زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم طهماسبی؛ کارشناس تغذیه

در سراسر جهان، حدود 42 میلیون نفر اکنون مبتلا به زوال عقل هستند، و بیماری آلزایمر به عنوان شایع ترین نوع زوال عقل شناخته شده است.

نرخ بیماری آلزایمر (AD) در سراسر جهان در حال افزایش است.

این بیماری با از دست دادن حافظه به خصوص حافظه کوتاه مدت و قدرت حفظ اطلاعات در دوران پیری آشکار می شود.

به طوریکه یاد آوردن خاطرات گذشته وبه خاطر سپردن نکات جدید برای فرد مشکل خواهد بود.

با این که نمی توان به طورکلی این بیماری را متوقف کرد اما با انجام کارهایی مانند فعال نگه داشتن مغز توسط مطالعه انجام فعالیت‌های ذهنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم شاید بتوان احتمال بروز این بیماری را کاهش داد.

از نظر متخصصین دلیل بروز این بیماری، ترکیبی پیچیده از وراثت، عوامل محیطی و شیوه زندگی است.

دو دسته دارویی که در حال حاضر برای درمان بیماران مبتلا به AD مورد استفاده قرار می گیرند، تنها بهبود خفیفی را در علایم بیماری موجب می‌شود و به تخریب عصبی پیشرونده که اساس بیماری است، نمی پردازند.

بنابراین، نقش بالقوه تغذیه در AD از اهمیت زیادی برخوردار است و نیاز به استراتژی های موثر و جدید برای پیشگیری و درمان وجود دارد.

به نظر می رسد مهم‌ترین عوامل خطر با رژیم غذایی، به ویژه مصرف گوشت، شیرینی و محصولات لبنی با چربی بالا که رژیم غذایی غربی را شامل می‌شود، مرتبط باشند.

در مطالعات نشان داده شده که میوه ها، سبزیجات، غلات، محصولات لبنی کم چرب، حبوبات و ماهی ها با کاهش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط هستند.

طبق یک مقاله، یک رژیم جدید که به اختصار MIND شناخته می شود، می تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

رژیم غذایی MIND ترکیبی از رژیم های غذایی مدیترانه و DASH است که هر دو برای رفع مشکلات قلبی عروقی، مانند فشار خون بالا، حمله قلبی و سکته مغزی مناسب است.

برخی محققان دریافته اند که این دو رژیم غذایی در برابر آلزایمر هم از ما حفاظت می‌کند.

رژیم غذایی MIND دارای 15 عنصر رژیمی است که از جمله 10 گروه غذایی مغذی برای سلامت مغز - سبزیجات برگ سبز، سبزیجات دیگر، آجیل، انواع توت ها، لوبیا، غلات کامل، ماهی، ماکیان، روغن زیتون - و پنج گروه ناسالم شامل گوشت قرمز، کره و مارگارین، پنیر، کلوچه و شیرینی و غذای سرخ شده یا فست فود است.

در رژیم غذایی MIND، فرد باید هر روز حداقل سه واحد غلات کامل، یک واحد سالاد و یک واحد از سبزیجات دیگر بخورد، اسنک روزانه اش آجیل باشد، هر روز حبوبات بخورد، گوشت طیور و توت‌ها را حداقل دو بار در هفته و ماهی را حداقل یک بار در هفته بخورد.

در عین حال او باید میزان مصرف مواد غذایی ناسالم را محدود کند، به خصوص کره (کمتر از 1 قاشق غذا خوری در روز)، پنیر و غذای سرخ شده یا فست فود (مصرف کمتر از یک واحد در هفته) تا بتواند به طور موثری از آلزایمر جلوگیری کند.

توت ها تنها میوه مخصوص برای رژیم غذایی MIND هستند.

نقش چربی ها در AD

ارتباط چربی رژیم با سطح کلسترول پلاسما بسیار مهم است زیرا کلسترول ممکن است در AD نقش مهمی ایفا کند.

به عنوان مثال، کلسترول در تولید و دفع بتا آمیلوئید (Aβ) دخیل است و مهمترین عامل خطر ژنتیکی برای AD لیپوپروتیین آپو-ε4 است که پروتئین اصلی برای انتقال کلسترول در مغز است.

مطالعات حیوانی تجربی نشان داده است که هیپرکلسترولمی ناشی از رژیم غذایی باعث افزایش تجمع Aβ در مغز می شودو موش هایی که دارای رژیم غذایی غنی از چربی های غیر اشباع هستند، یادآوری و حافظه عالی را دارا هستند.

اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا -3، زنجیرهای طولانی، نوعی از چربی های غیر اشباع شده که تقریبا به طور انحصاری از ماهی مصرف می شوند، ممکن است برای پیشگیری و درمان AD مفید باشد.

اسید دکوزا هگزاانوییک (DHA،) اسید چرب غشای عصبی است که تقریبا در 30 تا 40 درصد از فسفولیپید های ماده خاکستری مغز و سلول های گیرنده نور در شبکیه وجود دارد.

در واقع، DHA برای رشد مغز جنین و حفظ عملکرد مغز و بینایی در بزرگسالان ضروری است. چندین مطالعه نقش حفاظتی افزایش مصرف ماهی و اسیدهای چرب امگا 3 را در AD نشان داده اند.

آنتی اکسیدان ها

مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی متعدد نشان داده است که AD دارای فرآیندهای اکسیداتیو و التهابی است.

استرس اکسیداتیو و روند التهابی در نهایت منجر به اختلال عملکرد و پیام رسانی عصبی می شود که منجر به مرگ سلول های عصبی خواهد شد.

آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین E و C مکانیسم های دفاعی درونی بدن برای مبارزه با استرس اکسیداتیو را تشکیل می دهند.

ویتامین E یک آنتی اکسیدان قوی زنجیره ای است که در غشای سلولی قرار می گیرد در حالی که ویتامین C در پلاسما جریان دارد و عملکرد احیاء ویتامین E را حفظ می کند.

مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که آنتی اکسیدان ها مخصوصا ویتامین E از مغز در برابر آسیب های اکسیداتیو و التهابی محافظت می کنند.

مکمل های غذایی

تعدادی از مطالعات استفاده از مکمل های ویتامین E و ویتامین C را در ارتباط با آلزایمر مورد بررسی قرار داده اند و تنها یک مطالعه خطر کاهش AD را نشان داد.

معمولا مکمل های ویتامین E حاوی تنها α-توکوفرول است، که فرم بیولوژیکی فعال ویتامین E می‌باشد؛ با این حال، γ-tocopherol فراوان‌ترین نوع در رژیم غذایی ایالات متحده است.

در حالی که α-توکوفرول آنتی اکسیدان قوی تر است، γ-tocopherol همچنین دارای خواص ضد التهابی است.

مطالعات نشان می دهد که مصرف ترکیبی هشت فرم مختلف توکوفرول باعث کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب به میزان بیشتری نسبت به α-توکوفرول می شود.

بهترین محافظت آنتی اکسیدانی در مقابل AD، توسط مواد غذایی با ویتامین E بالا است.

غنی ترین منابع غذایی ویتامین E عبارتند از روغن های گیاهی، مارگارین، آجیل (به خصوص بادام) و دانه ها (بخصوص دانه های آفتابگردان).

مقادیر متوسط ویتامین E در غلات کامل، زرده تخم مرغ و تعداد محدودی از سبزیجات (به عنوان مثال سبزیجات برگدار) و میوه ها (مانند آوکادو، سیب، خربزه) یافت می شود.

توصیه‌های کلی

* یک رژیم غذایی متعادل را در پیش بگیرید؛ یعنی از گروه‌های هرم غذایی، روزانه به مقدار مناسب و توصیه‌شده مصرف کنید.

* وزن خود را در محدوده مناسب حفظ کنید و روزانه به مقدار کافی ورزش کنید.

* مصرف غذاهای با مقدار زیاد چربی‌های اشباع و ترانس را محدود کنید. هفته ای دو بار  ماهی مصرف کنید.

* مصرف قند، شکر و فرآورده‌های قندی را متوقف کنید. سبزیجات را بیشتر در رژیم خود بگنجانید.

* از غذاهای دارای سدیم زیاد مانند سوسیس، کالباس، کنسروها، سس گوجه‌فرنگی و ... استفاده نکنید و نمک غذایتان را محدود کنید.