برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
در این مقاله سعی بر این شده كه تغییرات حاصل از ایام نوروز بر تغذیه افراد و اثرات آ‌‌ن در سلامت جامعه مورد بررسی قرار گیرد.در دید و بازدیدهای ایام عید مصرف تنقلات مختلف مرسوم است. یكی از این تنقلا ت، آجیل است. انواع مغزها از قبیل پسته، بادام، فندق، تخمه، بادام زمینی، بادام هندی و... از تنقلاتی هستند كه از زمان های قدیم استفاده از آ‌‌نها در میهمانی ها شایع بوده و هنوز هم رایج است.
مغزها كه اصطلا حا آ‌‌نها را آجیل می نامند مواد غذایی مفیدی هستند كه حاوی مواد مغذی ضروری برای سلا مت انسان بوده و می توانند قسمتی از نیازهای تغذیه ای افراد را برآ‌‌ورده نمایند.مغزها از منابع غنی پروتئین گیاهی هستند، چنانچه مغزها را با یكی دیگر از پروتئین های گیاهی مانند حبوبات یا غلات مصرف نماییم; پروتئین آ‌‌نها كامل شده و از ارزش تغذیه ای بالا یی برخوردار خواهند شد. مثلا استفاده از آجیل با گندم یا نخود بو داده موجب افزایش كیفیت پروتئین آ‌‌نها می شود.
انواع مغزها از منابع خوب ویتامین های گروه B محسوب می شوند و با مصرف آ‌‌نها می توانیم قسمتی از نیازمندی خود را به این دسته از ویتامین ها برآ‌‌ورده سازیم. ویتامین های گروه B (Bكمپلكس) در فعالیت و سلا مت سیستم عصبی و نیز در سلا مت، طراوت و شادابی پوست موثر است.
مغزها حاوی مقادیر مناسبی روی هستند و روی از املاحی است كه در رشد كودكان و نوجوانان، بلوغ جنسی نوجوانان، افزایش قدرت ایمنی بدن و سلا مت و شادابی پوست، موها و ناخن ها تاثیر مهمی دارد. ماده معدنی دیگری كه در مغزها به میزان مناسب وجود دارد آ‌‌هن است. آ‌‌هن از املاحی است كه در تنفس سلولی دخالت دارد و در كمبود آ‌‌ن اكسیژن به میزان كافی به سلول ها نمی رسد. حال این سوال پیش می آ‌‌ید كه آ‌‌یا ما می توانیم در ایام نوروز به هر میزانی كه تمایل داریم آجیل میل كنیم؟ و آ‌‌یا نباید محدودیتی از نظر مصرف این ماده غذایی داشته باشیم؟ مغزها چنانچه به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرند می توانند برای انسان مضر بوده و به سلامت شخص لطمه بزنند.
افراط در مصرف مغزها موجب افزایش وزن و چاقی می شود. با وجود آ‌‌نكه چربی موجود در مغزها جزء چربی های مفید است ولی افراط در مصرف آ‌‌ن باعث چاقی می شود. همچنین باعث كور شدن اشتها و احساس سیری شده و مانع مصرف غذای اصلی به میزان كافی می شود. در حالی كه آجیل جزء تنقلا ت محسوب می گردد و نمی تواند جانشین غذای اصلی بشود. همچنین چنانچه آجیل حاوی نمک باشد برای سلا مت انسان مفید نیست و موجب افزایش فشار خون و اختلا لات قلبی عروقی می شود.
یكی دیگر از مواد غذائی كه مصرف آ‌‌ن در ایام نوروز متداول می باشد، میوه است. در میهمانی ها و دید و بازدیدهای عید، مصرف میوه به خصوص انواع مركبات (پرتقال، نارنگی، لیموشیرین، گریپ فروت) رواج زیادی دارد. خوشبختانه میوه های زمستانی مانند مركبات و كیوی از منابع غنی ویتامینC محسوب می شوند. ضمنا میوه ها، حاوی مقداری ویتامین های گروه B نیز هستند. ویتامین C كه در مركبات و كیوی به مقدار مناسب وجود دارد در افزایش قدرت ایمنی بدن و ترمیم زخم ها موثر است، همچنین در سلا مت لثه ها و استحكام دندان ها و استخوان ها و سلا مت و شادابی پوست تاثیر دارد.
بنابراین مصرف این قبیل میوه ها می تواند به حفظ سلامت انسان كمک نماید، به خصوص چون این میوه ها دارای پوست هستند و به هنگام مصرف، پوست آ‌‌نها را جدا می كنیم، احتمال آ‌‌لودگی ناشی از عدم شست وشو و ضدعفونی را كاهش می دهد. البته باید توجه داشته باشیم كه چنانچه این قبیل میوه ها به خوبی شسته نشوند آ‌‌لودگی می تواند به هنگام جدا كردن پوست، توسط كارد به داخل میوه نفوذ نموده و آ‌‌ن را آ‌‌لوده كند.
چنانچه در دید و بازدیدهای عید از میوه هایی مانند سیب و انگور و امثال آ‌‌ن كه با پوست مصرف می شوند استفاده شود بایستی از شست وشو و ضدعفونی كردن كامل و دقیق آ‌‌نها اطمینان داشته باشیم، در غیر این صورت بهتر است پوست آ‌‌نها را جدا كنیم. البته قسمتی از مواد مغذی موجود در میوه در زیر پوست آ‌‌ن وجود دارد و ضمنا پوست میوه حاوی مقدار قابل توجهی فیبر غذایی است كه در سلا مت انسان تاثیر مهمی دارد، ولی در هر حال برای پیشگیری از بیماری، باید از شست وشو و ضدعفونی كردن میوه هایی كه با پوست مصرف می شوند اطمینان كامل داشته باشیم و به یاد داشته باشیم كه زیاده‌روی در مصرف میوه هم می‌تواند باعث چاقی شود.
این موضوع در مورد سبزی و سالا د نیز صدق می نماید. چنانچه در ایام نوروز در خارج از خانه، مثلا در میهمانی یا رستوران غذا صرف می كنیم باید به تمیز و بهداشتی بودن آ‌‌ن اطمینان كامل داشته باشیم در غیر این صورت بهتر است از مصرف سبزی و سالاد در خارج از خانه احتراز نماییم.
برای خواندن بخش دوم-تغذیه سالم در ایام نوروز- اینجا کلیک کنید.
