نوشيدني هميشه متهم!
امروزه مصرف نوشابه‌های گازدار به طور فزاینده در میان مردم دنیا، بخصوص ایرانیان که رکورددار مصرف آن هستند، رایج گردیده است. مصرف مداوم وبیش از اندازه این فرآورده عوارضی به دنبال دارد و تهدیدی برای سلامتی به شمار می‌آید. این مقاله به اختصار به معرفی نوشابه‌های گازدار، انواع آن و مضرات آنها می‌پردازد.
تعاریف
نوشابه گازدار فرآورده‌ای است که از اختلاط آب، گاز کربنیک، مواد افزودنی مجاز خوراکی، شکر و سایر شیرین‌کننده‌ها تهیه میشود.
نوشابه‌های رژیمی بدون قند: نوشیدنی‌هایی هستند که در فرمولاسیون آنها به جای شکر از شیرین‌کننده مصنوعی (در حال حاضر اسپارتام) استفاده میشود.
نوشابه‌های کم‌کالری (نیمه رژیمی): نوشیدنی‌هایی هستند که در فرمولاسیون آنها از شکر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی به طور همزمان استفاده میشود.
نوشابه‌های انرژی زا: در این نوشیدنی‌ها به طور خاص از کافئین وشکر استفاده میشود. به طور كلي نوشابه‌های گازدار در انواع کولا، طعم‌دار رنگی، طعم‌دار بی‌رنگ، نوشابه‌های گازدار میوه‌ای و نوشابه‌های گازدار بدون طعم و رنگ (سودا‌ها) وجود دارند.
مواد اولیه
مواد اولیه اين نوشابه‌ها شامل آب، شیرین‌کننده‌های طبیعی، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، افزودنی‌های خوراکی، طعم‌دهنده‌ها، اسیدی‌کننده‌ها، نگهدارنده‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، ضدکف، ابری‌کننده‌ها، بافر‌ها، مواد پایدارکننده، ریزمغذی‌ها و عصاره می‌باشد.
نکات قابل توجه هنگام مصرف
مصرف نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی برای بیماران فنیل کتونوری مجاز نمی‌باشد. بیماران قندی باید تحت نظر پزشک محصولات رژیمی ونیمه رژیمی را مصرف نمایند. توصیه میشود با توجه به برچسب فرآورده و آگاهی از نوع فرآورده و مواد متشکله آن (علاوه بر سایر اطلاعات مندرج) اقدام به خريد و مصرف نوشیدنی‌ها كنيد.
هنگام خرید به شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت وعلامت استاندارد ملی ایران بر روی بسته‌بندی فرآورده توجه نمايید. همان طور كه مي‌دانيد، بیماری‌ها یکباره به سراغ انسان نمی‌آیند، بلکه طی سال‌ها و در اثر پیروی از رژیم‌های غذایی نامناسب ایجاد می‌گردند؛ بنابراین جهت حفظ سلامتی خود مصرف نوشابه‌های گازدار را به حداقل ممکن رسانده و نوشیدنی‌های سالم دیگر مانند آب، دوغ و آب‌میوه‌های طبیعی را جایگزین كنيد.
مصرف نوشابه‌های گازدار و سلامت مصرف‌کنندگان
در نوشابه‌های گازدار (طعم کولا) مقدار زیادی اسیدفسفریک وجود دارد که با مصرف آن دریافت فسفر هم افزایش می‌یابد. پژوهش‌‌ها نشان داده است که مصرف زیاد نوشابه‌های گازدار به واسطه داشتن همین ترکیبات به تدريج موجب اختلال در متابولیسم بافت استخوانی و در نتيجه افزایش پوکی و شکستگی‌های استخوان مي‌شود. سه عامل مختلف را می‌توان دلیل بروز این مشکل دانست:
مصرف بيش از حد نوشابه‌های گازدار می‌تواند جایگزین نوشیدنی‌هایی با کلسیم زیاد مثل شیر و کاهش دریافت کلسیم میشود.
خواص اسیدی بسيار زیاد اسید فسفریک در این نوشابه‌ها، باعث برداشت کلسیم از استخوان‌ها (براي خنثی کردن خاصیت اسیدی ایجادشده) میشود.
کافئین موجود در این نوشابه‌ها، دفع کلسیم از طريق ادرار را افزایش می‌دهد.
ویژگی‌های فرآورده
ظاهر نوشابه باید کاملا یکنواخت و عاری از هرگونه مواد معلق، رسوب و ذرات خارجی باشد. نوشابه‌های گازدار طبیعی می‌توانند حاوی قسمت‌های خوراکی میوه، مانند گوشت میوه، پرک میوه، تکه‌های میوه، پوره، به صورت ته‌نشین یا معلق باشند. این نوع نوشابه باید دارای طعم و بوی میوه، گیاه، طعم‌دهنده‌های خاص خود و بدون هر گونه بوهای خارجی و غیرطبیعی، ترشیدگی و کپک‌زدگی باشد.
مضرات
1-پوسیدگی دندان: خاصیت اسیدی نوشابه‌های گازدار موجب فرسایش مینای دندان‌ها شده و قند بالای این فرآورده پوسیدگی دندان‌ها را تسریع می‌کند. بنابراین در صورت مصرف، حتما از نی استفاده شود تا از تماس مستقیم نوشابه با دندان‌ها جلوگيري گردد.
2- چاقی: قند بالای نوشابه‌ها (سرشار از کربوهیدرات) به سرعت جذب خون شده و به صورت چربی در بدن ذخیره مي‌گردد و سبب چاقی، به خصوص در کودکان، میشود.
3-سوءتغذیه: اعتیاد به مصرف نوشابه سبب کاهش اشتها می‌گردد وPH پائین آن يك محیط اسیدی در معده ايجاد مي‌كند که در کل مسیر سیستم گوارشی، تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی است؛ اما در دیگر اعضای سیستم گوارش، مانند دهان، گلو و مری محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد مي‌شود؛ زيرا مخاط دهان، گلو و مری در برابر اسید بسیار حساس و آسیب‌پذیر است. همچنين اسیدفسفریک موجود در این نوشابه‌ها نیز در رقابت با اسید هیدرو کلریک معده، عملکرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هنگامی که معده
نا‌کارآمد میشود، غذای مصرفی، گوارش نیافته باقی مي‌ماند و سوء‌هاضمه و نفخ ايجاد مي‌گردد.
4-تاثیر بر روی کلیه‌ها: با افزایش اسید فسفریک خون، کلیه‌ها قادر به دفع سریع آن نيستند. بنابراین فشار مضاعفی به کلیه‌ها وارد مي‌آيد. همچنین، کلسیم از استخوان‌ها برداشت شده و درون خون جریان می‌یابد که سبب رسوب کلسیم اضافی در کلیه‌ها و در نهایت منجر به سنگ کلیه مي‌شود.
5- تأثیر کافئین: کافئین موجود در نوشابه ضمن ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف‌کننده، با سرعت بیشتری نسبت به دیگر نوشیدنی‌های حاوی کافئین، مانند قهوه و چای، جذب بدن می‌گردد. و این مساله نظم خواب را بر هم نمي‌زند و موجب کم آبی در بدن میشود. این عوارض در پی مصرف نوشابه‌های انرژی زا شدیدتر است؛ زیرا میزان کافئین یک قوطی نوشابه سودا 18 تا 48 میلی‌گرم مي‌باشد؛ در حالي كه يك قوطي نوشابه انرژی‌زا معمولا 80 میلی‌گرم کافئین دارد. فعاليت‌های شیمیایی و اختلال در هورمون‌ها نیز به همین خاطر پدید می‌آید که سبب بالا رفتن ضربان قلب شده وفعالیت چشم را مختل می‌کند. کبد نیز مقدار بیشتری قند را به جریان خون می‌فرستد تا انرژی بیشتری تولید شود و این اتفاقات ناخوشایند در واقع همان‌هایی هستند که به انرژی‌دار شدن مصرف‌کننده به بدترین شکل ممكن کمک می‌کنند.
مضرات نوشابه‌های غیر استاندارد
برخی مضرات نوشابه‌های غیر استاندارد: استفاده از نگهدارنده‌های شیمیایی بیش از حد مجاز در نوشابه موجب بیماری‌هایی نظیر آسم وکهیر (نوعی بیماری پوستی) می‌گردد.
در نوشابه‌های پرتقالی به علت بالا بودن میزان پروتئین در آنها، رنگ نوشابه کدر شده ودر اثر فعالیت تخمیری میزان گاز CO2 افزایش می‌یابد که باعث جمع شدن کف زیاد در بطری و گاه ترکیدن بطری حاوی نوشابه میشود. نوشابه‌هایی که در بطری‌ها و ظروف یکبار مصرف بسته‌بندي شده‌اند، خطر آلودگی کمتری نسبت به بقیه دارند.
و بهتر است بدانیم که: ماده موثر کوکاکولا( اسید فسفریک) دارای PH برابر 8/2 است. این اسید می‌تواند ناخن را در مدت حدود چهار روز در خود حل کند. برای حمل کوکاکولا (غلیظ شده)کامیون‌های حامل باید از علامت ویژه «مواد خطرناک» که برای حمل مواد به شدت خورنده در نظر گرفته شده است، استفاده کنند. پلیس راه در برخی ایالات امریکا برای تمیز کردن جاده‌ها (از خون‌های ریخته‌شده بر اثر تصادفات رانندگی) از کوکاکولا استفاده می‌كند.
دیگر کاربرد‌های کوکا کولا: پاک کردن چربی از لباس‌ها شل کردن پیچ و مهره‌های زنگ‌زده تمیز کردن فساد قطب‌های باطری اتومبیل تمیزکردن سرویس‌های بهداشتی
