش‌های صحیح انتخاب، آماده‌سازی و تهیه آن مورد دقت و توجه زیادی قرار گیرد.

انواع ساندویچ

انواع ساندویچ‌هایی كه به طور معمول در كشورمان مورد مصرف قرار می‌گیرند، عبارتند از: ساندویچ مرغ، ساندویچ گوشت، ماهیچه، رست‌بیف، استیك، كتلت، دل و جگر مرغ، كوكو، ماهی، كنسرو ماهی تن، سوسیس، كالباس، ژامبون، سالاد اولویه، تخم‌مرغ، ساندویچ پنیر و گوجه‌فرنگی و كاهو و ...

ساندویچ گوشت، رست‌بیف و سایر ساندویچ‌های گوشتی

این نوع ساندویچ‌ها دارای خواص تغذیه‌ای هستند كه برای ساندویچ مرغ ذكر كردیم، اما گوشت قرمز بطور كلی حاوی كلسترول بالا است، به خصوص چنانچه به صورت سرخ‌كرده تهیه شود، چربی‌های اشباع آن افزایش یافته و به سلامت قلب و عروق لطمات جدی وارد می‌سازد. ساندویچ دل و جگر و سایر امعا و احشا علاوه بر كلسترول بالا حاوی مقدار قابل توجهی پورین است كه موجب افزایش اسیداوریك خون می‌شود و بروز نقرس را بیشتر می‌كند.

به طور كلی افراط در مصرف امعا و احشا و گوشت قرمز احتمال افزایش چربی‌های نامطلوب خون و فشار خون و نیز بالا رفتن اسید اوریك خون و بروز نقرس را افزایش می‌دهد، بنابراین افراد مسن و اشخاصی كه در معرض اختلالات فوق قرار دارند، باید در مصرف این دسته از مواد غذایی امساك نمایند.

ساندویچ ماهی

این ساندویچ از بهترین انواع ساندویچ محسوب می‌شود، به خصوص چنانچه از ماهی دریا (یعنی ماهی كه در دریا پرورش یافته و زندگی می‌كند) استفاده گردد، زیرا ماهی دریا حاوی اسیدهای چرب امگا- 3 فراوانی است كه در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها،  مؤثر می‌باشد، به خصوص بیماری‌های شایع قرن از قبیل انواع سرطان، بیماری‌های قلبی- عروقی، سكته‌های قلبی و مغزی، افزایش چربی‌های نامطلوب خون، افزایش فشار خون، التهاب مفاصل و بسیاری اختلالات و امراضی كه امروزه به خصوص در جوامع صنعتی و شهرهای متمدن شلوغ و پر جمعیت شیوع زیادی دارد.

ماهی دریا همچنین از منابع غنی و بسیار خوب ید است و مصرف آن برای همه افراد خصوصاً ساكنان مناطق كوهستانی كه مقدار ید در محصولات غذایی آنان خیلی كم است، بسیار لازم می‌باشد، زیرا احتمال گواتر اندمیك كه به علت كمبود ید در این قبیل مناطق شایع است، با مصرف مداوم ماهی بسیار كاهش می‌یابد.

لازم به ذكر است كه  مصرف ساندویچ ماهی در صورتی مفید است كه آن را به فرم كباب‌شده یا بخارپز مصرف نماییم، زیرا ماهی سرخ‌كرده، به خصوص چنانچه از نمك زیاد در تهیه آن استفاده شود، نه تنها مفید نیست، بلكه به سلامت قلب و عروق لطمات زیادی وارد می‌سازد. همچنین احتمال بروز برخی بیماری‌ها را نیز افزایش می‌دهد. برای كسانی كه عادت به سرخ كردن ماهی دارند، بهتر است آن را پس از بخار‌پز كردن و یا پختن، به مدت كوتاه و با مقدار كمی روغن تفت دهند.

 برای پیشگیری از مصرف نمك زیاد، بهتر است چاشنی‌هایی مانند آب لیموترش تازه و یا ادویه‌هایی مانند آویشن، دارچین، نعنا خشك و امثال آن را جانشین نمك بنمایند و فقط به استفاده از مقدار كمی نمك اكتفا كنند. ضمناً ماهی از منابع بسیار خوب پروتئین با كیفیت بالا محسوب می‌شود. همچنین حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین‌های گروه B و املاحی مانند روی و آهن است و به این ترتیب در سلامت انسان نقش مهمی به عهده دارد.

ساندویچ مرغ

ماده اصلی این ساندویچ، مرغ‌ است كه حاوی پروتئین باكیفیت بالا، ویتامین‌های گروه B و املاحی مانند روی و آهن می‌باشد. سایر موادی كه در این ساندویچ استفاده می‌شود، معمولاً در اكثر ساندویچ‌ها مشترك است كه بعداً به بررسی خواص آنها می‌پردازیم. لازم به ذكر است كه ساندویچ مرغ چنانچه به صورت پخته با روش صحیح طبخ مصرف شود، می‌تواند مفید باشد، اما اگر با پوست و چربی طبخ شود و یا به صورت سرخ‌كرده مصرف گردد، حاوی كلسترول بالا خواهد بود كه موجب افزایش چربی‌های نامطلوب خون و عوارض ناشی از آن خواهد شد. 

 ساندویچ كتلت

این ساندویچ علاوه بر آنكه از گوشت قرمز و تخم‌مرغ تهیه می‌شود (كه هر دو حاوی كلسترول بالا هستند)، معمولاً به مدت طولانی‌نیز آن را سرخ می‌كنند و از روغن زیاد برای سرخ كردن استفاده می‌نمایند. انواع ساندویچ كتلت (كتلت مرغ، كتلت گوشت، شامی و ...) كه در ساندویچ‌ فروشی‌ها عرضه می‌شوند، معمولاً حاوی مقدار زیادی نمك هستند و در واقع دارای طعم شور می‌باشند.

به خاطر داشته باشیم كه افراط در مصرف نمك علاوه بر آنكه موجب افزایش فشار خون می‌شود و به سلامت قلب و عروق لطمه می‌زند، بازجذب كلسیم را نیز در كلیه‌ها كاهش داده و موجب دفع مقدار زیادی كلسیم از طریق ادرار می‌شود كه نتیجه آن بروز نرمی‌‌استخوان در جوانان و پوكی‌استخوان در افراد میانسال و سالمند می‌باشد.  ضمناً مصرف نمك زیاد باعث تجمع آب در بدن و بروز ادم یا ورم در شخص می‌شود. پس از مصرف ساندویچ‌های شور و پر نمك جداً پرهیز نمایید.  متأسفانه ذائقه انسان به مصرف موادی كه مكرراً استفاده می‌شوند

به زودی عادت می‌‌كند، مثلاً مصرف غذاهای پر چرب و پر نمك چنانچه مدتی تكرار شود، باعث برقراری عادت غلط مصرف غذاهای چرب و شور در انسان می‌گردد و دیگر شخص نمی‌تواند غذاهای كم‌نمك یا با نمك متعادل و نیز كم‌چربی را تحمل كند. پس با این عادت غلط مصرف مبارزه نمایید.

ساندویچ كنسرو ماهی

این نوع ساندویچ با داشتن خواص تغذیه‌ای ماهی، ولی به علت فرآیندی كه در كارخانه برای تهیه كنسرو روی آن انجام می‌شود و نیز به دلیل دارا بودن مواد افزودنی، با ساندویچ ماهی تازه كاملاً برابری نمی‌كند. به طور كلی تمام مواد غذایی چنانچه به صورت تازه و سالم و بدون فرآوری مصرف شوند، مفیدتر و قابل اعتمادترند، زیرا مواد افزودنی و نیز فرآیندی كه بر روی مواد غذایی انجام می‌شود، تغییراتی در آن ایجاد می‌كند كه كیفیت تغذیه‌ای آن را ممكن است كم و بیش تغییر دهد. ضمناً در اكثر ماهی‌های كنسرو شده از مقدار زیادی نمك و چربی استفاده می‌شود كه مصرف آن مفید نیست، بنابراین تا حد امكان از مصرف مكرر كنسرو ماهی خودداری كنید و ماهی تازه را جانشین آن نمایید.

ساندویچ كوكو

این نوع ساندویچ بطور معمول بسیار متنوع است و شامل كوكوی سبزی، لوبیا‌سبز، نخودسبز، بادمجان، كدو، سیب‌زمینی و برخی انواع دیگر كوكو می‌باشد. سبزیجاتی كه در كوكو استفاده می‌شود، دارای ویتامین‌های A، C و B هستند، ضمناً تخم‌مرغ كه برای تهیه كوكو مصرف می‌شود، از ارزش تغذیه‌ای بسیار بالایی برخوردار است، ولی چنانچه كوكو را به مدت طولانی و با مقدار زیادی روغن سرخ كنیم ارزش تغذیه‌ای آن تا حدود زیادی كاهش پیدا می‌كند و از نظر بهداشتی نیز مفید نیست.

همچنین نباید از نمك زیاد در تهیه كوكو استفاده گردد. ترفندی كه بهتر است در تهیه كوكو برای پیشگیری از سرخ‌كردن عمیق بكار ببریم، این است كه سبزی‌های مورد استفاده در كوكو را قبلاً نیم‌پز كنیم و بعد آن را سرخ نماییم. در این صورت نیاز خیلی كمتری به روغن پیدا كرده و ضمناً مدت زمان لازم برای سرخ كردن كوكو بسیار كوتاه‌تر خواهد شد.

 در شماره بعدی مجله در مورد خواص تغذیه‌ای سایر ساندویچ‌ها و اشكالاتی كه معمولاً در تهیه و طبخ آنها در كشورمان متداول است، بحث خواهیم كرد، ضمناً ابعاد تغذیه‌ای و بهداشتی را در تهیه انواع ساندویچ مورد بررسی قرار خواهیم داد و در پایان توصیه‌هایی چند جهت تهیه و مصرف ساندویچ برای خوانندگان علاقه‌مند مجله خواهیم داشت.