زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

از تغذیه كمك بگیرید

صرع (Epilepsy) بیماری است كه بدنبال اختلال در عملكرد طبیعی دستگاه مغز و اعصاب ایجاد می‌شود، مشخصه اصلی آن بروز حملات عصبی (تشنج) تكرارشونده به‌دلیل وضعیت غیر طبیعی امواج مغزی است.

در واقع این تشنج‌ها در اثر اختلالات الكتریكی در دسته‌ای از سلول‌های عصبی مغز بطور موقت و گذرا بوجود می‌آیند.

با اینكه در برخی موارد علت ایجاد حملات صرعی ناشناخته است، ولی گاهی اوقات عوامل متعددی در بروز آنها نقش دارند. به عنوان مثال مشكلاتی مانند سكته مغزی، ضربات مغزی، عوامل مادرزادی، تومورهای مغزی و سایر بیماری‌های تحلیل برنده مغز در این زمینه بی‌تاثیر نیستند.

برنامه غذایی:

برنامه غذایی این بیماران باید منظم و شامل سه وعده اصلی و حداقل دو میان وعده باشد، چرا كه نوسانات قند خون در بعضی از این بیماران می‌تواند بروز حمله عصبی را تحریك كند. 

پیروی از نوعی رژیم غذایی خاص به نام «رژیم كتوژنیك» در این بیماران‌، علاوه بر كم‌هزینه‌تر بودن‌، باعث كم شدن دفعات تشنج و در نتیجه كاهش نیاز به دارو می‌گردد. البته این نوع رژیم غذایی باید زیر نظر متخصص تغذیه تنظیم گردد. 

درمان صرع:

در بیماری صرع، تشخیص درست نوع تشنج‌ها در تعیین شكل صحیح درمان و به كار بردن دارودرمانی مناسب، ‌اهمیت فراوان دارد. از داروهای مختلفی (مثل فنی‌توئین، فنوباربیتال، پیریمیدین و اخیراً گاباپنتین) در درمان استفاده می‌گردد و گاهی اوقات، بنابر تشخیص از روش‌های جراحـــی هم كمك  گرفتــه می‌شود.

در بیماری صرع نیز همانند بسیاری از بیماری‌های دیگر پیروی از یك برنامه غذایی مناسب و متعادل به درمان و كنترل بهتر كمك می‌نماید.

مصرف تعدادی از داروهای ضد تشنج متداول  سبب سوءجذب و اختلال در متابولیسم برخی از مواد مغذی (كلسیم و ویتامین D) در بدن می‌شود. به همین منظور در درمان تغذیه‌ای  این بیماران باید علاوه بر تنظیم برنامه غذایی، نسبت به دریافت كافی انواع ریز مغذی‌های مورد نیاز نیز دقت كافی داشت.

تحقیقات علمی نشان داده‌اند كه شیوه زندگی سالم، دوری از استرس و تنش‌های عصبی، خواب كافی، عدم مصرف نوشیدنی‌های الكلی، محدود كردن مصرف نوشیدنی‌های كافئین دار (قهوه، كولا و چای) و داشتن عادات صحیح غذایی در كاهش دفعات حمله‌ها نقش بسزایی دارند.

رفع عوارض جانبی داروها:

استفاده از بعضی از مواد غذایی در كمتر شدن عوارض جانبی داروها در این بیماری كمك كننده خواهد بود، به‌عنوان مثال مصرف انواع نان و ماكارونی تهیه شده با آرد كامل به‌جای سایر انواع، به دلیل داشتن فیبر غذایی فراوان از بروز یبوست در این افراد پیشگیری می‌كند.

برای كنترل حالت تهوع كه یكی از عوارض جانبی مصرف برخی از دارو‌ها در این بیماری است، خوردن مقدار كمی  بیسكویت خشك، نان سوخاری یا تست خشك می‌تواند موثر باشد.

برای دریافت بهتر اسید فولیك، مصرف متعادل میوه، انواع سبزی و برخی حبوبات توصیه می‌گردد. 

رژیم كتوژنیك:

   با پیروی از این رژیم تولید تركیبات كتونی در بدن افزایش و سطــح آنها در خـــون، ادرار  و هـوای بازدم بالا می‌رود. به عبارتی در این رژیم از چربــی‌ها به جای كربوهیدرات به عنوان منبع اصلـی تامین انرژی استفاده می‌شود. مكانیسم عمل مواد كتونی در این رژیم هنوز بطور كامل مشخص نشده، اما اثرات سودمند آن در صرع احتمالاً به خاطر تغییراتی در عملكرد امواج عصبی است كه اثرات ضد تشنج دارد.

طبق مطالعات انجام شده، در كودكانی كه از این رژیم استفاده می‌كنند، تعداد حملات صرع تا 50 درصد كاهش یافته و یا كاملاً از بین رفته است. در رژیم كتوژنیك، دریافت انرژی از چربی‌ها 3 تا 4 برابر پروتئین و كربوهیدرات می‌باشد. چربی‌های مورد استفاده بیشتر حاوی اسیدهای چرب با زنجیره متوسط هستند كه در مقایسه با اسیدهای چرب بلند زنجیر با سرعت بیشتری حالت كتوز ایجاد می‌كنند. بعد از تعیین سهم چربی در تامین انرژی روزانه، مقدار پروتئین مورد نیاز براساس شرایط فیزیولوژیك بیمار محاسبه شده  و بقیه انرژی از كربوهیدرات‌ها تامین می‌گردد.

دریافت مقدار كافی آب و مایعات نیز باید دقیقاً مورد توجه قرار گیرد، زیرا با پیروی از این نوع رژیم غذایی احتمال كم آبی بدن وجود دارد. در این رژیم از مقدار متعادلی میوه و سبزی تازه و مقدار كمی نان و مواد نشاسته‌ای نیز استفاده می‌گردد. همچنین بهتر است مصرف قند و شكر محدود شود.

مشكلات رژیم كتوژنیك:

 به یاد داشته باشید با این رژیم احتمال ایجاد مشكلاتی مثل سنگ كلیه، یبوست، كم آبی بدن، افزایش خطر شكستگی استخوان و بالا رفتن سطح كلسترول خون نیز وجود دارد و چون این نوع رژیم غذایی قادر به تامین تمام نیاز به مواد مغذی نیست و از آنجایی كه مصرف داروهای مختلف هم با جذب پاره ای از مواد مغذی تداخل پیدا می‌كند، مكمل یاری با برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مثل ویتامین‌های گروه B، ویتامین D، ویتامین K، منیزیم و كلسیم ضروری به نظر می‌رسد.

  رژیم كتوژنیك، تا كِی:

 گاهی اوقات تحمل این نوع رژیم غذایی به‌ویژه برای كودكان سخت می‌باشد، ولی در بسیاری از موارد  با رعایت رژیم، حملات بیماری كنترل می‌گردد. خوشبختانه دوران اعمال این نوع رژیم غذایی محدود بوده و معمولاً بعد از 2 تا 3 سال بنابر نظر متخصص قطع می‌گردد.