دكتر سیدضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
اثر درمانی روزه و امساك در غذا خوردن از دیرباز بسیار مورد توجه بوده و در طول تاریخ كهن همواره بر اثرات درمانی روزه و روزه‌داری تاكید شده و در بسیاری از ادیان آسمانی و حتی آیین‌های زمینی كهن، روزه از جمله احكام واجب بوده است. در بین ادیان مختلف و آیین‌های متعدد جالب‌ترین، كامل‌ترین و اثرگذارترین آئین، روزه‌داری در ماه مبارك رمضان است.
حضرت رسول اكرم فرموده است كه روزه بگیرید تا تندرست باشید و یا معده كانون همه بیماری‌ها است و پرهیز و امساك سرلوحه داروها و درمان‌ها تلقی می‌گردد. به طور كلی از زمان‌های بسیار دور و در طول تاریخ، اندیشمندان و دانشمندان بسیار مشهور و اثرگذار بر سرنوشت بشری همواره بر آثار مفید و درمانی روزه و روزه‌داری تاكید و توصیه نموده‌اند.
از جمله این افراد می‌توان به بقراط، پدر علم طب، جالینوس حكیم، پاراسلوس اشاره كرد كه امساك و روزه را به عنوان یكی از روش‌های مفید و اثرگذار برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد تأكید قرار داده‌اند. حتی متفكران نامی تاریخ مثل افلاطون و سقراط به اثر درمانی روزه اعتقاد راسخ داشته‌‌اند. دانشمند نامی جهان، ابوعلی‌سینا نیز معالجه انواع بیماری‌ها را به وسیله روزه توصیه نموده و حتی فصلی از كتاب قانون را به مداوا با روزه اختصاص داده است.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای وعده‌های مختلف
الف- افطار
هنگام شكستن روزه و آغاز مجدد تغذیه، به علت تغییراتی كه در سیستم گوارش و پارامترهای بیوشیمیایی خون به دلیل فاصله تقریباً طولانی از آخرین زمان تناول غذا ایجاد می‌شود، توصیه می‌شود:
جهت تأمین قند مورد نیاز بدن و فراهم نمودن انرژی لازم برای مغز و اعصاب، از منابع غذایی حاوی قندهای طبیعی، كه به سرعت جذب و به تعدیل سطح قندخون كمك می‌‌‌‌كنند، استفاده گردد.
برای افطاری می‌توان از یك لیوان شیر و یك قاشق چایخوری عسل طبیعی یا شیره انگور یا یك عدد خرما یا یك قاشق چایخوری كشمش یا شیر و موز شیرین‌نشده استفاده كرد.
در صورت عدم رغبت یا عدم تحمل شیر، آب میوه خانگی كمی رقیق‌شده با آب یا سوپ‌های سبك، فرنی با شیربرنج با دوشاب یا مربای بهارنارنج، یا عسل میل كنید. غنی‌‌سازی فرنی یا شیربرنج با خلال بادام همراه با هل یا گلاب نیز بسیار دلپذیر خواهد بود.
اگر ترجیح می‌دهید با آش افطار كنید، آش تهیه شده از سبزیجات مختلف، مخصوصاً كلم، هویج، سبزیجات مختلف، آش با كمی غلات پرك شده و حبوبات سبك مثل عدس، ماش، كمی لوبیای سفید یا چیتی توصیه می‌گردد؛ به شرط آنكه از پیاز سرخ شده در روغن فراوان استفاده نشود.
سبزی خوردن تازه و سالم با نان سنگك دو آتشه و پنیر لیقوان، گردوی لواسان نیز برای شكستن روزه بسیار خوشایند است و اگر با خوشه كوچكی از انگور یا نصف لیوان طالبی یا هندوانه یا خربزه تراش داده شده همراه گردد، بهتر است.
از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و یا آب یخ و یا چای داغ به صورت پی‌درپی خودداری فرمایید. چرا كه هرچه نوشیدنی سردتر و یا چای گرم‌تر میل شود، نه تنها عطش را فرو نخواهد نشاند، بلكه میل به نوشیدن مایعات را موجب می‌گردد.
به علت آنكه دستگاه عظیم گوارش شما ساعت‌ها در حال استراحت بوده و تمامی سیستم‌های هضم و جذب خود را به صورت سكون درآورده است، برای به كار افتادن مجدد، بدون آسیب دیدن، توصیه می‌شود با آرامش كامل و بدون عجله افطاری را تناول فرمایید و از انباشتن سریع معده خود با انواع خوراكی‌ها و نوشیدنی‌های سرد و گرم بپرهیزید.
بدین ترتیب، نه تنها سلامتی معده و روده‌ها تضمین خواهد شد، بلكه از ولع شدید خوردن و انباشته شدن معده نیز جلوگیری می‌شود.
شام
بعد از تعدیل ولع خوردن و آشامیدن و پیشگیری از نیاز ویارگونه به مصرف مواد شیرین و زیانبار، هم‌زمان با آماده‌تر شدن دستگاه گوارش به انجام كار و فعالیت، می‌توانید در حد اعتدال از خوراكی‌های مورد علاقه خود كه پرچرب و سنگین نباشند نیاز به انرژی، پروتئین و سایر گروه‌های غذایی از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی را برآورده نمایند به این منظور می‌توانید از غذاهای ساده و سبك حاوی 60- 90 گرم از انواع گوشت‌های سفید و قرمز، یك‌سوم لیوان حبوبات پخته با سبزیجات مناسب و دلخواه با دو كف دست نان یا پنج تا ده قاشق برنج با یك لیوان ماكارونی یا دو عدد سیب‌زمینی تنوری یا آبپز همراه با یك‌سوم لیوان ماست و یا یك لیوان دوغ نیز استفاده كنید.
مصرف انواع سالادهای فصل از سبزیجات مختلف به صورت پخته یا خام غنی‌شده با یك قاشق سوپخوری لوبیا یا ذرت پخته و یك قاشق چایخوری كشمش و چهار پره گردو یا سس تهیه‌شده از دو قاشق سوپخوری ماست كم‌چرب، یك قاشق سوپخوری رب گوجه یا كچاب، یك قاشق چایخوری خردل با آبلیموی تازه یا آبغوره یا سركه به مقدار نیاز روغن زیتون 2- 3 قاشق مرباخوری به تأمین انواع ویتامین‌های مختلف و مواد معدنی مورد نیاز و فیبرهای محلول و نامحلول و انواع آنتی‌اكسیدان‌ها یا ضد زنگ‌های بدنتان كمك خواهد كرد. كلم بروكلی، گل كلم، هویج، نخودفرنگی، ذرت، قارچ، لوبیای سبز، كدو و چغندر، كرفس و غیره برای استفاده در سالاد مناسب هستند...
برای خواندن بخش دوم- تأثیر روزه بر سلامتی جسم و جان- اینجا کلیک کنید.
