شیوا طباطبایی
پیشگیری از كم‌آبی تابستان با طالبی و هندوانه
طالبی، هندوانه و خربزه همگی از خانواده خیار، کدو و کدو تنبل هستند که بصورت بوته‌ای بر روی زمین رشد می‌کنند. شکل آنها بصورت گرد و یا بیضی است و رنگ آنها معمولاً بین زرد تا قرمز متغیر میباشد.
این میوه‌ها از خانواده Cucurbitaceae هستند. نام علمی طالبی و خربزه Cucumis melo و نام علمی هندوانه Citrullus lanatus میباشد.
خاستگاه اصلی‌این میوه‌ها ایران، هند و آفریقا است و دست نوشته‌های موجود در مصر باستان که مربوط به 2400 سال پیش از میلاد میباشد نشان‌دهنده آن هستند که سال‌ها است این میوه‌ها کشت شده و مورد مصرف قرار می‌گرفته‌اند. نام لاتین طالبی که کانتالوپ (Cantaloup) میباشد از نام دهکده‌ای به همین اسم در جنوب فرانسه و نزدیک ایتالیا گرفته شده است.
جلوگیری از گرفتگی عروق
بتاکاروتن یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌ها بطور موثری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی جلوگیری می‌کنند.
نقش آنتی‌اکسیدان‌ها جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد اکسیژن از بدن است. در اثر افزایش رادیکال‌های آزاد اکسیژن در بدن چربی‌های موجود در خون خصوصاً LDL اکسیده می‌شوند.
اکسیده شدن LDL مرحله آغازین تشکیل پلاک در سطح عروق خونی است.
چنانچه میزان چربی‌های خون کنترل شده و مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها به میزان کافی در رژیم غذایی وجود داشته باشد، از اکسیداسیون LDL و در نتیجه گرفتگی عروق جلوگیری می‌شود.
مصرف مقدار متعادل و متناسب طالبی می‌تواند تامین کننده مقدار کافی از بتاکاروتن باشد.
منبع بتا كاروتن
طالبی یکی از منابع غنی از بتاکاروتن و ویتامین A است. بتاکاروتن که در گیاهان وجود دارد، رنگدانه‌ای به رنگ نارنجی است که پس از مصرف می‌تواند در دستگاه گوارش به ویتامین A تبدیل شود.
ویتامین A نقش‌های بسیار متعددی در بدن دارد که از جمله آنها می‌توان به ارتقاء سیستم‌ایمنی بدن، تولید مثل و بینایی اشاره نمود.
یکی از فواید مصرف بتاکاروتن پیشگیری از بروز سرطان است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که مصرف زیاد میوه‌های حاوی بتاکاروتن شیوع تومور‌های سرطانی را کاهش می‌دهد.
اثر بتاکاروتن بر سرطان ریه بسیار مورد بررسی قرار گرفته است و اکثر مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهند که مصرف میوه‌های غنی از بتاکاروتن از بروز سرطان در افراد سیگاری جلوگیری می‌کند.
برخی مطالعات دیگر نیز نشان می‌دهند که بتا کاروتن این اثر را در افراد غیر سیگاری نیز اعمال می‌کند.
علاوه بر سرطان ریه بتاکاروتن از بروز سرطان‌های حفره دهان، حلق، گلو، معده، پروستات و سرطان کولون نیز پیشگیری می‌نماید.
پیشگیری از آب مروارید
مصرف مقدار کافی از بتاکاروتن می‌تواند در پیشگیری از بروز کاتاراکت نیز موثر باشد. بروز کاتاراکت علل متفاوتی دارد.
دیابت، اشعه ماوراء بنفش خورشید و برخی دیگر بیماری‌ها از علل بروز کاتاراکت در سنین بالا هستند.
به نظر می‌رسد تجمع رادیکال‌های آزاد اکسیژن با تخریب لنز چشم و غشاء سلول‌ها بتدریج سبب تاری چشم و کاتاراکت می‌شود.
بررسی‌های زیادی که توسط دانشمندان انجام شده است نشان می‌دهند که مصرف میوه‌های غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها در پیشگیری و تاخیر بروز کاتاراکت موثر است.
مناسب برای تابستان
طالبی و هندوانه میوه‌های سرشار از مواد مغذی هستند و بیشتر از 90 درصد وزن آنها آب است، بنابراین با توجه به خواص بی‌شماری که در خصوص این میوه‌ها ذکر شد، مصرف روزانه آنها در فصل تابستان توصیه می‌شود.
منبع پتاسیم
علاوه بر بتاکاروتن طالبی یکی از منابع مهم تامین کننده پتاسیم برای بدن است. پتاسیم یکی از عناصر ضروری است و نقش‌های بسیار کلیدی و مهم در بدن بر عهده دارد.
پتاسیم نقش بسیار مهمی در انتقال امواج عصبی از مغز به عضله دارد، بنابراین کمبود آن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد صحیح سیستم عصبی بدن و ماهیچه‌ها شود.
همچنین پتاسیم با مکانیسم‌های متفاوت سبب گشادی عروق و بهبود جریان خون می‌شود و کمبود آن می‌تواند با ایجاد انقباض در عروق زمینه بروز سکته‌های مغزی را فراهم آورد.
معمولاً در آب و هوای گرم و در کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند مقدار زیادی پتاسیم همراه با سدیم از بدن دفع می‌شود.
با توجه به اینکه حدود 90 درصد وزن طالبی آب است و منبع بسیار خوبی از پتاسیم نیز محسوب می‌شود، توصیه می‌گردد برای تامین بخشی از آب بدن و تامین پتاسیم در فصل تابستان از این میوه به مقدار کافی استفاده شود.
رنگدانه قرمز رنگ هندوانه
با توجه به اینکه هندوانه و طالبی از یک خانواده هستند از لحاظ کلیه خواص تغذیه‌ای مشابه می‌باشند.
هندوانه نیز مانند طالبی منبع خوبی از بتاکاروتن، ویتامین A و پتاسیم است و اگرچه مقدار این سه ماده در هندوانه کمتر از طالبی است، اما همچنان منبع خوب این مواد مغذی محسوب می‌شود.
علاوه بر آن هندوانه سرشار از لیکوپن است.
لیکوپن رنگدانه قرمز است و مسؤول ایجاد رنگ قرمز در میوه‌هایی نظیر هندوانه و نیز گوجه‌فرنگی میباشد.
لیکوپن جزء گروه آنتی‌اکسیدان‌ها است و از اکسیداسیون چربی‌های غشای سلولی و تخریب DNA سلول‌ها و سرطانی شدن آنها جلوگیری می‌کند.
یکی از شناخته شده‌ترین خواص لیکوپن پیشگیری از بروز سرطان خصوصاً سرطان پروستات میباشد. علاوه بر آن لیکوپن در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی نیز موثر است.
علاوه بر خواص آنتی‌اکسیدانی که لیکوپن دارد و مانع اکسیداسیون LDL می‌شود، همچنین لیکوپن با مهار آنزیم‌های تولید کننده کلسترول سبب کاهش مقدار کلسترول خون شده و می‌تواند از تشکیل پلاک‌های چربی در جدار عروق جلوگیری نماید.
ارتقاء سیستم ایمنی
بتاکاروتن همچنین در ارتقاء سیستم‌ایمنی بدن موثر است.
هنگامی که در بدن عفونت ایجاد می‌شود گلبول‌های سفید فعال شده و با چندین عملکرد متفاوت سبب از بین رفتن عوامل بیماریزا می‌شوند.
یکی از این مکانیسم‌های دفاعی‌ایجاد رادیکال‌های آزاد اکسیژن میباشد.
گرچه رادیکال‌های آزاد اکسیژن در از بین بردن عوامل بیماریزا موثر هستند، اما چنانچه از محیط بدن حذف نشوند سبب تخریب سلول‌های بدن و حتی گلبول‌های سفید که عوامل تدافعی بدن هستند نیز می‌شوند.
بتاکاروتن بعنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، با حذف رادیکال‌های آزاد اکسیژن از بدن، سبب محافظت سیستم‌های دفاعی بدن می‌شود. همچنین بتا کاروتن در تولید بیشتر لنفوسیت‌های
T و B که از مهم‌ترین سیستم‌های دفاعی هستند نقش دارد.
