برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
1- مصرف نكردن آب به میزان كافی
یكی از عادات نامناسبی كه متاسفانه این روزها در حد وسیعی در بین اقشار جامعه به چشم می‌خورد، كمبود یا حتی عدم مصرف آب است. برخی از افراد سایر نوشیدنی‌ها را جانشین آب می‌كنند و معتقدند كه خواص مایعات مختلف تفاوت چندانی با هم ندارد، این تصور صحیح نیست، زیرا آب جایگاه خاصی در تغذیه به عهده دارد و مصرف نكردن آب یا جانشین كردن آن با سایر نوشیدنی‌ها به هر علتی كه باشد صحیح نیست و در سلامت شخص اختلال ایجاد می‌نماید.
با توجه به نقش بسیار مهم و مفید آب در حفظ سلامت انسان، لازم است حتما این نوشیدنی را در برنامه روزانه خود جای دهیم.
نیاز بدن به آب
انسان به روزی 2/5-1/5 لیتر (به طور متوسط 2 لیتر) آب نیاز دارد كه از طریق مصرف آشامیدنی‌های مختلف مانند چای، قهوه، دوغ، آبمیوه و سایر نوشیدنی‌ها، غذاهای آبدار مانند سوپ، آش، خورش‌ها و خوراك‌های آبدار، و نیز مواد غذایی مانند سبزی‌ها، میوه‌ها، شیر، ماست و... تامین می‌شود.
به خاطر داشته باشیم كه بهترین و مفیدترین آشامیدنی، آب سالم و بهداشتی است، بنابراین سعی كنیم حتما در روز حدود 8-6 لیوان (بسته به نوع غذا و آشامیدنی‌های مصرفی) آب آشامیدنی میل نماییم و نوشیدنی‌های دیگر را جانشین آب نكنیم.
اشكالات جانشین كردن آب با سایر آشامیدنی‌ها
آبمیوه‌ها معمولا پركالری‌تر از میوه تازه بوده و مصرف مداوم آنها موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود.
مصرف آبمیوه‌ها در كسانی كه آمادگی ابتلا به دیابت را دارند، می‌تواند بروز این بیماری را تسریع كند.
مصرف چای با وجود آنكه در حد متعادل مفید است، ولی چنانچه در مصرف آن افراط شود، می‌تواند به سلامت انسان لطمه وارد سازد.
افراط در مصرف قهوه به علت داشتن كافئین بالا، موجب بی‌خوابی، تپش قلب و عوارض دیگری می‌شود كه سلامت شخص را دچار مخاطره می‌كند.
مصرف چای و قهوه به علت دارا بودن اگزالات می‌تواند از جذب كلسیم موجود در غذا جلوگیری نماید، بنابراین چنانچه آشامیدنی‌های دیگر جانشین آب شوند، اگر به میزانی كه بتوانند نیاز بدن را به آب تامین كنند مصرف شوند، موجب بروز اختلالاتی در سلامت انسان خواهند شد.
اختلالاتی كه به علت كمبود مصرف آب در فرد ایجاد می‌شود
چون تمام واكنش‌های حیاتی داخلی بدن در حضور آب انجام می‌شود، لذا كمبود مصرف آب موجب انجام نشدن این واكنش‌ها و یا تاخیر در انجام آنها خواهد شد، كه این امر می‌تواند لطمات مهمی بر سلامت انسان وارد سازد.
نظر به اینكه مواد مغذی مصرفی روزانه همراه آب (در خون) حمل شده و به سلول‌ها می‌رسند، چنانچه شخص در معرض كم آبی قرار گیرد، مواد مغذی لازم به بدن نرسیده و سوءتغذیه ایجاد خواهد شد.
دفع مواد زائد حاصل از متابولیسم مواد مغذی به وسیله آب از طریق كلیه‌ها انجام می‌شود و در صورت كمبود آب، این مواد زائد و سمی در بدن تجمع پیدا می‌كنند و در سلامت شخص اختلال ایجاد می‌نمایند.
یبوست از عوارض شایعی است كه به علت كمبود آب مصرفی در فرد بروز می‌كند، زیرا آب موجب تسهیل حركت مواد غذایی در روده‌ها شده و به تخلیه سریع مواد از روده كمك می‌نماید.
نوشیدن آب كافی در طی شبانه‌روز به بهبود عمل كلیه‌ها كمك كرده و موجب دفع مناسب ادرار و پیشگیری از بروز ادم (ورم) می‌شود.
به طور كلی آشامیدن آب سالم و بهداشتی به مقدار كافی، از عوامل مهم در حفظ سلامت انسان است.
2- حذف میان‌وعده‌ها
بعضی از افراد تصورات نادرست و نامناسبی نسبت به تغذیه دارند و متاسفانه بر باورهای غلط خود اصرار و پافشاری می‌ورزند. یكی از باورهای نادرست آن است كه «میان‌وعده موجب چاقی می‌شود و بهتر است تغذیه انسان فقط به وعده‌های اصلی غذایی محدود گردد». این تصور صحیح نیست و یكی از دلایل مهم آن، عدم آگاهی نسبت به اهمیت میان‌وعده‌ها است.
اهمیت میان‌وعده‌های سالم و با ارزش غذایی بالا در تغذیه شخص
میان‌وعده‌ها موجب تامین قسمتی از نیازمندی‌های تغذیه‌ای روزانه فرد می‌شوند.
مصرف میان‌وعده، از پرخوری در وعده‌های ناهار و شام پیشگیری می‌كند.
تقسیم غذا به دفعات بیشتر و مقدار كمتر در هر وعده، موجب جذب بیشتر و بهتر مواد مغذی مصرفی خواهد شد.
مصرف میان‌وعده از افت قندخون پیشگیری كرده و به حفظ تعادل قندخون كمك می‌نماید.
استفاده از میان‌وعده‌های مفید، كم كالری و با ارزش تغذیه‌ای بالا، موجب سلامت بیشتر دستگاه گوارش می‌شود، زیرا خالی نگاهداشتن معده از غذا و سپس انباشتن آن از مواد غذایی، به سلامت دستگاه گوارش لطمه می‌زند.
نكات ایمنی در مورد مصرف میان‌وعده‌ها
میان‌وعده‌ها باید از بین مواد با ارزش تغذیه‌ای بالا انتخاب شوند.
از مصرف مواد پركالری (چرب و شیرین) و شور و پرنمك خودداری گردد.
میان‌وعده‌ها لازم است با فاصله مناسب با وعده‌های اصلی غذایی میل شوند و از مصرف آنها نزدیك به غذاهای اصلی (صبحانه، ناهار و شام) خودداری گردد.
میوه‌های تازه، میوه‌های خشك، مغزدانه‌ها و ساندویچ‌های سبك خانگی از میان‌وعده‌های مفید و با ارزش تغذیه‌ای بالا هستند.
توجه داشته باشید كه در مصرف میان‌وعده‌ها نباید افراط نمود، زیرا موجب افزایش وزن و چاقی می‌شوند.
3- مصرف نوشابه‌های گازدار با غذا و یا به عنوان میان‌وعده
یكی از عادات نامناسبی كه در بین افراد و به خصوص كودكان و نوجوانان رواج زیادی دارد، مصرف نوشابه‌های گازدار و یا آبمیوه‌های آماده‌ای كه فقط حاوی شكر، اسانس و رنگ هستند و یا پودر شربت‌های آماده به طور مداوم، در برنامه غذایی روزانه است...
برای خواندن بخش دوم- عادات غذایی و تاثیر آن بر سلامت شخص- اینجا کلیک کنید.
