زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

محمد مسعود محمودی؛ کارشناس پرستاری، زیر نظر: دکتر رزا زاوشی دانشیار تغذیه و رژیم‌درمانی دانشگاه علوم پزشکی قزوین

بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) یکی از مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر و ناتوانی در جوامع مختلف بشری است.

به‌طوری‌که شناسایی زودهنگام افراد در معرض خطر ابـتلا بـه آترواسکلروز از اهداف اصلی سلامت در بسـیاری از جوامع است.

بر اساس آمارهای موجود در گروه‌های سنی پایین‌تر، شیوع این بیماری در مردان 2 تا 5 برابر زنان است.

با افزایش سن، خطر CVD در هر دو جنس افزایش می‌یابد، ولی در زنان بالای  50 سال احتمـال خطـر بیمـاری شـتاب بیشتری را نشان می‌دهد.

عوامل خطر

طبق گزارش انجمن قلب آمریکا پرفشاری خون، بالا بودن قند و کلسترول خـون، اضافه‌وزن و چاقی، رژیم غذایی نامناسب، باورهای غذایی غلط، استعمال سیگار و نداشتن فعالیت بدنی از جمله عوامل قابل اصلاحی هستند که فرد را در معرض خطر بیماری‌های قلبی عروقی قرار می‌دهند.

در کشورهای صنعتی جهان حدود 31 درصد مـوارد بیماری‌های عروق کرونری قلب را به رژیم غذایی نامناسب (برای مثال دریافت پایین میـوه و سبزی)، 22 درصد را به نداشتن فعالیت بدنی و 22 درصد را به مصرف سیگار نسبت داده‌اند.

افزایش مرگ‌و میر

سازمان بهداشت جهانی اولین عامل منجر بـه مرگ در کشورها با درآمدهای بالا، متوسط و پایین بیماری‌های قلبی عروقی اعلام نموده است.

آمار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سال 2008 توسط سازمان بهداشت جهانی، 17/3 میلیون نفر اعلام شد و تخمین زده می‌شود تـا سال 2030 در حـدود 23.6 میلیون نفر جان خود را در اثر این بیماری از دست بدهند.

مطالعات نشان می‌دهند که آمار مرگ‌ومیر ناشی از CVD در ایران نیز ماننـد کشورهای دیگـر رو بـه افـزایش اسـت و شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در زنان و مردان اسـت.

ارتباط مستقیم تغذیه و بیماری قلبی

انواع غذاها و سوپ‌های آماده‌ی مصرف و یا كنسرو شده، غذاهای بیرون از منزل، سوسیس و كالباس و گوشت‌های نمک‌سود شده و کلاً" گوشت قرمز و فرآورده‌های آن و همچنین تنقلات شور سرشار از نمك (سدیم كلراید) هستند.

دریافت زیاد سدیم با فشارخون بالا ارتباط دارد كه از عوامل خطر مؤثر در بروز بیماری قلبی است.

كاهش مصرف این نوع غذاها و نمك طعام سر سفره به كاهش فشارخون كمك می‌کند.

در مطالعه انجام‌شده روی بافـت قلب، نتایج حاكی از این بوده است كـه درمـان بـا اسیدهای چرب اشباع‌نشده مانند امگا-3 قبل از شروع بیماری‌های قلبی از نوع ایسكمی قـادر است غشای سلول‌های قلب را مقـاوم سـازد و هـمچنـین عملكرد بافت میوكارد را بعـد از آسـیب ایسكمیك بهبود بخشد.

بر اساس نتایج تحقیقـی در سال 2012 مقـدار امگا سه دریافتی روزانه از هر منبعی (برای پیشگیری از مشكلات قلبی عروقی) به‌طور متوسط برای بالغین حداقل 3 گرم (با حداقل دو گرم اسـید چـرب ضـروری الفا لینولییك) پیشـنهاد می‌گردد.

همچنین مطالعه بر روی بافت قلب به‌منظور مقایسه نقش امگا شش یا امگا سه حاكی از مفیدتر بـودن رژیم‌درمانی بـا امگا سه است، كه قابلیت استفاده درمانی نیز دارد.

اثر نوع تغذیه در دوران کودکی بر بیماری‌هایی مانند چاقی، دیابت ملیتوس و همچنـین تـأثیر آن بر رشد قدی در مطالعات مختلف نشان داده‌شده اسـت.

مطالعـات اپیدمیولوژیک پیشنهاد می‌کنند کـه تغذیـه بـا شـیر مادر ممکن است اثر پیشگیری‌کننده در الگوهای دخیـل در بـروز بیماری‌های قلبـی عروقـی داشـته باشـد.

همچنین این مطالعات حاکی از اثر تغذیه با شیر مادر در کودکی بر کاهش فشارخون در دوران بلوغ هسـتند.

کاهش در نمایه توده بدنی (BMI) و همچنین، افزایش در میزان قد افراد نیز به تغذیه انحصاری با شیر مادر نسبت داده‌شده است. 

عوامل مؤثر بر روی بیماری قلبی به دو دسته تقسیم می‌شوند که شامل عوامل خطرساز مثل: روغن‌ها، روغن‌های جامد، الکل، مصرف زیاد نمک و عوامل محافظت‌کننده از قبیل: ماهی، سبزی‌ها، میوه، غلات، مواد سبوس‌دار تقسیم می‌شوند.

* از جمله مواد تغذیه‌ای مفید برای قلب می‌توان به قهوه (قهوه و چای) به‌شرط اعتدال در مصرف که به‌سلامت قلب کمک می‌کند.

تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که روزی 3 تا 4 فنجان چای یا قهوه می‌نوشند کمتر به دیابت مبتلا می‌شوند.

البته مبتلایان به فشارخون می‌باید، در مصرف قهوه دقت کنند چون ممکن است اثر منفی بر فشارخون داشته باشد.

* گیلاس (حاوی آنتوسیانین است که به حفظ سلامتی عروق کمک می‌کند)

* دانه‌کتان (این دانه‌ی براق دارای سه ماده مفید برای قلب است: فیبر، لیگنان و امگا سه گیاهی یا همان اسید لینونلیک است.

* مصرف هویج به کنترل قند خون کمک می‌کند همچنین برای تنظیم کلسترول خون مفید است چون سرشار از فیبرهای محلول در آب است.

* ماهی (امگا سه) موجود در آن خطر بی‌نظمی ضربان قلب و افت فشارخون را کاهش می‌دهد.

* عوامل خطرسازی چون گوشت قرمز و فرآورده‌های آن، لبنیات پرچرب و كره، دارای مقادیر زیادی از چربی هستند كه باعث افزایش سطوح  كلسترول بد (LDL) درخون می‌شوند.

در بیماری‌های قلبی مصرف این غذاها را باید به حداقل رساند. همچنین مصرف كیك و بیسكویت به علت نوع چربی ترانس به‌کاررفته در آن‌ها، سبب افزایش سطح LDL (کلسترول بد) می‌شود.

نتیجه‌گیری

از مطالعات و تحقیقات انجام‌شده می‌توان نتیجه گرفت که با بهره‌گیری از رژیم غذایی مناسب و سالم می‌توان از بسیاری از بیماری‌های قلبی پیشگیری نمود.